تعرفه‌های وضع شده علیه واردات کالا‌های کانادایی و مکزیکی توسط دونالد ترامپ افزون بر تیره کردن روابط ایالات متحده با دو همسایه و متحد دیرنش، تبعات اقتصادی فراگیری در پی خواهد داشت، اما این تبعات برای اقتصاد آمریکا چه خواهد بود و برای کشور‌هایی که هدف جنگ تجاری آمریکا قرار گرفته‌اند چقدر سنگین خواهد بود؟
دونالد ترامپ مدت‌هاست بر کاهش کسری‌های تجاری، مهار مهاجرت غیرقانونی و برخورد با قاچاق مواد مخدر، به‌ویژه فنتانیل از طریق اعمال سیاست‌های تجاری تاکید دارد. بر همین اساس او با استناد به قانون اختیارات اقتصادی بین‌المللی در شرایط اضطراری (IEEPA)، تعرفه ۲۵ درصدی بر تمامی کالا‌های وارداتی از کانادا و مکزیک و تعرفه ۱۰ درصدی تعرفه بر کالا‌های چینی اعمال کرد. علاوه بر این، تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات نفت و گاز طبیعی از کانادا وضع کرد.
دولت دونالد ترامپ مدعی است که این تعرفه‌ها از صنایع و تولید ملی آمریکا محافظت می‌کند، وابستگی به کالا‌های خارجی را کاهش می‌دهد و امنیت ملی را از طریق کاهش مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر افزایش می‌دهد.
با این حال، کارشناسان اقتصادی و رهبران جهانی نگرانی‌هایی را درباره تبعات این تصمیم از جمله مختل کردن زنجیره تامین، حذف صد‌ها هزار فرصت شغلی و افزیش تورم، مطرح می‌کنند؛ تبعاتی که گریبانگیر اقتصاد آمریکا نیز خواهد شد.
تقریباً نیمی از کل کالا‌های وارداتی به ایالات متحده - بیش از ۱.۳ تریلیون دلار - از کانادا، چین و مکزیک وارد می‌شود. با این حال، تجزیه و تحلیل بلومبرگ نشان می‌دهد که تعرفه‌های جدید می‌تواند کل واردات آمریکا را تا ۱۵ درصد کاهش دهد. در حالی که اندیشکده بنیاد مالیات (The Tax Foundation) مستقر در واشنگتن تخمین می‌زند که این تعرفه‌ها سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد اضافی مالیاتی برای دولت ایجاد می‌کند.
بخش‌های خاصی از اقتصاد ایالات متحده از جمله بخش‌های خودرو، انرژی و مواد غذایی به شدت آسیب خواهند دید. قیمت بنزین می‌تواند تا ۵۰ سنت در هر گالن در نیمه غربی ایالات متحده افزایش یابد، چرا که کانادا و مکزیک بیش از ۷۰ درصد نفت خام وارداتی پالایشگاه‌های ایالات متحده را تامین می‌کنند. همچنین خودرو‌ها و سایر وسایل نقلیه در معرض خطر هستند، زیرا ایالات متحده تقریباً نیمی از قطعات خودرو را از همسایگان شمالی و جنوبی خود وارد می‌کند.
تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات از کانادا و مکزیک هزینه‌های تولید خودروسازان آمریکایی را افزایش می‌دهد و تا ۳ هزار دلار به قیمت برخی از تقریباً شانزده میلیون دستگاه خودرویی که سالانه در ایالات متحده فروخته می‌شود، اضافه می‌کند. هزینه‌های مواد غذایی نیز می‌تواند افزایش یابد، زیرا مکزیک بیش از ۶۰ درصد سبزیجات و تقریباً نیمی از میوه و آجیل وارداتیِ آمریکا را تامین می‌کند.
