چند روز قبل به همراه تعدادی از خبرنگاران رسانه‌های مختلف سفری داشتم به استان هرمزگان، استانی در جنوب کشور که از شمال و شمال شرقی با استان کرمان، شمال و شمال غربی با استان فارس، غرب با استان بوشهر و از شرق با استان سیستان و بلوچستان همسایه است و جنوب آن را آب‌های خلیج فارس و دریای مکران در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته است. این استان در منطقه ۲ کشور قرار دارد.
به گزارش ایرنا، معماری خاص و بی نظیر مدارس تازه تاسیس در استان هرمزگان که برگرفته از معماری ایرانی است، معاونت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور را برآن داشت تا در سفری چند روزه تعدادی از خبرنگاران را از نزدیک با این فضا‌های آموزشی آشنا کند تا هر یک از رسانه‌ها مشاهدات خود را از این سفر برای آشنایی هر چه بیشتر آحاد جامعه روایت کنند.
در این سفر فرصتی دست داد تا از نزدیک شاهد مدارس با معماری ایرانی و بومی منطقه باشم. هرمزگان با طبیعتی بکر و فرهنگی غنی، همواره یکی از نقاط مهم کشور به شمار می‌رود، اما آنچه در این سفر بیش از همه توجه مرا جلب کرد، مدارس جدیدی بود که با معماری بومی و هماهنگ با محیط ساخته شده بودند.
این مدارس نه تنها فضایی مناسب برای آموزش فراهم کرده بلکه با در نظر گرفتن سبک طبیعی و فرهنگی منطقه بر زیبایی شهر هم افزوده است. معماری این مدارس ترکیبی هنرمندانه از سنت و مدرنیته است؛ دیوار‌هایی که با رنگ‌های گرم و مصالح محلی ساخته و سقف‌هایی که با الهام از سازه‌های سنتی طراحی شده است.
هر گوشه‌ای از این بنا‌ها داستانی از تاریخ و فرهنگ مردم هرمزگان را روایت می‌کند. مدارسی با وسعتی پهناور که در حیاط آن فضای مناسبی برای حضور دانش‌آموزان طراحی شده و بیشتر آنها در ساختمان بادگیر‌هایی برای خنکی دما و صرفه جویی در مصرف انرژی دارند. این مدارس با فراهم کردن همه امکانات آموزشی نه تنها مکانی برای آموزش بلکه فرصتی برای یادگیری در محیطی شاداب و پویاست.
این پروژه‌ها نشان‌دهنده تعهدی به ارتقای کیفیت آموزش در مناطق کمتر توسعه‌یافته است. نوسازی مدارس در هرمزگان نه تنها زیرساخت‌های آموزشی را بهبود بخشیده، بلکه با ساخت مدارس در مناطق دورافتاده امید به تحصیل و آینده روشن را در دل دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان زنده کرده است. دیدن چهره‌های خندان کودکان هنگام ورود به کلاس‌هایی نوین و مجهز، گواه روشنی بر تاثیر مثبت این اقدامات است.
تجربه بازدید از این مدارس برای من یادآور اهمیت سرمایه‌گذاری در آموزش و توجه به نیاز‌های محلی بود که امید است چنین پروژه‌هایی الگویی برای سایر مناطق کشور باشد تا بتوانیم آینده‌ای روشن‌تر برای نسل‌های بعدی رقم بزنیم.
ساخت مدارس با معماری ایرانی و بومی در واقع موضوعی است که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هم به طور ویژه به آن اشاره شده است به گونه‌ای که در این سند عنوان شده فضا‌های تربیتی متناسب با برنامه درسی، استاندارد‌های تربیتی، تحولات جمعیتی، اصول شهرسازی و معماری و شرایط اقلیمی با تاکید بر استفاده از فناوری‌های نوین باید طراحی شود.
همچنین در بخشی دیگر از سند تحول تاکید شده است که تجهیزات آموزشی و رعایت الگوی معماری ایرانی در ساخت مدارس باید مورد توجه باشد.
در این راستا باید گفت که اداره کل نوسازی مدارس استان هرمزگان در یازدهمین همایش ملی مدرسه معماری ایرانی توانست ۴ طرح از ۶ طرح برتر اعلام شده را از آن خود کند و بلافاصله نسبت به ساخت این مدارس اقدام کرده است که در ادامه به معرفی این پروژه‌ها می‌پردازیم.
دبیرستان پسرانه ابن سینا یکی از مدارسی بود که در سفر به این استان به همراه دیگر خبرنگاران از آن بازدید کردیم، این مدرسه با توجه به اقلیم گرم و مرطوب منطقه طراحی شده که با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مدرن به صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش اثرات زیست محیطی مدرسه کمک کرده است.
در طراحی این مدرسه از دیوار‌های ضخیم، بادگیر و حیاط مرکزی برای کاهش گرمای داخلی ساختمان استفاده شده است.
همچنین پنجره‌ها و بازشو‌ها به گونه‌ای طراحی شده که جریان هوا را بهبود بخشد. این نوع طراحی به حفظ فرهنگ و میراث محلی کمک می‌کند.
