فرارو- در مدت اخیر حوزه حمل و نقل هوایی کشورمان با اتفاقات قابل تاملی رو به رو شده است. در این راستا، مدتی قبل، برخی کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و انگلیس، به بهانه آنچه حمایت‌های ایران از روسیه در جنگ اوکراین ادعا کرده اند، از تحریم خطوط هوایی ایران خبر دادند. رویدادی که در نوع خود برخی ظرفیت‌های قابل توجه را از صنعت هواپیمایی کشورمان سلب می‌کند و در عین حال، چالش‌های جدی را نیز برای شهروندان ایرانی در سفر‌های خارجیشان ایجاد می‌کند.
به گزارش فرارو؛ ورای همه این ها، برخی به طور خاص به این نکته اشاره می‌کنند که این موضوع می‌تواند موجب رونق گرفتن کارِ خطوط هوایی کشور‌های همسایه نیز شود، زیرا شهروندان ایران برای سفر به اروپا از این خطوط هوایی آن‌ها استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد با توجه به روند تشدید تنش‌ها میان ایران و غرب با محوریت مسائل ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک، این چالش برای کشورمان ماهیت جدی‌تری را هم به خود بگیرد.
با این همه در روز‌های اخیر شاهد طرح یک گزاره جدید بوده ایم که به زعم بسیاری از صاحب نظران می‌تواند افزایش شدید قیمت بلیط هواپیما را به دنبال داشته باشد و این حوزه (سفر هوایی) را به پدیده‌ای غیرقابل دسترس‌تر از هر زمان دیگری برای عامه مردم ایران تبدیل کند. ماجرا از این قرار است که "مقصود اسعدی سامانی" دبیر شرکت‌های هواپیمایی کشورمان در موضع گیری گفته است که "نرخ سوخت هواپیما در شرایط فعلی ۶۰۰ تومان است با این حال، بر اساس تصمیم دولت برای بودجه ۱۴۰۴، قرار است این نرخ به ۳۰ درصد نرخ درب پالایشگاه افزایش یابد. البته که این مساله باید به تصویب محلس شورای اسلامی هم برسد".
اگر این معادله محقق شود این بدان معناست که نرخ سوخت هواپیما از ۶۰۰ تومان بیش از ۱۱ برابر رشد خواهد کرد و به لیتری ۷ هزار تومان می‌رسد. این مساله سبب خواهد شد تا سهم قیمت سوخت در قیمت هر ساعت صندلی از ۲۴ هزار تومان به ۲۸۰ هزار تومان برسد. تردیدی نیست که این موضوع خود سبب خواهد شد تا اثرگذاری کاملا ملموس این افزایش قیمت را بر بهای بلیط هواپیما نیز شاهد باشیم. موضوعی که از همین حالا سبب شده تا نگرانی‌های جدی در مورد تحقق این سناریو ابراز شود. دلیل آن هم این است که افزایش قابل توجه بلیط هواپیما با ۳ پیامد مهم همراه خواهد بود که به صنعت حمل و نقل هوایی کشورمان آسیب‌های جدی را وارد خواهد کرد. این ورای مشکلاتی است که مردم باید با آن‌ها دست و پنجه نرم کنند.
یکی از عینی‌ترین برونداد‌های افزایش چشمگیر قیمت بلیط هواپیما ناشی از افزایش قیمت سوخت این خواهد بود که صنعت گردشگری ایران تضعیف خواهد شد. این موضوع نیز از چند منظر امکان تحقق پیدا می‌کند. اول اینکه با توجه به عدم تطابق گرانی قیمت بلیط هواپیما با میانگین درآمد عامه مردم، این بدان معنا خواهد بود که اقبال عمومی به سفر‌های هوایی کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
در عین حال، افراد به جای اینکه مقاصد دور از مبدا و محل زندگی خود را برای سفر انتخاب کنند، به سفر به مناطق نزدیکتر که نیاز به استفاده از هواپیما ندارند گرایش پیدا می‌کنند. نباید از یاد ببریم که استفاده از هواپیما همین حالا نیز با میانگین دستمزدی و درآمدی عامه مردم کشورمان نمی‌خواند و یک پدیده لوکس در نظر گرفته می‌شود. حال اینکه این پدیده، لوکس‌تر شود، سناریو‌های امیدوار کننده‌ای را برای حوزه گردشگری ایران نوید نمی‌دهد.