با این حال، ایالات متحده نسبت به بسیاری از اقتصاد‌های صنعتی دیگر از جمله آلمان، ژاپن و بریتانیا کمتر به تجارت متکی است. واردات و صادرات تنها یک چهارم تولید ناخالص داخلی ایالات متحده (GDP) را تشکیل می‌دهد و ایالات متحده آنچه را که وارد می‌کند از مجموعه نسبتاً وسیعی از کشور‌ها تامین می‌کند.
بنا بر ارزیابی اندیشکده بنیاد مالیات، این تعرفه‌ها می‌تواند اقتصاد ایالات متحده را ۰.۴ درصد کوچک کند و هزینه‌های سالانه یک خانواده متوسط آمریکایی را سالانه تا ۸۳۰ دلار افزایش دهد.
تاثیر منفی تعرفه‌ها بر اقتصاد کانادا و مکزیک بسیار شدیدتر خواهد بود، زیرا تجارت حدود ۷۰ درصد از تولید ناخالص داخلی هر دو اقتصاد را تشکیل می‌دهد.
این دو کشور به ویژه به تجارت با ایالات متحده وابسته هستند. بیش از ۸۰ درصد از صادرات مکزیک، از جمله اتومبیل، ماشین‌آلات، میوه‌ها، سبزیجات و تجهیزات پزشکی به همسایه شمالی می‌رود که در مجموع تنها ۱۵ درصد از کل واردات ایالات متحده را تشکیل می‌دهد. این وابستگی به ویژه در ایالت‌های شمالی مکزیک مشهودتر است. ایالت‌های صنعتی مکزیک که در نزدیکی مرز با آمریکا قرار دارند، نیمی از صادرات این کشور به ایالات متحده را تولید و تامین می‌کنند و سالانه بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار رایانه، لوازم الکترونیکی، تجهیزات حمل و نقل و سایر محصولات از این ایالت‌ها راهی آمریکا می‌شود.
طبق برآورد بلومبرگ، تعرفه ۲۵ درصدی می‌تواند تولید ناخالص داخلی مکزیک را تا ۱۶ درصد کاهش دهد و آسیب جدی به صنعت خودروسازی این کشور وارد کند. مکزیک نزدیک به ۸۰ درصد از خودرو‌های تولیدی خود را به ایالات متحده می‌فرستد که سالانه به حدود ۲.۵ میلیون دستگاه خودرو می‌رسد. ایالات متحده تقریباً مقصد ۶۰ درصد از صادرات نفت مکزیک است. در عین حال، مکزیک مقصد اصلی صادرات نفت پالایش شده ایالات متحده است که بیش از ۷۰ درصدِ تقاضای داخلی این کشور را تامین می‌کند. تعرفه‌های ایالات متحده احتمالاً سوخت را گران‌تر می‌کند و اقتصاد مکزیک را تحت فشار قرار می‌دهد.
کانادا نیز با چالش مشابهی مواجه است. ایالات متحده خریدار بیش از ۷۰ درصد کالا‌های صادراتی کاناداست که تنها ۱۴ درصد از کل واردات ایالات متحده را شامل می‌شود. بر اساس تعرفه‌های جدید، بخش انرژی کانادا بیشترین ضربه را خواهد خورد چرا که ۸۰ درصدِ نفت صادراتی این کشور به همسایه جنوبی ارسال می‌شود.
البته کاهش تقریباً ۳۰ درصدی ارزش پزو مکزیک از آوریل و افت ۸ درصدی ارزش دلار کانادا از سپتامبر تأثیر بالقوه افزایش تعرفه‌ها را قدری کاهش می‌دهد.
اقتصاد چین در مقایسه با کانادا و مکزیک نسبتاً کمتر به ایالات متحده وابسته است و به طور کلی کمتر به تجارت وابسته است. طی دو دهه گذشته، این کشور به طور پیوسته از سهم تجارت خارجی برای تولید ناخالص داخلی خود کاسته است. به طوری که امروزه، واردات و صادرات تنها حدود ۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌دهد، در حالی که در اوایل دهه ۲۰۰۰ این سهم بیش از ۶۰ درصد بود.
