فرارو– لیلی پیک (Lili Pike) خبرنگار حوزه سیاست خارجی نشریه فارن پالیسی
به گزارش فرارو به نقل از نشریه فارن پالیسی، در ماه اخیر، کانادا و مکزیک با بهره‌گیری از مجموعه‌ای از تماس‌های دیپلماتیک و اقدامات به ظاهر دوستانه، موفق شدند تا حداقل به طور موقت، اجرای تعرفه‌های سنگین که از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام شده بود، را به تأخیر بیندازند. در همین حال، چین استراتژی متفاوتی اتخاذ کرده است. به جای واکنش فوری و تند، مقامات چینی همچون یک بوکسور باتجربه در اوایل یک مبارزه به نظر می‌رسد که در تلاشند تا انرژی خود را ذخیره کنند و به موقع اقدام نمایند.
در این مدت، چین اگرچه از واکنش‌های پرهیاهو اجتناب کرده است، اما از اثرات تعرفه‌های جدید آمریکا مصون نمانده است. در تاریخ ۴ فوریه، ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌ای ۱۰ درصدی بر تمامی واردات چینی وضع خواهد کرد و این هفته نیز ۱۰ درصد دیگر بر آن افزود. این تغییرات، میانگین تعرفه‌های اعمال‌شده بر کالا‌های چینی وارداتی به آمریکا را از حدود ۳ درصد در پیش از آغاز دور نخست تعرفه‌ها در سال ۲۰۱۷، به ۳۳ درصد افزایش می‌دهد. برای رهبران چینی که در تلاش برای احیای اقتصادی با رشد کُند هستند، این افزایش تعرفه‌ها به منزله یک چالش جدی و خبری ناخوشایند به شمار می‌رود.
با وجود پیامد‌های اقتصادی سنگین این تعرفه‌ها برای چین، شاید شگفت‌آور به نظر برسد که رهبران پکن اقدامات بیشتری برای مقابله با آنها اتخاذ نکرده‌اند. کارشناسان بر این باورند که یکی از دلایل این سکوت، روش خاص ترامپ در تصمیم‌گیری و مدیریت امور است. تغییرات ناگهانی، غیرقابل پیش‌بینی و شبیه به سناریو‌های یک شوی تلویزیونی که در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ شاهد آن بودیم، با تمایل رهبران چینی به اتخاذ رویکرد‌های دیپلماتیک و حساب‌شده در تضاد قرار دارد. به گفته تحلیلگران، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین ترجیح می‌دهد که روابط و مذاکراتش با ترامپ به شکل ناخواسته‌ای به رسانه‌ها درز نکند یا حتی بدتر، در دفتر بیضی‌شکل و مقابل دوربین‌ها مورد انتقاد قرار نگیرد.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، یک رهبر اقتدارگراست که در کشوری حکومت می‌کند که در آن، نحوه دیده‌شدن او از سوی حزب، ارتش و مردم اهمیت زیادی دارد. راش دوشی، پژوهشگر ارشد در مطالعات آسیا در شورای روابط خارجی و معاون پیشین مدیر چین و تایوان در شورای امنیت ملی در دوران بایدن، این هفته در برنامه «FP Live» اظهار داشت: «من معتقدم او نمی‌تواند اجازه دهد که وجهه‌اش آسیب ببیند. به‌ویژه، اتخاذ رویکردی مصالحه‌آمیز می‌تواند باعث شود که رئیس‌جمهور شی ضعیف‌تر به نظر برسد و فکر نمی‌کنم که او بخواهد چنین تصویری از خود ایجاد کند.»
به نظر می‌رسد که پکن به‌خوبی از عزم ترامپ برای ادامه جنگ تجاری آگاه است و درک می‌کند که این تصمیم به‌سادگی قابل تغییر نیست. دونالد ترامپ در دستور‌های اجرایی خود به جریان فنتانیل از چین به ایالات متحده و ناکامی پکن در اتخاذ «اقدامات کافی برای کاهش بحران مواد مخدر غیرقانونی» به‌عنوان دلایل این اقدامات اشاره کرده است. با این حال، پکن پاسخ داده که به‌طور جدی با واشنگتن برای مقابله با تجارت مواد مخدر همکاری می‌کند و در این زمینه پیشرفت‌هایی نیز به دست آمده است. برای نمونه، تعداد مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر در ایالات متحده در سال گذشته نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
مقامات چینی به این نتیجه رسیده‌اند که مسئله فنتانیل تنها بهانه‌ای برای تشدید جنگ تجاری است. لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، این هفته اعلام کرد: «ایالات متحده مصمم است از موضوع فنتانیل به‌عنوان یک دلیل ضعیف برای افزایش تعرفه‌ها بر واردات چینی استفاده کند.» وندی کاتلر، معاون مؤسسه سیاست‌گذاری آسیایی انجمن آسیا نیز اظهار داشت که شاید اگر مقامات چینی به مذاکره می‌پرداختند، می‌توانستند همانند کانادا و مکزیک به تعلیقی موقت دست یابند.
