نیمی از برق حرارتی کشور توسط نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با راندمانی بین ۴۷ تا ۵۱ درصد تولید می‌شود و متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی ایران از نرم جهانی بالاتر است، با این وجود ظرفیت قانونی و اجرایی جهش ۳درصدی راندمان نیروگاه‌های حرارتی وجود دارد.
به گزارش تسنیم، از ابتدای سال جاری تا امروز بیش از ۹۰درصد تأمین برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی صورت گرفته و در واقع بار اصلی تأمین برق کشور بر دوش واحد‌های حرارتی است. موضوعی که در مورد نیروگاه‌های حرارتی بسیار مورد توجه قرار دارد، بحث راندمان است.
بر اساس اطلاعات آمار تفصیلی صنعت برق ایران، بررسی روند راندمان متوسط نیروگاه‌های حرارتی از سال ۱۳۵۷ تاکنون نشان می‌دهد که راندمان میانگین نیروگاه‌های حرارتی از ۲۶.۵ درصد در سال ۱۳۵۷ تا ۳۹.۵ درصد در سال جاری معادل رشد حدود ۴۹ درصدی داشته است.
همچنین بر اساس گزارش بین المللی ACEEE (American Council for an Energy Efficient Economy) در خصوص رتبه بندی راندمان نیروگاهی کشورها، ایران در رتبه پانزدهم جهان قرار دارد.
در حالی که متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی جهان به ۳۹.۰۴ درصد رسیده، این رقم در پایان نیمه نخست امسال در ایران به حدود ۳۹.۵ درصد رسید و از متوسط جهانی بالاتر است.
متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی ایران با وجود واحد‌های فرسوده و با راندمان پایین، باز هم از متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی جهان بالاتر است و اگر در طی سال‌های آینده برنامه‌هایی که برای جایگزینی نیروگاه‌های فرسوده، احداث واحد‌های بخار و تبدیل نیروگاه‌های سیکل ساده به سیکل ترکیبی و احداث نیروگاه‌های با راندمان بالا وجود دارد، اجرایی شود، متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور به‌صورت جهشی افزایش خواهد داشت.
بررسی روند رشد ظرفیت نیروگاهی کشور در سال‌های بعد از انقلاب نشان می‌دهد که افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی از میزان ۲۶.۵% به میزان حدود ۳۹.۵% طی ۴۴ سال گذشته و بخصوص در سال‌های اخیر ناشی از اقدامات زیر بوده است:
- احداث واحد‌های نیروگاهی با راندمان بالاتر
- استفاده کمتر از واحد‌های قدیمی راندمان پایین (بیشتر در زمان‌های پیک مصرف شبکه)
- تبدیل واحد‌های گازی به سیکل ترکیبی (با اخداث بخش بخار مربوطه)
ردیف آخر مهمترین اقدام برای افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور بوده است؛ بطوریکه با افزودن بخش بخار به دو واحد گازی مربوطه، از گاز‌های خروجی دو واحد گازی برای تولید برق واحد بخار استفاده شده و در نتیجه یک بلوک سیکل ترکیبی کامل با سه برابر تولید یک واحد گازی و بدون استفاده از سوخت اضافی در دسترس قرار می‌گیرد.
نمودار زیر ظرفیت منصوبه واحد‌های بخار سیکل ترکیبی را از سال ۱۳۹۰ تاکنون نشان می‌دهد:
۴۸ درصد از مجموعه نیروگاه‌های کشور واحد‌های سیکل ترکیبی بوده که دارای راندمان بالایی هستند (راندمان نیروگاه‌های سیکل ترکیبی در محدوده ۴۷ تا ۵۱درصد است) و همانطور که در نمودار بالا مشخص است، در سال ۱۴۰۱ بیشترین بخش بخار سیکل ترکیبی به میزان ۱۳۱۶ مگاوات وارد مدار بهره‌برداری شد که از این محل صرفه جویی معادل ۲ میلیارد مترمکعب گاز حاصل شد؛ پیش بینی شده این آمار در سال ۱۴۰۳ با پروژه‌های در دست اجرا، ارتقا یابد.
ظرفیت‌های نصب شده نیروگاه‌های حرارتی در سال‌های اخیر مطابق قوانین بالادستی و سیاست‌های وزارت نیرو مربوط به احداث واحد‌های سیکل ترکیبی راندمان بالا بوده و هیچگونه واحد جدید بخاری (واحد صرفا بخاری) وارد شبکه نشده است و آخرین واحد بخاری نیروگاه سهند نیز در سال ۱۳۸۴ وارد مدار شده و از آن سال تاکنون ظرفیت تولید این نوع نیروگاه‌ها (۱۵۸۲۹ مگاوات) تغییری نکرده است.
نیروگاه‌های بخاری عمدتا نیروگاه‌های با قدمت بسیار بالا و با راندمان پائین‌تر از میانگین شبکه هستند (میانگین راندمان این واحد‌ها حدود ۳۶ درصد است). اما با عنایت به محدودیت‌های خاص این واحد‌ها (عدم امکام خاموش و روشن کردن مکرر) و نیاز شبکه به تولید برق از این واحد‌ها به عنوان نیروگاه‌های بار پایه در عمده ایام سال (به جز زمان تعمیرات و خروج اضطراری) استفاده می‌شود.
البته در کنار نیروگاه‌های بخاری، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی نیز (با راندمان میانگین حدود ۴۷ درصد) به عنوان دیگر نیروگاه‌های تامین کننده بار پایه در عمده ایام سال در مدار تولید بوده و حداکثر بارگیری از آنها انجام می‌شود. میزان تولید این نیروگاه‌ها نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته به طوری که سالیانه بیش از ۷ درصد بر تولید این نیروگاه‌ها افزوده شده است.