آلودگی هوا به یک «بحران جهانی بهداشتی» تبدیل شده است.
به گزارش ایمنا، IQAir، سازمان فناوری کیفیت هوای سوئیس، گزارشی بر اساس داده‌های بیش از ۳۰ هزار ایستگاه پایش در ۱۳۴ کشور، ناحیه و منطقه در اوایل سال جاری منتشر کرد که بر اساس آن، ۱۲۴ منطقه سطوح ایمن ذرات معلق ریز (پی‌ام ۲.۵) را مطابق دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی رعایت نکرده‌اند؛ این ذرات میکروسکوپی که قطر آنها کمتر از ۲.۵ میکرون است، می‌توانند در ریه‌ها و حتی به جریان خون نفوذ کنند و منجر به بیماری‌های قلبی و ریوی، فشار خون بالا، آسم، افسردگی و اضطراب و مرگ زودرس شوند.
فقط هفت کشور در جهان در سال ۲۰۲۳ موفق به حفظ سطوح ایمن آلودگی معادل پنج میکروگرم در هر مترمکعب هوا شدند. این کشور‌ها شامل استرالیا، استونی، فنلاند، گرنادا، ایسلند، موریس و نیوزلند هستند، همچنین پورتوریکو، برمودا و پلینزی فرانسه نیز در سطوح ایمن قرار دارند. ایسلند با چهار میکروگرم در متر مکعب پاک‌ترین هوا در اروپا را دارد و پس از آن استونی با ۴.۷ و فنلاند با ۴.۹ میکروگرم در متر مکعب در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
بر اساس مقیاس رنگی به‌کاررفته در این گزارش، بسیاری از کشور‌های اروپایی در رده سبز معادل سطوح پی‌ام ۲.۵ تا دو برابر استاندارد ایمن قرار گرفته‌اند که نشان‌دهنده بهبود نسبی در مقایسه با گزارش سال قبل است؛ به‌طوری که ۵۴ درصد از شهر‌های اروپایی در سال ۲۰۲۳ در رده سبز قرار گرفتند، در حالی که در سال ۲۰۲۲ فقط ۳۹ درصد از شهر‌ها در این گروه قرار داشتند.
کم‌آلوده‌ترین کشور‌ها روی نقشه رنگی این گزارش به ترتیب از کمترین میزان آلودگی عبارت از سوئد، ایرلند، نروژ، پرتغال، لیختن‌اشتاین، دانمارک، بریتانیا، آندورا، لتونی، اوکراین، هلند، لوکزامبورگ، سوئیس، آلمان، بلژیک، فرانسه، اتریش، اسپانیا و روسیه است.
وضعیت آلودگی هوا با سه رده رنگی زرد، نارنجی و قرمز مشخص می‌شود که به ترتیب میزان آلودگی در آنها از سطوح استاندارد و ایمن افزایش پیدا می‌کند. بر اساس این رده‌بندی کشور‌های لیتوانی، جمهوری چک، مجارستان، مالت، اسلواکی، بلغارستان، کرواسی، لهستان، قبرس، اسلوونی و ایتالیا در رده زرد قرار دارند که بیانگر سطوح آلودگی تا سه برابر بالاتر از استاندارد ایمن است. کرواسی در سال ۲۰۲۳ بیشترین پیشرفت را در کاهش سطوح پی‌ام ۲.۵ نشان داده به‌طوری که میانگین سالانه بیش از ۴۰ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است. این کشور با افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر که تاکنون بیش از ۳۱ درصد را تشکیل می‌دهد (بسیار بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا که ۲۳ درصد است)، به این موفقیت دست پیدا کرده است.
رده نارنجی بیانگر میزان آلودگی تا پنج برابر بالاتر از سطوح ایمن است و کشور‌های مولداوی، رومانی، آلبانی، یونان، ترکیه، صربستان و مونته‌نگرو در این رده قرار دارند. بوسنی و هرزگوین شاهد ۱۸ درصد کاهش در سطح پی‌ام ۲.۵ در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲ بود، اما همچنان آلوده‌ترین کشور در این منطقه است و پس از آن مقدونیه شمالی است که هر دو کشور در رده قرمز با سطوح آلودگی بیش از پنج برابر استاندارد ایمن قرار دارند.ای غدیر در ترکیه با سطوح پی‌ام ۲.۵ بیش از ۹ برابر استاندارد ایمن به‌عنوان آلوده‌ترین شهر اروپا معرفی شده است.
بر اساس گزارش سازمان فناوری کیفیت هوای سوئیس، کشور‌هایی با بدترین کیفیت هوا در جنوب و آسیای مرکزی متمرکز هستند و ۱۰ شهر آلوده‌تر جهان در این منطقه قرار دارند. بنگلادش با ۷۹.۹ میکروگرم بر متر مکعب ذرات معلق ریز یعنی بیش از ۱۵ برابر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.
پاکستان با سطح ۱۴ برابر بالاتر از استاندارد‌های ایمن و هند با سطح ۱۰ برابر بالاتر به ترتیب در رده دوم و سوم قرار گرفتند. چهار مورد از آلوده‌ترین شهر‌های جهان از جمله بیگوسارای در هند قرار دارند. تاجیکستان و بورکینافاسو هر دو با سطوح پی‌ام ۲.۵، ۹ برابر بالاتر از استاندارد‌های ایمن چهارمین و پنجمین کشور‌های آلوده جهان هستند. برای نخستین‌بار در تاریخ، طبق گزارش سازمان فناوری کیفیت هوای سوئیس، کانادا آلوده‌ترین کشور در آمریکای شمالی معرفی شد.