در این مطلب از سری مطالب نوروزگردی، به سراغ کاخ‌های دیدنی استان البرز رفته‌ایم که توصیه می‌کنیم بازدید از آن‌ها را از دست ندهید.
به گزارش روزیاتو، در محور کرج – چالوس، در قسمت شمال شرقی سد امیر کبیر (سد کرج)، در محل روستای دوآب جاده آسفالته‌ای به طول ۱۳ کیلومتر منشعب و به روستای شهرستانک منتهی می‌شود.
پس از طی ۲ ساعت پیاده روی در کنار رودخانه و باغ‌های سر سبز، به محل قصر تاریخی ناصر الدین شاه خواهیم رسید. این بنا در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به دستور وی جهت استفاده و ییلاق شاهان قاجار احداث شده است.
ناصر الدین شاه در شهرستانک هر سال مراسم آشپزان راه می‌انداخت. اعتماد السلطنه در کتاب خاطرات خود در این باره می‌نویسد: هر سال در یک روز معین ناصر الدین شاه به اتفاق وزرا و رجال و شاهزادگان و دیگر نزدیکان خود به شهرستانک می‌آمد و مراسم مخصوص آشپزان را به راه می‌انداخت.
ناصر الدین شاه برای سفر به شهرستانک از جاده مخصوص شاهی عبور می‌کرد. این جاده از راه پس قلعه و توچال به شهرستانک می‌رسید. اما خدمه و چاکران شاه مجبور بودند از راه باریک و خطرناک رودخانه به شهرستانک بروند. همیشه در جریان این رفت و برگشت تعدادی از خدمه و چاکران شاه به رودخانه سقوط کرده و جان می‌سپردند. به همین دلیل، ناصر الدین شاه در سرخ حصار قصری ساخت و مراسم آشپزان خود را به آنجا منتقل کرد.
کاخ شهرستانک یا همان کاخ ییلاقی ناصری در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه در دره گل کیله شهرستانک یکی از روستاهای توابع شهرستان کرج در جاده چالوس بنا شد و تنها راه ارتباطی آن جاده چالوس – کرج است.
این بنا که در فهرست آثار ملی قرار داره، دارای ۱۹ اتاق در دو جبهه شمالی و شرقی است که در گذشته عملکرد خدماتی داشته. این مجموعه دو حمام دارد که یکی مورد استفاده همراهان شاه بوده و دیگری به شاه اختصاص داشته است.
این بنا دارای معماری ویژه‌ای است و نقاشی آن را کمال الملک کشیده است.
کاخ شهرستانک پس از سلطنت ناصرالدین شاه از رونق افتاد و در اثر عواملی چون یخبندان‌های متعدد و سخت و تخریب‌های انسانی دچار آسیب‌های فراوان شد.
برای رسیدن به شهرستانک و کاخ ناصری، باید به دل جاده کرج به چالوس بزنید. پس از طی حدود ۶۰ کیلومتر از کرج مسیری فرعی را خواهید دید که شما را به شهرستانک هدایت خواهد کرد. البته برای رسیدن به کاخ باید بخشی از مسیر را نیز پیاده‌روی کنید.
این کاخ در زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار با ۲۵۰۰ متر زیربنا بین سال‌های ۴۷-۱۳۴۵ در مهرشهر کرج، جهت استفاده شمس خواهر محمدرضا شاه پهلوی احداث شده است و یکی از جاذبه‌های گردشگری کرج به شمار می‌آید.
این بنا شامل فضاهای متعددی از جمله سالن طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره است. یکی از مهمترین بخش‌های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است.
در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را کاخ شمس احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است این مجموعه تا چندی پیش بعنوان موزه و با نام مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده استفاده می‌شد. این اثر در سال ۱۳۸۲ به شماره ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
در دوران حکومت محمدرضاشاه پهلوی، شمس خواهرشاه، قسمت وسیعی از اراضی مهرشهر کرج را تصرف کرده و کاخی زیبا وعظیم همراه با باغ‌های میوه واستخرو جنگل درآن‌ها احداث نموده است. این کاخ از بناهای مدرن امروزی به حساب می‌آید و درسال ۱۳۴۷ در۲۵۰۰ متر زیربنا با طرح حلزونی ساخته شده ودرمیان درختان میوه، جلوه خاصی پیدا کرده است.
با توجه به اینکه بنای کاخ شمس، جدیدالاحداث است و ارزش تاریخی ندارد ولی از جهت مردم‌شناسی به عنوان نمونه‌ای از تجملات و تشریفات و نحوه زندگی قشر خاصی از جامعه که حکام و ثروتمندان راتشکیل می‌دادند، قابل بررسی و تامل است.
درساخت وساز کاخ شمس، هیچ یک از اصول معماری ایرانی رعایت نشده و سبک و نقشه وساختار آن کاملا غربی یا ابتکاری است و توسط یک معمار ایتالیایی به نام مهندس کلیسی اجرا شده است.
کاخ سلیمانه به دستور فتحعلیشاه قاجار و به مناسبت تولد فرزند سی وچهارم وی سلیمان میرزا و توسط محمدحسین خان نام الدوله ملقب به صدر اصفهانی و به عنوان کاخ ییلاقی و یا به گفته بعضی منابع مقر حکومتی کرج در سال ۱۲۲۷ ه. ق مصادف با۱۸۱۱ م و۱۱۷۲ ه. ش در آبادی کرج بنا نهاده شد.
نا‌های متعددی با نام‌های پرطمطراقی چون ساختمان‌های فراش آباد و کلاه فرنگی وعمارت‌های کلاه گلشن و درقرمز وباغ‌های فردوس و شاه و انگوری در اطراف و اکناف کاخ سلیمانیه ساخته شده بودند که امروزه متاسفانه اثری از آن‌ها یافت نمی‌شود.
امروز از آن همه بناها و کاخ‌های مجلل تنها این بنا باقیست که به قول دوستان بیشتر خاطره خانه درویشان را تداعی می‌کند تا سرای امیران. اهمیت کاخ سلیمانیه به جهت دو نقاشی دیواری‌های تالار اصلی آن است که توسط عبدالله خان نقاشباشی یکی از هنرمندان اوایل دوره قاجار کشیده شده است.
ساختمان کاخ بنایست مستطیلی شکل که بر پایه‌هایی آجری به ارتفاع ۵/۲ از کف ساخته شده است و از نخستین بنا‌هایی در ایران است که بر روی پایه ساخته شده است. دو پلکان در جبهه شمالی و به قرینه آن‌ها دو پلکان دیگر در جبهه جنوبی هرکدام با هشت پله و روکش لعاب فیروزه‌ای راه‌های دسترسی به ساختمان و تالار اصلی است.
در جبهه شرقی کاخ برجی در ۵ طبقه وجود داشته است که امروز فقط مخروبه‌ای از طبقه همکف آن باقیست. در دوره قاجاریه برج‌هایی در اطراف کاخ‌های ییلاقی ساخته می‌شد تا زنان حرم بتوانند از آن محوطه کاخ و شکارگاه را تماشا کنند که این ساختار دراین بنا قابل مشاهده و ملاحظه است.
اهمیت کاخ سلیمانه به دلیل دو تابلوی دیواری داخل تالار آن با تصویری از شاهان قاجار است. در شرق ساختمان کاخ برجی در ۵ طبقه ساخته شده بود که هم اکنون تنها ویرانه‌های طبقه همکف برج شرقی باقی مانده است.