دبیرستان ابن سینا با ظرفیت پذیرش هزار دانش‌آموز در سه طبقه با متراژ ۶ هزار متر مربع ساخته شده و امکاناتی همچون ۲۴ کلاس درس هوشمند، دو آزمایشگاه مجهز، نمازخانه، سالن ورزشیِ سرپوشیده و زمین چمن مصنوعی دارد و مساحت این کلاس‌ها به نسبت تعداد دانش‌آموزان بزرگ است و دانش‌آموزان با فاصله‌های مناسب در کنار هم قرار گرفته بودند.
البته دانش‌آموزان این مدرسه نیز از سبک معماری ابراز خرسندی کرده و گفتند که فضای مدرسه باعث شده تا دانش‌آموزان با نشاط و انرژی بیشتری در مدرسه حاضر شوند.
یونس نصیری دانش‌آموز مدرسه ابن سینا است که در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: سال‌های گذشته مدرسه قدیمی داشتیم که فضای پژمرده‌ای داشت، اما اکنون شوق تحصیل برایم بیشتر شده است.
وی اضافه کرد: مدرسه در زمینه ساخت و ساز کمبود ندارد و حس خوبی را منتقل می‌کند.
ایلیا فکور رشید دانش آموز دیگر این مدرسه است که پیش از این در مدارس بین‌المللی هند و تهران هم تحصیل کرده است، او درباره حضورش در این مدرسه گفت: این مدرسه از نظر معماری زیباست و یکی از بهترین مدارس جنوب کشور محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: زیبایی این مدرسه در روحیه ما دانش‌آموزان تاثیر دارد، اولین بار که ما از کنار این مدرسه گذر کردیم، اصلا فکر نمی‌کردیم چنین مدرسه بزرگ و با این معماری در بندرعباس وجود داشته باشد.
محمد جهانگیری یکی دیگر از دانش آموزان مدرسه ابن سینا است که پیش از این در مدرسه‌ای قدیمی در بندرعباس تحصیل کرده است. او درباره این مدرسه گفت: مدرسه وقتی نوساز باشد، معلمان بهتری هم وارد مدرسه می‌شوند.
مدیر مدرسه ابن سینا درباره تحصیل دانش آموزان در این مدرسه با بیان اینکه تراکم کلاس‌ها بین ۲۵ تا ۳۰ نفر است، اظهار داشت: این مدرسه دومین سال است که دانش آموزان در آن حضور دارند و معماری خاص آن تاثیر بسیاری در روحیه دانش‌آموزان دارد. بسیاری از دانش‌آموزان پیش از این در مدارس قدیمی تحصیل می‌کردند، اما در ۲ سال گذشته و با حضور در این مدرسه میانگین معدل پایه دوازدهم حدود ۲ نمره رشد معدل داشته است.
وی افزود: نگهداری مدرسه با این معماری نیازمند نیروی خدماتی است، اما اکنون ما نیروی خدماتی نداریم.
مدرسه انرژی اتمی با معماری دلنشینی که دارد باعث زیبایی شهر شده است. این مدرسه به مساحت ۵ هزار و ۲۳۰ متربع دارای ۱۲ کلاس درس، ۲ کارگاه و آزمایشگاه سمعی بصری، نمازخانه، کتابخانه، فضا‌هایی مانند زمین ورزشی و فضا‌هایی برای تعاملات اجتماعی است.
یکی از نکات جالب توجه در طراحی این مدرسه توجه به حضور والدین در مدرسه است که فضایی برای انتظار والدین و پارکینگ هم در ورودی مدرسه در نظر گرفته شده است.
طراح این مدرسه دیدنی مهدی باوقار است که در طراحی معماری این مدرسه الگو‌های معماری بومی و سنتی منطقه را مورد نظر قرار داده است.
هنگام ورود به این مدرسه درخت کهور کهن سالی را می‌بینیم که در کنار نمایی از ساختمان قرار گرفته و به یک چشم‌انداز زیبا در خیابان تبدیل شده است.
این مدرسه گالری شهدای هسته‌ای و مشاهیر را دارد که با نصب تابلو‌هایی از مشاهیر نه تنها دانش آموزان را با فرهنگ و پیشرفت‌های علمی ایران آشنا می‌کند بلکه محیطی زیبا و هنری را هم در بخشی از محوطه مدرسه ایجاد کرده است.
در بخشی دیگر از محوطه شاهد گالری نقاشی هستیم که تابلو‌هایی زیبا شامل تصاویری از بادگیر، موج دریا و طلوع و غروب خورشید را به تصویر کشیده است که نماد‌هایی از زیبایی‌های سنتی و طبیعی این منطقه هستند. همچنین استفاده از درخت‌های بومی منطقه در حیاط و محوطه این مدرسه را چشم‌نواز کرده است.
یکی از دانش آموزان مدرسه انرژی اتمی درباره معماری خاص این مدرسه گفت: این مدرسه طراحی متفاوتی دارد و اصلا شبیه مدارس ایرانی ساخته نشده است.
وی ادامه داد: وقتی مدرسه را زیبا می‌سازند، علاقه دانش آموزان برای حضور در این مکان و تحصیل بیشتر می‌شود.
