امیرحسین ابراهیمی، تحلیلگر روابط بین الملل؛ زمانی نه چندان دور، قدرت کشور‌ها تنها با وسعت سرزمین و جمعیت سنجیده می‌شد. اما امروز، آنچه معادلات جهانی را شکل می‌دهد، توانمندی فناورانه کشورهاست. کافی است به قدرت‌نمایی پهپاد‌های ایرانی در معادلات منطقه‌ای نگاه کنیم تا دریابیم چگونه یک فناوری می‌تواند موازنه قدرت را تغییر دهد.
تاریخ روابط بین‌الملل را می‌توان در چهار عصر متمایز بررسی کرد: عصر مدرن با محوریت باروت و توپخانه، عصر صنعتی با انقلاب صنعتی و راه‌آهن، عصر هسته‌ای با بمب اتم، و اکنون عصر اطلاعات با فناوری‌های دیجیتال. در هر دوره، کشوری که توانسته فناوری برتر را در اختیار بگیرد، در موقعیت رهبری قرار گرفته است.
تجربه جمهوری اسلامی ایران در حوزه فناوری‌های دفاعی، نمونه‌ای آموزنده است. موفقیت ایران در توسعه صنعت موشکی و پهپادی، نتیجه درک عمیق از اهمیت پیشرفت متوازن در حوزه‌های مختلف است. این موفقیت نشان می‌دهد که صرف داشتن فناوری کافی نیست؛ بلکه باید زیرساخت‌های سازمانی، نیروی انسانی متخصص و چشم‌انداز استراتژیک نیز وجود داشته باشد.
سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش: کشور‌هایی که در آموزش عالی و تحقیقات بنیادی سرمایه‌گذاری می‌کنند، پیشتاز فناوری می‌شوند. نمونه موفق آن را می‌توان در پیشرفت‌های ایران در حوزه نانوتکنولوژی دید.
همکاری نظامی-دانشگاهی: تجربه کشور‌های پیشرفته نشان می‌دهد که همکاری نزدیک بین بخش نظامی و دانشگاهی، کلید موفقیت در نوآوری فناورانه است. مدل موفق این همکاری را می‌توان در برنامه موشکی ایران مشاهده کرد.
انعطاف‌پذیری سازمانی: سازمان‌های نظامی و تحقیقاتی باید بتوانند خود را با تغییرات سریع فناوری تطبیق دهند. موفقیت ایران در توسعه پهپادها، نمونه‌ای از این انعطاف‌پذیری است.
با این حال، چالش‌های جدی نیز وجود دارد. تحریم‌های فناورانه، محدودیت در دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را ایجاد می‌کند. اما تجربه نشان داده که این محدودیت‌ها می‌تواند به محرکی برای نوآوری داخلی تبدیل شود. نمونه آن را می‌توان در پیشرفت‌های ایران در حوزه فناوری‌های دفاعی پس از اعمال تحریم‌ها دید.
در دهه‌های آینده، برتری فناورانه مهم‌تر از همیشه خواهد بود. ظهور فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، کوانتوم و زیست‌فناوری، معادلات قدرت را پیچیده‌تر خواهد کرد. کشور‌هایی موفق خواهند بود که بتوانند:
زیرساخت‌های لازم برای نوآوری را ایجاد کنند
نیروی انسانی متخصص را پرورش دهند
همکاری مؤثر بین بخش‌های مختلف را تسهیل کنند
تجربه تاریخی نشان می‌دهد که فناوری به تنهایی تعیین‌کننده نیست. آنچه اهمیت دارد، توانایی یک کشور در ترکیب فناوری با سایر عوامل قدرت است. موفقیت ایران در برخی حوزه‌های فناورانه، علی‌رغم تحریم‌ها، نشان می‌دهد که با درک صحیح از اهمیت فناوری و سرمایه‌گذاری هدفمند، می‌توان بر محدودیت‌ها غلبه کرد و در موازنه قدرت جهانی نقش‌آفرینی کرد.