همانديشي هزارمين سال سرايش «شاهنامه» با عنوان «مسيحاي پارسي» همراه با كنسرت شهرام ناظري عصر ديروز (دوشنبه، 30 آبانماه) در تالار فردوسي دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش ايسنا، همانديشي هزارمين سال سرايش «شاهنامه» كه از سوي سازمان دانشجويان جهاددانشگاهي برگزار ميشد، با ضرب و طبلنوازي مرشد مهدي تمولي آغاز شد.
در ادامه اين همانديشي، رضا فريدزاده - سرپرست سازمان دانشجويان جهاددانشگاهي - سخنان خود را با بيتي از فردوسي آغاز كرد و گفت: امروز در كنار هم گرد آمدهايم تا پاسدار مقام و تلاشهاي بزرگمردي باشيم كه به جرأت ميتوان گفت در قله ادبيات و حكمت ايرانزمين قرار دارد و در سپهر ادبيات ايران ميدرخشد. حكيم ابوالقاسم فردوسي بيشك زيباترين تعبير را درباره كار بزرگش، سرايش شاهنامه، بيان كرده است: «بناهاي آباد گردد خراب/ ز باران و از تابش آفتاب/ پي افكندم از نظم كاخي بلند/ كه از باد و باران نيابد گزند».
او در ادامه عنوان كرد: فردوسي استاد بيهمتاي شعر و خرد پارسي و بزرگترين حماسهسراي جهان است. اهميت فردوسي در آن است كه با آفريدن اثر هميشه جاويد خود، نه تنها زبان، بلكه كل فرهنگ و تاريخ و در يك سخن، همه اسناد اصالت اقوام ايراني را جاودانگي بخشيد و خود نيز بر آنچه كه ميكرد و بر عظمت آن آگاه بود و ميدانست كه با زنده نگه داشتن زبان ويژه يك ملت، در واقع آن ملت را زندگي و جاودانگي بخشيده است.
سرپرست سازمان دانشجويان جهاددانشگاهي همچنين خاطرنشان كرد: تجليلهاي بيشمار بزرگان علم و ادب و عالمان و سياستمداران فرهيخته شاهدي بر اهميت پرداختن به اين اقدام مهم است و در رأس همه آنها، بيانات رهبر فرزانه انقلاب اسلامي قرار دارد كه به كرات و در ديدار با اهالي علم و فرهنگ و ادب بر اين موضوع تأكيد كردهاند.
فريدزاده در ادامه عنوان كرد: شاهنامه حكيم توس گنجينه خرد و دانايي است و سراسر آن درس انسانيت و اخلاق و فضيلت است. او در جاي جاي شاهنامه يا نامه باستان، انسان را به خداپرستي دعوت كرده، آن را نشانه خردمندي و يگانه راه سعادت ميداند. او خداپرستي توحيدگراست و از شرك سخت گريزان: «خداوند كيوان و گردان سپهر/ خداوند ناهيد و رخشنده مهر/ سخن هيچ بهتر ز توحيد نيست / به ناگفتن و گفتن، ايزد يكيست».
او سپس يادآور شد: در اديبهشتماه امسال در 11 استان كشور، مراسم گراميداشت هزارمين سال سرايش برگزار شده است. انگيزه ما از برگزاري اين برنامهها، علاوه بر نكوداشت مقام مفاخر ايران اسلامي، تلاش براي آشنايي و انس بيش از پيش دانشجويان، اين قشر فرهيخته و آيندهساز انقلاب، با سرچشمههاي غني و بزرگ معرفت و هويت ديني و ملي ماست.
در ادامه، اين همانديشي حجتالاسلام عبادي - رييس كارگروه فرهنگ و هنر استانهاي رياستجمهوري - با اشاره به اهميت معرفي مفاخر به نسل جوان، گفت: ما بايد براي معرفي مفاخر به نسل جوان تلاش كنيم و وقتي مفاخري چون فردوسي را داريم، نبايد مسأله هويت داشته باشيم و اگر اين مسأله را داريم، نشانه ضعف در مديريت فرهنگي است.
او افزود: ايران با مفاخري كه دارد، اگر به دنيا شناسانده شود، همه در ذيل فرهنگ ايراني خودشان را معرفي ميكنند. ما بسياري از داشتهها را داريم؛ اما بايد براي معرفي آنها كاري كرد و زحمتي كشيد. اين استقبال و عطش در جمع دانشگاهي وجود دارد.