در سال‌های اخیر، تجارت ایالات متحده و چین به ویژه در بخش‌هایی که تحت شمول تعرفه‌های قبلی و کنترل‌های صادراتی قرار گرفته‌اند، مانند قطعات خودرو، سرور‌های داده، مبلمان و نیمه هادی‌ها کاهش یافته است. چین در عوض تجارت با دیگر شرکای تجاری خود از جمله اتحادیه اروپا، مکزیک و ویتنام را افزایش داده است. به طوری که سهم این کشور از تجارت جهانی نسبت به سال ۲۰۱۶، زمانی که دونالد ترامپ برای نخستین بار روی کار آمد، تقریباً ۴ درصد افزایش یافته است.
در مجموع، این عوامل تبعات وضع تعرفه ۱۰ درصدی بر صادرات چین به ایالات متحده را کاهش خواهد داد.
همچنین، تضعیف یوان در مقابل دلار آمریکا تاثیر ضربه دونالد ترامپ را بر تولیدکنندگان چینی کاهش داده است و به صادرات آنها به سایر کشور‌های جهان کمک کرده است.
کانادا، چین و مکزیک پاسخی مشابه می‌دهند و تعرفه‌های تازه‌ای را بر کالا‌های وارداتی از ایالات متحده وضع می‌کنند.
جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا روز شنبه گفت که کانادا به اقدام تجاری ایالات متحده با وضع تعرفه‌های ۲۵ درصدی علیه ۱۰۶ میلیارد دلار کالا‌های آمریکایی پاسخ خواهد داد.
چین نیز روز یکشنبه اعلام کرد: «اقدامات متقابل را برای محافظت قاطعانه از حقوق و منافع خود اتخاذ می‌کند.»
مکزیک هم قصد دارد که تعرفه واردات از ایالات متحده است را در مورد اقلامی همچون گوشت خوک، پنیر، محصولات تازه، و همچنین فولاد و آلومینیوم از ۵ به ۲۰ درصد افزایش دهد.
البته این نخستین باری نیست که این کشور‌ها با کالا‌های صادراتی آمریکا مقابله می‌کنند. در سال ۲۰۱۸، مکزیک و کانادا پس از اعمال تعرفه‌های آقای ترامپ بر فولاد و آلومینیوم تولیدی آنها، بر روی مجموع بیش از ۱۵ میلیارد دلار از کالا‌های آمریکایی، از جمله فولاد، گوشت خوک، لبنیات، تعرفه‌های تلافی‌جویانه وضع کردند. به همین ترتیب، با اقدام تلافی‌جویانه چین، ایالات متحده ۲۰ میلیارد دلار از صادرات سالانه محصولات کشاورزی خود را از دست داد.
از تلافی کانادا یا مکزیک، خودروسازان و دیگر تولیدکنندگان محصولات پیشرفته و نیز تولیدکنندگان دارو در ایالات متحده، بیشترین ضربه را خواهند خورد.
مکزیک ۷۰ درصد صادرات ایالت نیومکزیکو را خریداری می‌کند، از جمله میلیارد‌ها دلار تراشه‌های نیمه هادی و قطعات الکتریکی ایالات متحده که بعداً پس از نصب در خودرو‌ها و وسایل ساخت مکزیک به ایالات متحده باز می‌گردند. ایالت تگزاس نیز بیش از ۲۰ میلیارد دلار تراشه، قطعات خودرو و تجهیزات الکتریکی به مکزیک صادر می‌کند.
تعرفه‌ها همچنین بر صادرات ۵ میلیارد دلاری خودرو و فلزات ایالت اوهایو به کانادا و همچنین در صادرات ۳۲۰ میلیون دلاری ایالت مین در قالب الوار و کاغذ به همسایه شمال خدشه وارد می‌کند.