گران شدن قابل توجه قیمت بلیط هواپیما ناشی از افزایش قیمت سوخت می‌تواند شرکت‌های هواپیمایی را هم با چالش‌های جدی رو به رو کند. در این راستا، این شرکت‌ها با توجه به کاهش اقبال داخلی به سفر‌های هوایی مجبور خواهند شد تا پرواز‌های خود در برخی کریدور‌های هوایی را کاهش دهند و یا برای صرفه جویی، به هواپیما‌های کوچکتر که سوخت کمتری مصرف می‌کنند در خطوط هوایی مختلف خود روی بیاورند.
به بیان ساده تر، گرانی قیمت بلیط هواپیما اقتصاد و الگوی کلی کنش حرفه‌ای شرکت‌های هواپیمایی ایران را هم با تغییر رو به رو خواهد کرد. موضوعی که به سمت بهبود نیست و بیراه نیست اگر آن را نوعی عقبگرد ارزیابی کنیم. نباید از یاد ببریم که صنعت حمل و نقل هوایی یکی از دارایی‌های راهبردی برای هر کشوری محسوب می‌شود که رونق و قدرت آن بسیار مهم است. ایران نیز سال هاست که از این صنعت برخوردار است و حتی در برهه‌هایی خطوط هوایی کشورمان جزو امن‌ترین خطوط هوایی دنیا بوده اند. حال تضعیف این حوزه برای ایران به هیچ عنوان اتفاق خوبی نیست.
اینکه تحریم‌ها و خصومت‌های خارجی از قدرت اثرگذاری زیادی بر فعالان اقتصادی ایران برخوردارند، امری غیرقابل انکار است. اساسا یکی از نکات مهمی که کنشگران دولتی در ایران با تکیه بر آن سعی در توجیه گرانی‌ها در حوزه‌های مختلف داشته اند نیز همین مساله بوده است. با این حال، باید پرسید که آیا صرفا مشکل گرانی در هر حوزه‌ای ریشه در تحریم‌های خارجی دارد؟
در سطح کلانِ اقتصاد ایران که بسیار از صاحب نظران بر این باورند چنین نیست و مشکلات ساختاری و سومدیریت‌ها نیز بعضا نقشی به مراتب منفی‌تر از تحریم‌ها را در رابطه با اقتصاد ایران بازی می‌کنند. تردیدی نیست که در حوزه صنعت حمل و نقل هوایی هم با همین چالش رو به رو هستیم. مشکلات در این حوزه نیز ماهیت فرسایشی و انباشتی را به خود گرفته اند و هر سال به سال دیگر حواله داده شده اند. همین رویکردِ معیوب سبب شده تا فشار‌های قیمتی در صنعت مذکور افزایش یابند. حال چاره کار این است که دولت هم در نگرش خود به معادله مذکور تغییراتی ایجاد کند و رویکرد حل المسائلی را جایگزین رویکرد‌های فرسایشی و بی‌فایده کند. اینکه افزایش دادن قیمت‌ها به یک گزینه دم دستی برای جریان حکمرانی در هر حوزه تبدیل شود، گزاره مطلوبی نیست و باید در آن تغییر ایجاد شود.
حداقل تداوم روند‌های کنونی نشان از آن دارند که باید منتظر افزایش قیمت بلیط هواپیما در آینده‌ای نه چندان دور باشیم. موضوعی که تبعات منفی را برای کلیت صنعت حمل و نقل هوایی ایران به دنبال خواهد داشت و البته که بسیاری از صاحب نظران نسبت به این مساله هشدار‌های جدی را می‌دهند.