عبادي گفت: ما در بحث نكوداشت مفاخر ديديم بهترين نمونه فردوسي است و اين جلسه در واقع جلسهي رونمايي از دبيرخانه نكوداشت مفاخر ايران است كه با بزرگداشت فردوسي آغاز شده و بنا داريم با حضور رييسجمهور، اين برنامه را در آرامگاه فردوسي در مشهد برگزار كنيم.
در ادامه، رضا خاك راه اف، استاديار دانشگاه ملي تاجيكستان، سخنراني خود را با موضوع «جايگاه شاهنامه در تاجيكستان» آغاز كرد و گفت: امروز من خوشحال هستم كه به نمايندگي مردم تاجيكستان در همايش دانشجويان دانشگاه تهران شركت ميكنم.
وي افزود: در تاجيكستان، فردوسي و شاهنامه بسيار اعتبار دارند. وقتي تظاهركنندگان در تاجيكستان مجسمهاي را پايين كشيدند، چندي نگذشت كه مجسمه فردوسي به جاي آن قامت افراشت و اين نشانه محبت مردم تاجيكستان به فردوسي است.
اين شاهنامهپژوه در ادامه به توجه تاجيكها به شاهنامه و اولين تحقيقات درباره فردوسي و شاهنامه كه از سوي صدرالدين عيني در تاجيكستان آغاز شد، اشاره و بيان كرد: از ميان شاعران معاصر تاجيك، لايق شيرعلي در ادبيات معاصر، شاعر غزلسرا و محبوب براي فارسيگويان دنيا است. او با الهام از شاهنامه، گريه كاوه براي مرگ پسرانش را سروده كه مطلعش اين است: «درون سينه سردم دل صدپاره ميگريد/ ميان خانه بي كودك يكي گهواره ميگريد».
اين استاد تاجيك خطاب به دانشجويان حاضر در تالار فردوسي دانشگاه تهران، گفت: شما فرزندان خوشبخت پارسيگويان دنيا هستيد؛ چون در سرزمين بزرگمرداني هستيد كه به خاطر آنها اين سرزمين را مردخيز ميگويند. شما همجواران فردوسي هستيد. بزرگي فردوسي در چيست؟ چرا خاورشناسان غربي اينچنين به فردوسي توجه دارند؟ من فكر ميكنم فردوسي و شاهنامه وقتي شهرت جهاني كسب كردند كه فردوسي شخصيتهاي بزرگ را به قلم درآورد. به نظر من، تا امروز هيچ محققي بهاي سزاوار شاهنامه را مانند فردوسي كه گفته است، نگفته است؛ «نميرم ازين پس كه من زندهام/ كه تخم سخن را پراكندهام».
در ادامه اين همانديشي، امير صادقي - شاهنامهخوان - به شاهنامهخواني پرداخت كه مورد توجه زياد دانشجويان و حاضران در سالن قرار گرفت.
صادقي در پايان برنامه خود با گله و خطاب به دانشجويان، گفت: من كمي از دانشگاه شما دلخورم. از زمان فردوسي تا كنون نقاشان و نقالان فردوسي زمام فردوسي را به دوش كشيدهاند. امروز هم با اين همه رسانه، باز هم شاهنامه بايد در قهوهخانه باشد؟ چند نقال را نشان بدهم كه در قهوهخانه مردهاند؟ جومونگ و خرس مهربان و اين همه فيلم در تلويزيون نمايش داده ميشود. اينها راست است و داستان پدران ما در شاهنامه افسانه است؟! دانشگاه ادبيات دانشگاه تهران از فردوسي فقط عكسهايش را در منزلگاه دارد. شما بايد اقدامي كنيد تا فردوسي درسي از درسهاي شما بشود. بياييد تا شاهنامه را از قبرستان كتابخانهها بيرون بكشيم و بخوانيم.
سپس لوح تقديري به امير صادقي تقديم شد كه او لوح را به مادرش كه شاهنامهخوان بوده و از دنيا رفته است، هديه كرد.
همچنين محمود اميدسالار - عضو شوراي علمي دايرةالمعارف بزرگ اسلامي و استاد دانشگاه كاليفرنيا - سخنان خود را با موضوع «از داستانهاي شاهنامه تا داستانهاي شاهنامهشناسي» آغاز كرد و گفت: شاهنامهشناسي مانند هر فن ديگري اگر قرار باشد علم تلقي شود، بايد احساسات و شعر خواندن را كنار بگذاريم و ادبيات را مانند علم تلقي كنيم. البته كسي مانند صادقي كه كارش هنري است، حق دارد هر نوع كه ميخواهد، بيان هنر كند؛ ولي براي كسي مثل من كه بيماري شاعر شدن را ندارم، نبايد اينگونه باشد.
