پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ نزدیک به ۲.۵ میلیارد به جمعیت شهرنشینان جهان اضافه شود و این موضوع ساخت ده‌ها شهر جدید در سراسر جهان را الزامی می‌کند که با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، طراحی پایدار و مدل‌های اقتصادی نوین، امکانات یک زندگی مدرن و کارامد را برای شهروندان آینده به ارمغان آورند.
به گزارش ایمنا، در دو دهه گذشته، مفهوم «شهرهای جدید» یا «شهرهای منشوری(Charter Cities) » به‌عنوان یک رویکرد نوین در توسعه شهری به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است. این شهرها به‌دنبال ایجاد فضاهایی جدید با ساختاری بهینه و پایدار هستند که بر اساس نیازهای جوامع معاصر طراحی شده است و نه‌تنها به چالش‌های شهری موجود پاسخ می‌دهند، بلکه با استفاده از فناوری‌های مدرن، اصول پایداری و مدیریت کارآمد منابع به بهبود کیفیت زندگی ساکنان آینده کمک خواهند کرد.
با افزایش جمعیت شهری و چالش‌های مرتبط با آن از قبیل آلودگی، کمبود مسکن و زیرساخت‌های ناکافی، بسیاری از کشورها به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه و نوآورانه هستند و این موضوع تأسیس شهرهای جدید را در نقاط مختلف جهان به یک اولویت تبدیل کرده است. شهرهایی که از صفر ساخته می‌شوند، همچون سنگاپور و دبی، صلاحیت ویژه‌ای برای ایجاد سیستم‌های حکومتی خود دارند.
ایده ساختن شهرهای جدید از صفر موضوع جدیدی نیست و با درجات مختلف موفقیت توسط همه از رومیان تا صنعتگران ویکتوریایی، از مصر تا آریزونا انجام شده است، اما با پیش‌بینی اضافه شدن ۲.۵ میلیارد شهرنشین دیگر تا سال ۲۰۵۰، به نظر می‌رسد سرعت و مقیاس توسعه این شهرها در دهه جاری در حال افزایش است. در ادامه به چند شهر جدیدی که در حال حاضر در حال ساخت است، اشاره می‌شود و ویژگی‌ها، اهداف و چشم‌انداز این پروژه‌ها بیان می‌شود.
تغییرات اقلیمی منجر به فرورفتن سالانه یک تا ۱۸ سانتیمتری پایتخت باستانی و پرجمعیت اندونزی در آب شده است و به همین دلیل برنامه‌هایی برای جابه‌جایی مقر حکومت این کشور از جاکارتا مدت‌ها مورد بحث بود و در سال ۲۰۱۷، جست‌وجوی رسمی برای یک مکان جدید آغاز شد. مکان ترجیحی Nusantara است، یک منطقه جنگل بارانی با وسعت ۲۵۶۱ کیلومتر مربع در جزیره بورنئو است.
مقدمات پروژه در آگوست ۲۰۲۲ انجام شد و کار روی ساخت کاخ ریاست‌جمهوری جدید، ساختمان‌های دولتی، فرودگاه و زیرساخت‌های حملونقل در حال انجام است. دولت اندونزی اعلام کرده است که این شهر به‌تدریج از سال ۲۰۲۴ به‌عنوان پایتخت جدید بهره‌برداری می‌شود و انتظار می‌رود که انتقال تدریجی نهادهای دولتی به این شهر در سال‌های آینده انجام شود، مراحل تکمیلی ساخت و توسعه شهر جدید تا سال ۲۰۴۵ ادامه خواهد داشت. این پروژه اهمیت بالایی برای دولت اندونزی دارد و به‌منظور کاهش فشار بر شهر جاکارتا و ایجاد یک مرکز جدید اقتصادی و اداری در کشور طراحی شده است.
ساخت شهر ذهن‌آگاهی که در نزدیکی شهر گله‌فو در امتداد مرز جنوبی بوتان با هند قرار دارد، در دسامبر ۲۰۲۳ اعلام شد و انتظار می‌رود هزار کیلومتر مربع مساحت داشته باشد که معادل ۲.۵ درصد از کشور کوچک هیمالیا است. شهر پیشنهادی در اطراف مجموعه‌ای از پل‌های قابل سکونت ساخته می‌شود و دارای امکانات رفاهی از جمله فرودگاه بین‌المللی، دانشگاه، گلخانه هیدروپونیک، عبادتگاه، بازار محلی و یک سد برق‌آبی خواهد بود. ساخت فرودگاه بین‌المللی و بندر در حال حاضر آغاز شده است اما تاریخ تکمیل پروژه مشخص نیست.
شهر هوشمند Dholera نخستین شهر از هشت شهر هوشمند برنامه‌ریزی‌شده در سراسر هند است که در تلاش برای کاهش ازدحام و آلودگی، بهبود امکانات رفاهی و ارائه یک محیط پیشرفته برای تشویق نوآوری طراحی شده است. ساخت این شهر با مساحت ۹۲۰ کیلومتر مربع واقع در ۱۰۰ کیلومتری جنوب‌غربی احمدآباد در ۲۰۱۳ به‌عنوان بزرگ‌ترین توسعه شهری سبز در هند اعلام شده و در حال حاضر در حال توسعه جاده‌ها و خدمات است.
