بیماری قند؛ نام شیرینی دارد، اما فرجام تلخی رقم می‌زند. این بیماری سالانه چهار میلیون نفر را در دنیا می‌کشد و در کمین 15 میلیون ایرانی هم نشسته است.
حدود سی سال قبل در تمام دنیا 30 میلیون نفر مبتلا به بیماری قند یا همان دیابت وجود داشت، اما امروزه حدود 285 میلیون نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. براساس برآوردهای سال گذشته فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) تا سال 2030 شمار بیماران به بیش از 438 میلیون نفر خواهد رسید. در عین حال بعضی آمارهای بین‌المللی می‌گوید این بیماری در هر 8 ثانیه جان یک نفر را می‌گیرد، یعنی در هر ساعت 450 نفر، هر روز ده هزار و 800 نفر، ماهانه 324 هزار نفر و هر سال سه میلیون و 888 هزار نفر.
طبق همین آمارهای جهانی هر 10 ثانیه یک نفر در دنیا به بیماری قند مبتلا میشود، یعنی هر سال سه میلیون و 153 هزار و 600 نفر به جمعیت دیابتی‌های دنیا اضافه می‌شوند.
در ایران، اما مثل خیلی موارد دیگر، آمار رسمی و دقیقی درباره این بیماری وجود ندارد. طبق آمارهای سال 89 بیش از هشت درصد جمعیت ایران یعنی رقمی بالغ بر پنج میلیون و 500 هزار نفر به بیماری قند مبتلا هستند و از هر پنج نفر ایرانی، یک نفر یا مبتلا به بیماری قند است یا در معرض ابتلا به آن قرار دارد. این یعنی 15 میلیون نفر از جمعیت 75 میلیونی ایران یا در معرض تهدید این بیماری قرار دارند و یا اینکه به آن مبتلا هستند.
طبق آمارها در کشورهای صنعتی یک نفر از دو نفری که به بیماری قند مبتلاست از بیماری خود آگاه نیست و این رقم در کشورهای در حال توسعه چهار نفر از پنج نفر است. این یعنی در ایران حدود 4 میلیون و پانصد هزار نفر از ابتلاء خود به بیماری قند بی‌خبرند.
جالب اینکه آمار افراد مبتلا به این بیماری به نسبت جمعیت کشورمان به جمعیت دنیا، باید حدود سه میلیون نفر باشد، در حالی که آمارها دوبرابر این مقدار را نشان می‌دهد. زنگ خطر مرض قند به صدا درآمده است.
دیابت چیست؟
مرض قند یا بیماری دیابت در نتیجه اختلال در تولید و عملکرد انسولین در بدن به وجود می‌آید. در این حالت یا انسولین به تعداد کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد. به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌‌‌رود. بالا بودن قند خون در درازمدت باعث بروز عوارضی در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و اعصاب میشود. این بیماری به چهار گروه بیماری قند نوع 1، بیماری قند نوع 2، بیماری قند حاملگی و بیماری قند به علل مختلف تقسیم میشود.
نقش سبک زندگی در ابتلا به دیابت
در زندگی امروزه مردم از فعالیت بدنی کمتری برخوردار هستند و نسبت به گذشته از غذاهای ناسالم و پرکالری استفاده می‌کنند. این دو عامل کافی است تا لحظه به لحظه آمار افراد مبتلا به دیابت افزایش یابد.
کارشناسان می‌گویند که شیوه زندگی و نهادینه کردن عادت‌های صحیح سبک زندگی، گام اول در پیشگیری از ابتلاء به بیماری قند است. رئیس انجمن دیابت ایران هم با تأیید این موضوع می‌گوید که شیوه زندگی‌های جدید که با کاهش فعالیت بدنی، تغذیه نامناسب و استرس مداوم توأم شده، از مهم‌ترین دلایل افزایش شیوع دیابت است.
دکتر علیرضا استقامتی فوق تخصص غدد و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به قانون می‌گوید: «مسئله بیماری دیابت مسئله پیچیده‌ای است. این بیماری دامن کشورهای در حال توسعه را گرفته است. کشورهای غربی تواسته‌اند شیوه نادرستی که منجر به شیوع این بیماری شده، اصلاح کنند، در حالی‌که فرهنگ ورزش کردن و عادت‌های رژیم غذایی مناسب، موضوع مهمی است که در کشور ما به فراموشی سپرده شده است.»
دکتر استقامتی با اشاره به اینکه در گذشته فرهنگ غذایی جامعه ما سنتی و پرحجم، اما کم‌کالری بود، درباره روند شکل‌گیری این بیماری می‌گوید: «دیابت بیماری یک شبه نیست، در یک دوره زمانی 10 تا 15 سال تکمیل میشود. در واقع سالم خوردن و نوشیدن یک کار زمان‌بر است اما زندگی شهرنشینی به همراه خود کم‌تحرکی آورده است.»
کارشناسان بر این باورند که شیوه زندگی صحیح به دوره کودکی بر‌می‌گردد، در حالی‌که سبک زندگی کودکان کشور ما، بدترین شیوه تغذیه رایج و چاقی کودکان شایع شده است.
سونامی در راه است
شناسایی افراد پرخطری که در معرض خطر این بیماری هستند بسیار حائز اهمیت است؛ افرادی که چاق و کم‌تحرک هستند و فشار خون و چربی بالا و زمینه‌های خانوادگی دیابت دارند، خطر ابتلا به دیابت آن‌ها را تهدید می‌کند. ضمن اینکه افراد بالای 40 سال، باید میزان قند خون خود را مدام آزمایش کنند.
دکتر استقامتی می‌گوید: «جامعه ما جوان است و شیوع دیابت با افزایش سن چند برابر میشود. اگر این جمعیت جوان به سن میان‌سالی برسد و راه‌‌حل‌های مناسب را در پیش نگیریم، با افزایش آمار چند برابری بیماران دیابتی مواجه خواهیم شد و آمار به اعداد و ارقامی می‌رسد که غیرقابل کنترل میشود و هزینه‌های بالای سلامت بر دوش مردم و جامعه خواهد گذاشت.»
خطر شیوع دیابت در کمین مردم است. اگر فکری برای سلامتی مردم نشود، به قول متخصصان «سونامی» مرض قند جامعه را فرا خواهد گرفت.