او ادامه داد: در مورد شاهنامه اين كار دشوار است؛ چون حماسه ملي ماست و با عاطفه و احساسات ما عجين شده است و ما نميتوانيم خودمان را رها كنيم و مانند يك آدم بيطرف آن را ارزيابي كنيم. اين بيت كه «چون ايران نباشد تن من مباد» در هيچ نسخهاي از شاهنامه نيست. من نميگويم اين بيت بد است؛ اما به شاهنامه مربوط نيست و بيت «بسي رنج بردم در اين سال سي» فقط در نسخه منسوب به فردوسي آمده است. بيتي كه درباره زنستيزي فردوسي هست، نيز مربوط به گرشاسبنامه است و به فردوسي منتسب شده است.
اميدسالار افزود: همه ميدانند فردوسي بزرگ است. هزار سال است كه هر ايراني با شاهنامه سر و كار دارد، ميداند كه درجه فصاحت فردوسي چقدر است. لزومي ندارد كه ما هر سال كنفرانس برگزار كنيم و بگوييم فردوسي بزرگ است. بايد بگوييم چه چيز تازهاي در شاهنامه يافتهايم.
او خطاب به دانشجويان گفت: اين را بايد شما بررسي كنيد و مواظب باشيد در بررسي شاهنامه به گمراهي نيفتيد؛ چون بخشهايي از شاهنامه قابليت اشتباه فهميده شدن را دارد. در بررسي شاهنامه كلاهتان را قاضي كنيد و به اين كتاب با انصاف نگاه كنيد.
در ادامه لوح تقديري به محمود اميدسالار تقديم شد.
به گزارش ايسنا، در پايان اين همايش و بعد از استراحتي 30 دقيقهيي، اجراي گروه فردوسي و شهرام ناظري آغاز شد كه در ابتداي اين اجرا، دانشجويان دانشكده ادبيات دانشگاه تهران با لوحهاي تقدير از شهرام ناظري و اعضاي گروه فردوسي تقدير كردند.
در ابتداي اين اجرا، شهرام ناظري بيتهاي آغازين داستان بيژن و منيژه را با سهتار تكنوازي و تكخواني كرد؛ «شبي چون شبح روي شسته به قير / نه بهرام پيدا نه كيوان نه تير».
سپس با موسيقي گروه فردوسي و آواز شهرام ناظري، داستان ضحاك ماردوش و قيام كاوه آهنگر در شاهنامه روايت شد.
شهرام ناظري درباره اجراي خود از شاهنامه فردوسي گفت: اين موسيقي بر اساس سازهاي مقامي است. در موسيقي اقوام ايراني شاهنامه حضور دارد؛ اما در موسيقي سنتي ما نيست. در مناطق مختلف ايران هنوز شاهنامه هست و قرنها قبل، شاهنامهخواني رايج بوده و در 200 سال اخير كم شده و به جايي رسيده كه از موسيقي سنتي حذف شده است.
اين هنرمند افزود: من به خاطر علاقهام به ادبيات از كودكي و علاقه به ادبيات حماسي و عرفاني كه دو ستون اصلي ادبيات ايران است، به اين موضوع جذب شدم و چون در موسيقي ما حضور نداشت، من به دنبال آن و به دنبال لحنهاي حماسي رفتم و در حد بضاعتم روي اين موضوع كار كردم و از چهار سال پيش تا كنون چند نوع شاهنامه را خواندم كه يكي از آنها، شاهنامه مقامي است.
ناظري گفت: چهار سال پيش كه ميخواستم شاهنامه را اجرا كنم، جو مناسبي حاكم نبود؛ اما اخيرا به خاطر مديريت سالمتر در مراكز موسيقي راه هموارتر شده و من پارسال براي اولينبار توانستم اين كار را انجام دهم. در سه سال گذشته كه در خارج از ايران شاهنامه اجرا ميكردم، تأسف ميخوردم كه چرا نميشود اين كار را در كشورم انجام دهم.
او با اشاره به اين موضوع كه به خاطر دانشجويان در اين مراسم حضور پيدا كرده است، گفت: اميدوارم سالهاي آينده سالن مناسب موسيقي در دانشگاه تهران ايجاد شود و ما بتوانيم به اينجا بياييم و با كيفيت بهتري برنامه اجرا كنيم.