تنها سه روز پیش از بازگشت دونالد ترامپ رئیسجمهور منتخب ایالاتمتحده به کاخ سفید، ایران و روسیه درنهایت توافق شراکت جامع را امضا کردند؛ توافقی که تفاهم روی آن ماهها طول کشید و سر انجام مورد پذیرش طرفین قرار گرفت.
به گزارش اعتماد به نقل از سیانان، گفتنی است ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه این توافق جدید را ستایش کرده و از فرصت بحث درباره شراکت استراتژیک در حال رشد نیز استقبال کرد.
مسعود پزشکیان، رییسجمهور کشورمان نیز در این رابطه گفت که مراودات بین این دو کشور روز به روز در حال گسترش است. از نظر گروهی از تحلیلگران ارزیابی این اقدام با لحاظ کردن ادامه و تشدید درگیریها در اوکراین و همزمان نیز ادعاهای ترامپ مبنی بر پایان این جنگ و وعده تعامل بیشتر با روسیه مهم جلوه میکند.
به ادعای ناظرانی که همکاری بلندمدت میان تهران و مسکو را مورد ارزیابی قرار دادهاند، دو بازیگر تاریخچهای از روابطی پر فراز و نشیب دارند و حتی اکنون نیز در مرز باریکی میان همکاری و همزمان بی اعتمادی حرکت میکنند.
این رسانه خبری طی گزارشی در این رابطه نوشته؛ همچنان این ادعا در میان ناظران وجود دارد که جنگ در اوکراین مسکو و تهران را به هم نزدیکتر کرده است. در این رابطه جان آلتربان، مدیر مرکز خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی، یک اندیشکده در واشنگتن دیسی در گفتوگو با این خبرگزاری مدعی شد: «این ایده که ایالاتمتحده نه تنها به عنوان یک رقیب، بلکه به عنوان یک هدف استراتژیک در سیاست خارجی ایران و روسیه درنظر گرفته شود، آنها را به هم نزدیک کرده، این موضوع همچنین آنها را در میدانهای نبرد اوکراین به هم پیوند داده است.» در ادامه این گزارش ادعایی همچنین آمده است که برخلاف پیمان امنیتی روسیه با کرهشمالی، توافق با ایران نیازمند آن نیست که دو کشور در صورتی که مورد تعرض از طرف بازیگر ثالث قرار بگیرند، از دیگری دفاع کنند؛ بلکه تنها باید از ارایه کمکهای نظامی یا دیگر کمکها به مهاجم خودداری کنند.
به ادعای این رسانه خبری در جولای ۲۰۲۲، پنج ماه پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین، پوتین به تهران سفر کرد و به ادعای رسانهها در پی این سفر نیز توافقی میان تهران و مسکو به امضا رسید که براساس آن تولید پهپادهای شاهد ایرانی در یک کارخانه در تاتارستان از سر گرفته شد. براساس آمارهای ادعایی ارایه شده روسیه در سال گذشته بیش از ۱۱ هزار پهپاد در اوکراین مستقر کرده که بیش از چهار برابر برآورد کمیسیون اطلاعات دفاعی اوکراین در سال ۲۰۲۳، یعنی کمی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ پهپاد است.
گفتنی است این ادعا همچنان از سوی طرفهای غربی مطرح است که ایران تعدادی موشک بالستیک به روسیه ارسال کرده؛ این درحالی است که همچنان شواهدی از این ادعا منتشر نشده و مقامهای تهران بارها چنین اظهارنظرهای ادعایی را رد کردهاند.
رییسجمهور اوکراین نیز به عدم وجود شواهدی در باب این ادعا اذعان داشته است. این درحالی است که انتشار این ادعاها یکی از عواملی بود که بحث درباره ارایه مجوز به اوکراین برای شلیک موشکهای دوربرد تامین شده توسط غرب به اهداف نظامی در روسیه را تغییر داد.
به گزارش این رسانه، اکنون، اما دو سال و نیم پس از سفر پوتین به تهران، شرایط برای هر دو طرف یعنی تهران و مسکو به طور قابل توجهی تغییر کرده است. روسیه اکنون در اوکراین در موقعیت برتری قرار دارد و در جبهه شرقی با کمک سربازان کرهشمالی سرزمینهای بیشتری را از آن خود کرده و به آرامی اوکراین را در منطقه روسی کرسک به عقب میراند. بازگشت ترامپ به کاخ سفید رضایت مسکو را به همراه داشته و احتمالا منجر به آغاز مذاکراتی میشود که به مسکو مجوز خواهد داد تا حاکمیت بر سرزمینهایی که به دست آورده را حفظ کرده و همزمان نیز درخواست اوکراین برای عضویت در ناتو را به تعویق بیندازد.
گروهی از تحلیلگران در این رابطه مدعیاند جلسه روز جمعه بین پوتین و مسعود پزشکیان فرصتی خوشایند برای مسکو فراهم کرد تا تصویر خود را به عنوان یک ابرقدرت تقویت کند، این درحالی است که از سوی دیگر، اما به نظر میرسد (به ادعای این گروه) ایران اعتماد زیادی ندارد.
نیکیتا اسماگین، کارشناس مستقل در مورد روسیه و ایران مدعی شد: تهران با لحاظ کردن بازگشت ترامپ به کاخ سفید و همچنین درگیریهای اخیر مقاومت با اسراییل و همزمان سقوط دولت بشار اسد در سوریه این توافق را امضا کرده است. این درحالی است که به نظر میرسد آنچه روسیه بیشتر به دنبال آن است، چندان مشخص نیست. مسکو اکنون تولید پهپادهای شاهد را در خاک خود بومی سازی کرده و پس از اینکه به تعهدات خود نسبت به ایران تحت یک توافق اولیه برای تولید این پهپادها عمل کرده است، اکنون این کار را با مشارکت اندکی از سوی ایران انجام میدهد.
همزمان دستاوردهای اخیر روسیه در میدان نبرد هزینههای زیادی برای این بازیگر به همراه داشته و به نیروهای بیشتری در میدان نیاز دارد. این درحالی است که کارشناسان در این زمینه نسبت به مقیاس همکاری ایران و کرهشمالی با روسها تردید دارند. آلتربان در گفتوگوی خود با سیانان مدعی شد: «من تصور میکنم این توافق بخشی از پیام ایران به دولت دوم ترامپ است که هر یک از ما (ایران و روسیه) گزینههایی داریم. اما فکر میکنم ایرانیها به دنبال اهرمهایی هستند که بتوانند در تعامل با امریکاییها استفاده کنند.»
در ادامه این گزارش ادعایی آمده است که ایران، در مواجهه با احتمال بازگشت تحریمهای سازمان ملل که تحت توافق هستهای ۲۰۱۵ خود لغو شده بودند، به دنبال راههایی است تا ایالاتمتحده را به بازگشت به توافق ترغیب کند؛ توافقی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.
برای روسیه، اما توافق جدید با ایران کشوری که ممکن است تغییر در دکترین هستهای خود را در دستور کار قرار دهد، این سند میتواند به عنوان ابزاری برای ایجاد ترس در برابر دولت جدید ایالاتمتحده باشد، چراکه مسکو احساس میکند دولت دوم ترامپ نسبت به اوکراین کمتر متعهد است.
به ادعای این رسانه خبری و به نقل از آلتربان، ایران قطعا دارای برخی قابلیتهای نگرانکنندهای برای غرب است و روسها نیز قطعا تمایل خود را برای استفاده از این قابلیتهای نگرانکننده نشان دادهاند.