نمای اول به زحمت و سختی در این ظهر گرم خودش را رسانده به بیمارستانی حوالی میدان فاطمی. یک ساعتی هست دلدرد شدیدی به سراغش آمده و امانش را بریدهاست. رنگ به رو ندارد و قطرات سرد عرق از روی پیشانی داغش راه گرفتهاند به سمت چانه و خط براقی روی گونهاش انداختهاند. تند میرود به سمت پذیرش و بعدش حق ویزیت را به صندوق میپردازد و منتظر مینشیند.
بعد از ساعتی نوبتش می شود. هنوز دکتر شرح کامل دردش را نشنیده که زل میزند به چشم مرد: «چیز زیاد مهمی نیست... اما برای اطمینان بیشتر بهتره سری به مطبم در خیابان... بزنید...» و نگاه میچرخاند؛ یعنی دیگر برو...
دلدردش را فراموش میکند مرد. نسخه را میگیرد و سنگینسنگین میرود به سمت مطب دکتر دیگری...
ادامه همان نما ماجرا از آنجا آغاز شد که خبردار شدیم در بعضی بیمارستانهای معروف و معتبر پایتخت، برخی پزشکان با بیاعتنایی به وضعیت بیماران مراجعهکننده، اقدامات درمانی را درحد بسیار جزئی و با بیعلاقگی تمام انجام داده و بیمار را جهت تکمیل فرایند درمان و انجام اقدامات بیشتر به مطب شخصیشان احاله میدهند. نکته عجیب در این میان تفاوت از زمین تا آسمان رفتار پزشک با بیمار در این دو مکان است. پزشکی که در بیمارستان به رفعورجوع بیمار پرداخته و از انجام خدمات موظفیاش حتی طفره رفته، در مطب خود به احترام بیمار برمیخیزد و او را بر دیده مینهد.
این اتفاق نه چندان جدید در حوزه درمان که این روزها بیش از پیش دیده می شود، به نظر سرویس اجتماعی فرارو عجیب و درعینحال خطرناک آمد. چه تداوم این رفتار، در درجه اول بیمارستانهای دولتی را که ملجأ و پناه بیماران از هر قشر هستند و حتی در مرحله بعد بیمارستان های خصوصی را به بنگاههای اقتصادی کلاهبردارانهای مبدل میکند که محملی هستند برای سودجویی عدهای.
پدیدهای که مستقیماً به حیثیت جامعه پزشکی و بیش از آن به اعتماد مردم به نظام درمانی کشور لطماتی جدی خواهد زد.
نمای دوم «شک نکنید که تخلف است و پیگیری میشود...» این جملهایست که مسئولان وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی وکارشناسان اداره بازرسی و پاسخگویی به شکایات مردمی دانشگاههای علوم پزشکی مستقر در تهران در پاسخ به این پرسش خبرنگار فرارو دادهاند که: «بعضی پزشکان در بیمارستانهای دولتی به جای رسیدگی مطلوب به وضعیت بیمار در محل بیمارستان، او را به مطب و آزمایشگاه خصوصی خود ارجاع میدهند، آیا این امر مجاز است؟»
یک مسئول عالیرتبه سازمان نظام پزشکی کشور در پاسخ به این سؤال می گوید: «اگر مریضی به بیمارستانی دولتی مراجعه کند و پزشک او را به مطب شخصیاش عودت بدهد، طبق آیین نامه انتظامی این سازمان، این عمل تخلف محسوب می شود و مرجع رسیدگیکننده به این امر هم معاونت انتظامی سازمان نظام پزشکی است. اما مرحله اول شناسایی این گونه تخلفات که همان نظارت و بازرسی از مراکز دزمانی است، طبق قانون برعهده وزارت بهداشت و معاونت درمان دانشگاه های علوم پزشکی است براساس گزارش مراجع نظارتی، با پزشک متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.»
