فرارو- ماری کرانکویست؛ استاد رشته تاریخ مدرن در دانشگاه لینشوپینگِ سوئد.
به گزارش فرارو به نقل از نشریه کانورسیشن؛ با توجه به اوج گیری جنگ اوکراین و تداوم آن برای مدت بیش از دو سال و در عین حال، آسیب رسیدن به زیرساخت های زیرِ دریا در منطقه بالتیک و تشدید موضع‌گیری های مرتبط با آغاز یک جنگ اتمی توسط روسیه، بسیاری از کشورها در منطقه به شهروندان خود توصیه های متنوعی را ارائه می کنند تا آن ها بدانند چگونه خود را برای یک بحران و یا بهتر بگوییم، وضعیت فوق العاده جنگی آماده کنند.
دولت های منطقه بالتیک(استونی، لیتوانی و لتونی)، که مرزهای مشترک با روسیه دارند، به طور مرتب اطلاعات عمومی با محوریت مساله مذکور و مطلع کردن شهروندان از آنچه باید بدانند را در طی یک دهه اخیر بروزرسانی کرده اند. البته که به نظر می رسد این رویکرد آن ها تا حد زیادی تحت تاثیر سیاست‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق و اشغال این دسته از کشورها است. کشورهای بالتیک اکنون نگرانند که مبادا خاطرات آن دوران بار دیگر زنده شود.
در سوی دیگر دریای بالتیک، آماده‌سازی مردم برای وضعیت فوق العاده در کشورهایی نظیر دانمارک و نروژ نیز به نحوی ویژه در دستورکار بوده است. روند اطلاع رسانی در دانمارک، مستقیما مرتبط با جنگ نیست بلکه به دیگر بحران ها نظیر وضعیت آب و هواییِ نامساعد و یا حملات سایبری اشاره دارد. توصیه ها متمرکز بر این مساله هستند که شهروندان چگونه باید خود را آماده کنند تا حداقل به مدت سه روز بدون برق، آب و البته غذا زندگی کنند.
به آنها به صراحت توصیه می‌شود که حداقل ۹ لیتر آب و البته غذا‌های کنسروی را ذخیره داشته باشند. مرکز اطلاع رسانی در نروژ همچنین در مورد وضعیت فوق‌العاده‌ای که در قالب آن شهروندان تا یک هفته به برق دسترسی ندارند صحبت می‌کند. این مساله نشان می‌دهد که آنها باید غذا، کبریت، شمع و قرص یُد را در موارد مرتبط با وقوع یک حمله اتمی در دسترس داشته باشند.
در ماه گذشته میلادی، فنلاند و سوئد که هر دو اخیرا به ناتو پیوسته‌اند، کارزار‌ها و رزمایش‌های مرتبط با آماده سازی عمومی برای مواجهه با وضعیت فوق العاده را به راه انداختند و برگزار کردند. هر دو کشور از شهروندان خود می‌خواهند که آمادگی خود را برای مواجهه با موارد غیرمترقبه و اورژانسی، افزایش دهند. با این حال، آنها تفاوت‌های زیادی را با هم در جدی گرفتن تهدیدات و آماده‌سازی مردم دارند.
به عنوان مثال، بروشور سوئدی با عنوانِ "در صورت وقوع یک بحران یا جنگ"، به صورت دیجیتالی قابل دسترس است با این حال، این بروشور برای ۵.۲ مییلون نفر از خانوار‌های سوئدی نیز در ماه جاری ارسال شده است. جلد زرد رنگ بروشور مذکور: دو سرباز مسلح، یک کشتی جنگی و یک هواپیمای جنگنده را نشان می‌دهد.
*نقشه موقعیت همسایگی کشورهای بالتیک و اسکاندیناوی با روسیه
در داخل بروشور، مخاطبان می‌توانند چیز‌های مختلفی را در مورد سیستم‌های هشدار، پناهگاه‌های امن، و تخلیه فوری و البته امنیت دیجیتال و آماده سازی‌های لازم در خانه یاد بگیرند. این بروشور اینطور آغاز می‌شود: "ما در زمانه‌ای مملو از عدم قطعیت و ابهام زندگی می‌کنیم. منازعات مسلحانه در حال حاضر در جایی از دنیا که ما هم در آن حضور داریم اوج گرفته‌اند".
این بروشور همچنین توصیه‌های عملی را در مورد ذخیره سازی غذا بدون برق و دسترسی به کمک‌های اولیه و آب نیز ارائه می‌کند. این بروشور تاکید می‌کند که امکان دارد بحران احتمالی به قدری جدی باشد که زنجیره‌های تدارکاتی مختل شوند و امکان ارائه کالا به فروشگاه‌ها نباشد و در نتیجه، آنها خالی از جنس شوند. این بروشور همچنین تاکید می‌کند که بهتر است افراد مقداری پول نقد داشته باشند، زیرا احتمال دارد در صورت وقوع یک بحران، پول‌های دیجیتالی نظیر آنچه در کارت اعتباری داریم دیگر به درد نخورند. بروشور تاکید می‌کند: "ذخیره‌گاه اورژانسی خاص خود و خانواده‌تان را بسازید. شما می‌توانید با خرید یک یا دو آیتم اضافی در همگان خرید‌های عادی خود، به تحقق این مساله کمک کنید".
این بروشور همچنین توضیحاتی را در مورد مفهوم سوئدیِ "دفاع روانی" ارائه می‌کند. پدیده‌ای که در قالب یک سازمان در سوئد از سال ۲۰۲۲ به فعالیت مشغول بوده است. دفاع روانی آنطور که وب سایت این نهاد می‌گوید، به "توانمندی‌های مشترک جامعه جهت کشف و مقابله با نفوذ اطلاعاتی مخرب علیه سوئد توسط قدرت‌های خارجیِ دشمن اشاره دارد".