یکی دیگر از این دانش آموزان هم با بیان اینکه ساختن مدرسه زیبا و فراهم کردن تجهیزات نشانه احترام به دانش آموزان است، اظهار داشت: از اینکه در مدرسه زیبا و خاص درس می‌خوانم احساس غرور و افتخار می‌کنم.
این مدرسه با الهام از معماری تاریخی و سنتی بندر کنگ ساخته شده است. در طراحی این مدرسه شرایط جغرافیایی، اقلیم طبیعت و محیط اطراف و همسان سازی بنا با زمین، آب، باد، باران و خورشید، بهره برداری صحیح از معماری ایرانی با هویت ماندگار در نظر گرفته شده است.
شیوا آراسته طراح این مدرسه سعی کرده در فضا‌های داخلی و خارجی از طریق طراحی فضا‌های باز، نیمه باز و بسته و عبور نورو هوا از لابه لای فضاها، پویایی و لطافت را در محیط ایجاد کند. این مدرسه ۱۲ کلاسه با زیربنایی بالغ بر هزار و ۵۰۰ متر مربع دارای امکاناتی مانند کارگاه، آزمایشگاه و کلاس تربیت بدنی است.
همچنین در فضایی از این مدرسه بادگیر ایجاد شده تا با توجه به اقلیم گرم و مرطوب باعث خنک شدن ساختمان شود. در طراحی این مدرسه از رنگ سفید و چوب مناسب بر بوم این مدرسه استفاده شده است.
رعنا جویبار مدیر مدرسه شهید رئیسی کنگ با بیان اینکه امسال اولین سال مدیریتش است، گفت: تعداد دانش آموزان این مدرسه در ۶ پایه تحصیلی ۱۵۷ نفر هستند.
وی افزود: زیبایی مدرسه تاثیر بسیاری در روحیه و درس دانش آموزان دارد. شیوه چیدمان نیمکت‌ها هم توسط معلمان براساس نوع درس تغییر می‌کند.
این پروژه در زمینی به مساحت ۳ هزار و ۵۶۸ مترمربع در مرکز شهر کنگ و رو به روی ساحل زیبای این منطقه ساخته شده است.
این مجتمع آموزشی ۱۲ کلاسه که با همت جمعی از خیرین نیک‌اندیش منطقه ساخته شده است، فضا‌های مختلف آموزشی اداری، ورزشی و خدماتی دارد.
استفاده از بادگیر، راه‌پله‌های مجزا برای راحتی بیشتر دانش آموزان برای رفتن به کلاس‌های درس، تراس‌های ایمن و مهم‌تر از همه بهره مندی از گیاهان بومی از جمله دیدنی‌های این مدرسه محسوب می‌شود.
همچنین یکی از اهالی این منطقه گفت: این مدرسه به دلیل فضای خاص و مناسب باعث می‌شود تا دانش آموزان با دیدن گل‌ها و درختان زیبا و امکانات مدرسه علاقه بیشتری به درس خواندن پیدا کنند.
فرخنده محمودی مدیر مدرسه فاطمیه بندرکنگ درباره این مدرسه گفت: این مدرسه ۲۷۰ دانش آموز دارد و تراکم کلاس‌های درس از ۲۶ تا ۳۰ دانش است. این مدرسه ۲ طبقه است.
وی افزود: دانش آموزان با شور و ذوق به مدرسه می‌آیند و دوست دارند که از همه امکانات مدرسه استفاده کنند.
این مدیر مدرسه ادامه داد: پیشتر در این زمین یک مدرسه تخریبی بود و با ساخته شدن این مدرسه حس و حال نشاط در دانش آموزان بیشتر شده است.
محمودی گفت: در طراحی مدرسه مکان‌هایی برای استراحت دانش آموزان در راهرو‌ها در نظر گرفته شده که بسیار مورد استقبال بچه‌ها قرار گرفته است.
مهدی باوقار مدیر کل نوسازی توسعه و تجهیز مدارس استان هرمزگان نیز در این سفر در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه جامعه ایرنا اظهار کرد: در یازدهمین همایش ملی مدرسه ایرانی - معماری ایرانی استان هرمزگان توانست ۴ طرح از ۶ طرح برتر اعلام شده را با طراحی مدارس ابن سینا، فاطمیه، انرژی اتمی و شهید رئیسی کسب کند.
وی درباره وضعیت کلاس‌های درس استان هرمزگان توضیح داد:سرانه فضای آموزشی هرمزگان در حال حاضر ۵.۲ است و استان برای رسیدن به اهداف برنامه هفتم پیشرفت نیازمند احداث ۶۴۳ مدرسه معادل ۴ هزار و ۳۶۶ کلاس درس است که این موضوع ۱۳ هزار و ۹۸ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان هرمزگان درباره ساماندهی این مدارس برای رسیدن به وضعیت مطلوب از نظر تراکم کلاس‌های درس نیز اظهارکرد: این استان با اهتمام استاندار فعالیت‌های بیشتری در زمینه ساخت مدارس انجام خواهد داد.