این مسئول البته این را هم اضافه میکند که در بسیاری موارد، برخلاف تصور عموم عمل پزشک غیرقانونی نیست. مثلا ممکن است پزشکی برای تسریع و تسهیل در درمان بیمار، با معرفی او به بخش خصوصی ـ که میتواند متعلق به خود پزشک مذکور باشد ـ او را خارج از نوبت و بهصورت اضطراری مورد درمان قرار دهد؛ که البته این امر باید صرفاً در حد اطلاع رسانی و پیشنهاد به بیمار و با رضایت وی باشد.
نمای سوم بررسیهای بیشتر پیرامون اقدامات خلاف قانون برخی پزشکان نشان داد که مسئول رسیدگی به تخلفات اینچنینی، ادارات بازرسی و رسیدگی به شکایات دانشگاههای علوم پزشکی هستند. ازآنجاکه هر بیمارستان بسته به منطقهای که در آن واقع شده زیر نظر یکی از دانشگاههای سهگانه علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی است، همین دانشگاهها مسئول برخورد با پزشکان متخلفاند.
کارشناس بازرسی دانشگاه علوم پزشکی ایران با تأئید وجود این پدیده در برخی بیمارستانها، رسیدگی به این امر را در گرو تعدد شکایات آن هم بهصورت کتبی از پزشک میداند. خانم کارشناس از ارجاع متخلفین پس از احراز جرم به دادگاه تخلفات اداری سخن میگوید و ضمن اظهار بیاطلاعی از نحوه و میزان مجازات، آن را در بازهای از تذکر شفاهی، کتبی و حتی ابطال پروانه طبابت و انفصال از خدمات دولتی برمیشمرد. این کارشناس از شاکیان میخواهد نام پزشک، مورد بیماری، تاریخ مراجعه به بیمارستان و سایر اطلاعات ضروری را به صورت کتبی به ادارات بازرسی دانشگاههای علوم پزشکی ارسال کنند تا در صورت تکرار شکایات با پزشک متخلف برابر قانون رفتار شود. در آخر هم شماره تلفن مستقیم اداره را ـ 88052261 ـ برای پاسخگویی اعلام میکند.
کارشناسان بازرسی دو دانشگاه دیگر هم نظری مشابه دارند.
همگی کارشناسان اما به ضعف سیستم نظارت بر نحوه فعالیت پزشکان در بیمارستانها اذعان دارند و علت بروز چنین پدیدهای را عدم نظارت کافی در این حوزه میدانند. با اینکه تمام بیمارستانها واحدهایی همچون حراست، بازرسی، پیگیری شکایات و... دارند اما برخی پزشکان بهراحتی محیط بیمارستان را به ابزار دلالی تبدیل کرده و با زیر پا گذاشتن شئون چنین محیط مقدسی، بدون درنظر گرفتن وضعیت بیمار به دنبال کسب منافع شخصی هستند و صدا هم از کسی درنمیآید. تازه آنگاه اگر کسی شکایتی هم دارد باید مدارک مستند بیاورد، چندینوچند شاهد داشتهباشد و این شکایات مکرر و متواتر باشند، تا به پزشک خاطی تذکری دادهشود، یعنی چرخهای برعکس. شیوع این پدیده که پزشک بهجای درمان بیمار در بیمارستان و انجام وظیفهاش، کاری کند که بیمار چشم التماس به وی بدوزد تا درمانش کند، می تواند یک مسأله هشدار دهنده باشد.
چند روز بعد... نمای آخر غروب گرمیست... سربالایی خیابان خلوتی در شهرک غرب را بالا رفته و رسیده به مطب آقای دکتر... برای تکمیل درمانش. سالن مطب شلوغ است از بیمارانی که برای اقدامات بیشتر مراجعه کردهاند. رقم عجیبی برای ویزیت پرداخته و نشسته روی صندلی راحتی زیر هوای خنک ال.جی...
حالا نوبتش شده. دکتر میشناسدش. برمیخیزید از جا به احترام و دستش را به گرمی میفشارد... با طمأنینه و دقت شروع به مداوا میکند...
دکتر به مرد گفته که هفته بعد هم برای انجام آندوسکوپی و چند آزمایش ضروری دیگر نزدش برود...