سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق و کارشناس ارشد سیاست خارجی ایران با اشاره به وضعیت حاکم بر رابطه جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در آستانه بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب انتخابات اخیر به کاخ سفید گفته است: برای توافق بزرگتر بین ایران و آمریکا، بحران جاری بین ایران و اسرائیل باید مهار شود.
متن گفتگو وی با العربیه به شرح زیر است:
مجری: چرا در ایران گفته میشود که ترامپ در مورد سیاست ایران در دوره جدید ریاست جمهوریش از نتانیاهو پیروی خواهد کرد؟
موسویان: این مطلب بدین دلیل اظهار میشود که ترامپ در دور اول ریاست جمهوریش از خواسته‌های نتانیاهو پیروی کرد. اما من معتقدم نمیتوان بطور قطعی گفت که ترامپ در دور جدید الزاما سیاست‌های دوره قبلی در مورد ایران را دنبال خواهد کرد، چون او در کمپین انتخاباتی گفت که هدفش خاتمه دادن به جنگ‌های خاورمیانه است.
ما اکنون با دو جنگ اسرائیل علیه فلسطینی‌ها در غزه و کرانه باختری و نیز جنگ علیه کشور لبنان مواجه هستیم به اضافه تقابلات نظامی ایران و اسرائیل.
اگر ترامپ بخواهد به جنگ غزه خاتمه دهد، مستلزم آتش بس فوری، تخلیه غزه توسط نیرو‌های اسرائیل، تبادل اسرائ و گروگانها، بازگشت ۳/۲ میلیون آواره فلسطینی به غزه و بازسازی غزه است. علاوه برآن حل پایدار مسئله فلسطین هم از طریق اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل در مورد راه حل دو دولت ممکن است. خاتمه دادن به جنگ لبنان هم مستلزم اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل است.
اگر سیاست عملی ترامپ بر این اساس باشد، او میتواند در این چارچوب به دو جنگ مذکور خاتمه دهد. این دستاورد زمینه مناسب برای ختم تقابلات نظامی اسرائیل و ایران را فراهم خواهد کرد. در نهایت هم اگر ترامپ بخواهد به خصومت‌های آمریکا با ایران خاتمه دهد، نیازمند ختم تقابلات متقابل نظامی بین اسرائیل و ایران خواهد بود.
مجری: آیا با روی کار آمدن ترامپ، ایران پاسخ حمله نظامی اخیر به اسرائیل را خواهد داد؟
موسویان: مقامات ایران رسما اعلام کرده اند که قطعا پاسخ اسرائیل را خواهند داد. در عین حال ممکن است که ایران عجله نکند تا ببینند که آیا آمریکا به جنگ اسرائیل علیه لبنان و غزه خاتمه میدهد یاخیر؟ اگر جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان خاتمه یابد، ممکن است موجب خویشتنداری ایران شود، اما اگر اسرائیل به جنایات خود ادامه داده و جنگ را تشدید کند، ایران پاسخ خواهد داد.
مجری: روابط ایران و آمریکا در دوره جدید ترامپ را چگونه پیش بینی میکنید؟
موسویان: درایران ما از ابتدای انقلاب تا کنون با دو طرز تفکر مواجه بوده ایم. یک طرز تفکر معتقد است که هیچ فرقی بین دمکرات‌ها و جمهوریخواهان نیست، چون سیاست آمریکا مبتنی بر تغییر رژیم و انزوا و تجزیه ایران است بنابراین مذاکره با آمریکا بیهوده است ونباید به آمریکا اعتماد کرد و اگر مذاکره و توافقی هم بشود، آمریکا به آن پایبند نخواهد بود و تخلف خواهد کرد.
تفکر دومی در ایران هم معتقد است علیرغم همه این بدبینی ها، بهتر است که با آمریکا گفتگو و تعامل داشته باشیم. در مقطع فعلی در ایران پزشکیان رئیس جمهور است که یک فرد معتدل و معتقد به سیاست تعامل و گفتگوست. دولت پزشکیان برای یک توافق هسته‌ای جدید، رفع تشنجات در روابط با کشور‌های منطقه و حتی کاهش خصومت‌های جاری بین ایران و بلوک غرب شامل آمریکا و اروپا، نیزآماده است. دولت او تلاش میکند که ایران به عضویت اف‌ای تی اف در آید تا مشکلات روابط بانکی ایران باجهان حل شود و شبهات در مواردی همچون پولشویی و ... از بین برود؛ لذا باید ببینیم که سیاست عملی ترامپ با ایران چه خواهد بود. ترامپ در مبارزات انتخاباتی اخیردو مطلب مثبت و سازنده اعلام کرد. یکی اینکه بدنبال سیاست تغییر رژیم در ایران نیست و دوم اینکه صرفا خواستار این است که ایران بمب هسته‌ای نداشته باشد. اینکه دولت ترامپ بدنبال تغییر رژیم در ایران نباشد، این بسیار مهم است.
اگر این دوخواسته عملی ترامپ باشد، حصول توافق با دولت معتدل پزشکیان در موضوع هسته‌ای براساس محور‌های ذیل ممکن است:
۱-اجرای بدون تبعیض و کامل معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (ان. پی. تی)
۲- شفافیت کامل برنامه هسته‌ای ایران شامل مکانیزم‌های کامل راستی آزمایی،
۳- برداشتن تحریم‌ها توسط آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی،
۴- عاری سازی کل خاورمیانه از سلاح‌های هسته ای. راه حل پایدارعدم بمب هسته‌ای برای کل منطقه است که نیازمند تحقق اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل در مورد عاریسازی خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای و کل سلاح‌های کشتار جمعی است. در این مورد باید تاکید کنم که ایران به همه قطعنامه‌های عاریسازی خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی در ۵۰ سال گذشته رای داده است.
۵- آیت الله خامنه‌ای رهبر عالی ایران فتوای مذهبی در مورد منع سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی صادر کرده است لذا عنصر دیگر توافق جدید هسته‌ای با ایران میتواند عملیاتی کردن فتوای مذهبی رهبر عالی ایران باشد.
مجری: نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل اعلام کرده که ما دستمان برای حمله به هرنقطه‌ای در ایران باز است. نظر شما راجع به این اعتماد به نفس او در مورد نفوذ کامل در ایران چیست؟
موسویان: شما متقابلا هم از اسرائیلی‌ها شنیده اید که ایران در سطحی به اسرائیل نفوذ کرده که حتی وزیر اسرائیلی هم بجرم جاسوسی برای ایران دستگیر شد و همین هفته اخیر هم تعدادی از اتباع اسرائیل به اتهام جاسوسی برای ایران دستگیر کردند. هر دو طرف در این مورد مدعی هستند که دستمان برای نفوذ در هر سطحی در کشور متقابل باز است. واقعیت این است که این موضوع یک نگرانی متقابل اسرائیل و ایران است. اما نهایتا اگر ما بخواهیم در منطقه صلح و ثبات داشته باشیم و اگر بخواهیم توافق بزرگتری بین ایران و آمریکا داشته باشیم، باید بحران جاری بین ایران و اسرائیل مهار شده و خاتمه یابد.