بر اساس بروشور‌های دولت فنلاند، آماده سازی برای مواجهه با اتفاقات یا بحران‌ها نیازمند یک رویکرد متفاوت است. تصویر روی جلد بروشور دولت فنلاند بیش از همه ماهیتی استعاری دارد. روی این بروشور این شعار نوشته شده است: "افرادِ آماده، بهتر با تحولات غیرمترقبه کنار می‌آیند". تصویر دو زن در شرایط بارانی نیز روی بورشور قرار گرفته که تنها یکی از آنها چتر به دست دارد. با این همه، راهنمایی‌های آنلاین طیف متنوعی از موضوعات را به مخاطبان ارائه می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به جنگ مسلحانه، تروریسم، آلوده شدن منابع آبی و قطعی برق اشاره کرد.
*جلد بروشور دولت سوئد برای اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت اضطراری در این کشور
در این نقطه یک سوال مطرح می شود و آن هم این است که چرا سوئد خود را برای جنگ و قطعی گسترده برق آماده می کند اما فنلاندی ها خود را برای یک وضعیت فوق العاده متفاوت آماده می کنند. وضعیتی که در قالب آن شما هنوز دسترسی به اینترنت خواهید داشت؟
تفاوت‌ها میان رویکرد‌های دولت‌های بالتیک و اسکاندیناوی تا حدی با توجه به تاریخچه‌های متفاوت این دسته از کشورها و روابط آنها با روسیه درک شود. سوئد در جریان جنگ جهانی دوم بی‌طرف بود و همچون نروژ و دانمارک تحت اشغال نبوده است. با این حال، شباهت‌های زیادی میان اوکراینی‌ها و مقاومت فنلاندی‌ها در برابر حمله شوروی به خاک خود در فاصله میان سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۰ وجود دارد.
پس از معاهده مسکو در سال ۱۹۴۰، فنلاند ۱۱ درصد از خاک خود را به شوروی سابق واگذار کرد. الکساندر استاب که اکنون رئیس جمهور فنلاند است گفت که "پس از حمله روسیه به اوکراین، پیوستن کشورش به ناتو یک امر قطعی است". فنلاندی‌ها تاریخ خود را به یاد می‌آورند و فکر می‌کنند که احتمال دارد روسیه بار دیگر به کشورشان حمله کند.
*نمونه ای از اقلام ضروری برای وضعیت فوق العاده در سوئد که نویسنده این گزارش آن ها را ذخیره کرده است
سوئد نیز تاریخی دیرینه در امر راه اندازی کارزار‌های اطلاع رسانی برای مردم خود دارد و البته که برنامه‌های بلندپروازانه دفاع مدنی را در قیاس با اغلب کشورها در دستورکار داشته است. در سال ۱۹۴۳، دولت سوئد برای نخستین بار بروشوری را به ساکنان این کشور ارائه کرد که عنوان آن این بود: "اگر جنگ به سمت سوئد بیاید: دستورالعمل‌ها برای شهروندان سوئدی". این بروشور به اطلاعات مختلفی در مورد آژیر‌های هشدار، پناهگاه‌ها و قطعی برق اشاره می‌کرد. در عین حال در مورد جاسوسان و شایعات و اینکه چگونه باید اراده دفاع از کشور را تقویت کرد را هم مسائلی مورد اشاره قرار می‌گیرد.
در طی جنگ سرد نیز نسخه‌های بروز رسانی شده مختلفی در این رابطه از سوی دولت سوئد به مردم این کشور ارائه می‌شد که عمدتا بر این مساله تاکید داشتند که در صورت وقوع جنگ هسته‌ای، مردم باید چه کنند. به مدت چندین دهه، اطلاعات مذکور به طرق مختلف از جمله در کتابچه‌های دفتر تلفن در سوئد، منتشر و در اختیار مردم قرار می‌گرفت.
در فاصله میان سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۴، سوئد سازمان دفاع مدنی خود را برچید و در دهه ۲۰۱۰ میلادی متوجه شد که این تصمیم آن چندان هم منطقی نیست. در سال ۲۰۱۷، سوئد که سربازی اجباری را پیشتر برچیده بود، بار دیگر آن را احیا کرد. در سال ۲۰۱۸، پس از دهه‌ها سکوت در مورد مساله دفاع مدنی و آماده سازی عمومی، دولت سوئد در رویکرد‌های قدیمی خود در دوران جنگ سرد تجدید نظر کرد. نسخه‌ای جدید از بروشور‌ها در میان شهروندان سوئدی توزیع شد. شش سال بعد، یک نسخه جدید دیگر از راه رسید.
در عین حال، فنلاندی‌ها روند تقویت بنیه دفاعی خود را در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی ادامه داده‌اند، زیرا آنها نسبت به چشم انداز‌های صلح چندان مطمئن نبوده‌اند. اکنون نیز آنها چندان به ظاهر مایل نیستند تا خود را در حال آماده سازی برای چشم انداز‌های مرتبط با جنگ نشان دهند. برخلاف سوئدی ها، فنلاندی‌ها نیاز به یادآوری این مساله ندارند که جنگ می‌تواند به یک واقعیت عینی برای آنها تبدیل شود. مرزهای مشترک گسترده فنلاند با شوروی سابق این گزاره که این کشور باید با تهدیدات مرتبط با اعمال نفوذ روسیه دست و پنجه نرم کند را به یک واقعیت تبدیل کرده است. البته که فنلاندی‌ها در این رابطه ابتکار‌های مختلفی را هم در دستورکار قرار داده‌اند.