او در سخنرانی خود در ۷ مارس تاکید کرد: «در چند ساعت گذشته، ترامپ دوباره صحبت از اعمال تعرفه بر چوب و لبنیات کانادا کرده است. به نظر می‌رسد که پایانی برای این وضعیت وجود ندارد و شاید به همین دلیل است که چین به تعامل با کانادا به‌عنوان یک موفقیت نگاه نمی‌کند.»
در مواجهه با چشم‌انداز جنگ تجاری گسترده‌تر و طولانی‌تر، پکن به جای تمرکز بر اقدامات فوری، به نظر می‌رسد که خود را برای یک نبرد کش‌دار آماده می‌کند. چین مجموعه‌ای از اقدامات تلافی‌جویانه را به ترامپ نشان داده است. در ماه فوریه، پکن تعرفه‌هایی بر واردات انرژی از ایالات متحده و برخی کالا‌های دیگر وضع کرد و در هفته آینده نیز قصد دارد تعرفه‌هایی بر محصولات کشاورزی مختلف از جمله سویا اعمال کند. اما این تنها بخشی از واکنش چین است. این کشور همچنین برخی شرکت‌های آمریکایی را هدف قرار داده است. برای نمونه می‌توان به آغاز تحقیقات ضد انحصاری علیه گوگل و افزودن شرکت‌های دیگر به فهرست نهاد‌های غیرقابل اعتماد اشاره کرد.
در این میان، مقامات چینی در پیام‌های خود به واشنگتن لحنی جسورانه‌تر اتخاذ کرده‌اند. در واکنش به تعرفه‌های اخیر، لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین سخنانی بی‌سابقه و تهاجمی خطاب به ایالات متحده بیان کرد و اظهار داشت: «اگر جنگ چیزی است که آمریکا می‌خواهد، چه جنگ تعرفه‌ای، چه جنگ تجاری یا هر نوع جنگ دیگری، ما آماده‌ایم تا پایان بجنگیم.» وانگ یی، وزیر امور خارجه چین در کنفرانس مطبوعاتی که در حاشیه کنگره ملی خلق برگزار شد، تأکید کرد که تعرفه‌ها نه تنها چین، بلکه خود ایالات متحده را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. او ضمن هشدار نسبت به فشار‌های واشنگتن، امکان آشتی را نیز مطرح کرد و گفت: «همکاری مبتنی بر منافع متقابل و برد-برد نتیجه خواهد داد.» اما در عین حال، هشدار داد: «چین قطعاً در پاسخ به فشار‌های خودسرانه اقدامات تلافی‌جویانه انجام خواهد داد.»
در سوی دیگر، ایالات متحده نیز احتمال مصالحه را به‌طور کامل رد نکرده است. ترامپ روز پنج‌شنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که «رابطه‌ای عالی با رئیس‌جمهور شی» دارد و اشاره کرد که با او در تماس بوده است، هرچند مشخص نکرد که آیا این ارتباط از زمان آغاز ریاست‌جمهوری‌اش برقرار شده یا خیر. کاخ سفید بلافاصله به درخواست‌ها برای اظهار نظر در این خصوص پاسخی نداد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که ترامپ قصد دارد در نخستین صد روز ریاست‌جمهوری‌اش در کاخ سفید با شی جین‌پینگ دیدار کند. در نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، شی جین‌پینگ در سفر او به چین در سال ۲۰۱۷ استقبال بی‌نظیری به عمل آورد و با برگزاری ضیافتی رسمی در شهر ممنوعه، بالاترین سطح احترام را به نمایش گذاشت.
راش دوشی، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی، در این باره اظهار داشت: «شی اساساً نوعی برخورد ویژه به ترامپ ارائه داد که هیچ رئیس‌جمهور آمریکایی دیگری تا آن زمان دریافت نکرده بود.» با این حال، دوشی افزود که به نظر می‌رسد این رویکرد «نتیجه‌بخش نبوده و شاید برای خود ترامپ هم تأثیری نداشته باشد.» در حالی که چاپلوسی ممکن است همچنان بخشی از استراتژی چین باشد؛ اما به نظر می‌رسد پکن عجله‌ای برای ترتیب دادن دیداری جدید با ترامپ ندارد.
وندی کاتلر، از مؤسسه سیاست‌گذاری آسیایی انجمن آسیا نیز گفت: «تعجب نمی‌کنم اگر در ماه‌های آینده شاهد دیدار ترامپ با شی جین‌پینگ باشیم. اما از دیدگاه من، چین پیش از هر گونه دیدار خواهان تضمین‌های قابل‌توجهی خواهد بود، چراکه نمی‌خواهد رهبرش در موقعیتی قرار بگیرد که باعث شرمندگی، تحقیر یا طرح خواسته‌های جدید از سوی طرف مقابل شود.»