پیش‌بینی می‌شود که نخستین کارخانه تراشه‌های نیمه‌هادی هند سال آینده در این شهر بازگشایی و یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۴۴۰۰ مگاوات راه‌اندازی شود.
پایتخت اداری جدید مصر که هنوز نامی برای آن انتخاب نشده است، یک شهر جدید با مساحت ۷۱۴ کیلومتر مربع است که هم‌اکنون در ۴۵ کیلومتری شرق قاهره، پایتخت باستانی این کشور در حال ساخت است. ساخت این پروژه در مارس ۲۰۱۵ اعلام شد که شامل ۲۰ برج و یک برج نمادین به‌عنوان بلندترین آسمان‌خراش آفریقا است تا پاسخی به چالش‌های مختلفی که قاهره با آن‌ها روبه‌رو است، از جمله تراکم جمعیت، ترافیک و آلودگی هوا باشد.
بسیاری از کارمندان مصری به ساختمان‌های اداری جدید نقل مکان کرده‌اند. شهر جدید از طریق یک مونوریل جدید و حملونقل ریلی سبک قاهره به پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ مصر متصل خواهد شد. این پایتخت اداری بر اساس مفاهیم طراحی مدرن و پایدار ساخته شده و شامل زیربناهایی پیشرفته، فضاهای سبز و گذرگاه‌های عابرپیاده است.
کالیفرنیا فوراور یک پروژه توسعه شهری بلندپروازانه در ایالات متحده است که با حمایت سرمایه‌گذاران دره سیلیکون و به‌منظور ساخت یک شهر جدید در ایالت کالیفرنیا طراحی شده است. این پروژه با هدف ایجاد یک تجربه زندگی شهری مدرن و پایدار در نواحی شمالی کالیفرنیا در نزدیکی شهر ساکرامنتو در حال اجرا است.
کالیفرنیا فوراور بر پایه مفاهیم پایداری و حفاظت از محیط زیست طراحی شده و شامل فضاهای سبز گسترده، منابع انرژی تجدیدپذیر و زیرساخت‌های مدیریت آب و پسماند است. انتظار می‌رود این پروژه یک محیط جدید با ۲۰ هزار خانه برای حدود ۵۰ هزار شهروند ارائه دهد.
بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، در سال ۲۰۱۷ زمینی به مساحت ۲۴ هزار و ۸۰۰ هکتار در آریزونا به قیمت ۸۰ میلیون دلار خرید و راه‌اندازی یک شهر آینده‌نگر متشکل از ۸۰ هزار خانه را برنامه‌ریزی کرد. این شهر پیرامون شبکه‌های دیجیتال پرسرعت، مراکز داده، تکنیک‌های جدید تولید و مدل‌های توزیع، وسایل نقلیه خودران و هاب‌های تدارکات مستقل طراحی شده است.
بلمونت از زمان آغاز تاکنون پروژه پیشرفت بسیار کمی داشته است و برخی منتقدان معتقد هستند که زمین به آب کافی برای پشتیبانی از توسعه طراحی‌شده دسترسی ندارد.
The Line که در فضایی به وسعت ۳۴ کیلومتر مربع ساخته شده است، یک شهر هوشمند خطی است که به‌عنوان بخشی از ابرپروژه ۲۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربعی NEOM عربستان سعودی طراحی شده است. این شهر به‌گونه‌ای طراحی شده است که جمعیتی بالغ بر ۹ میلیون نفر معادل یک‌چهارم جمعیت کنونی عربستان سعودی را در خود جای دهد، به‌صورت خطی به طول ۱۷۰ کیلومتر شکل گرفته است، از میان صحرای بین دریای سرخ و شهر تبوک می‌گذرد و انرژی آن به‌طور کامل از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود.
این پروژه شامل دو ساختمان آینه‌ای بلند با عرض ۲۰۰ متر و ارتفاع ۵۰۰ متر است که کمی از برج‌های پتروناس کوالالامپور بلندتر خواهد بود. The Line در سه سطح برای عابرپیاده، حملونقل و زیرساخت‌های شهری طراحی شده است و شامل ۱۳۵ ماژول متصل است که هر کدام ۸۰۰ متر طول دارد و از طریق قطارهای سریع‌السیر در زمانی کمتر از ۲۰ دقیقه به هم متصل می‌شود. عملیات این پروژه در اکتبر ۲۰۲۱ آغاز شد و قرار است فاز نخست آن در ۲۰۳۰ تکمیل شود که به گفته مقامات NEOM هیچ خودرو و خیابانی نخواهد داشت و کربن‌صفر خواهد بود.
نخستین شهر از پنج شهر جدید که در سال ۲۰۲۳ در بغداد به‌عنوان بخشی از استراتژی دولت برای مقابله با بحران مسکن و کاهش ازدحام در مراکز شهری رونمایی شد، شهر مسکونی الجواهری در غرب بغداد، پایتخت عراق است. این شهر در زمینی به مساحت ۷۱۲۱ هکتار در حال ساخت است و شامل ۳۰ هزار خانه و ۱۰ هزار بلوک مسکونی خدماتی خواهد بود. انتظار می‌رود که مراحل ساخت‌وساز شهر بین چهار تا پنج سال طول بکشد.
تاتو (Tatu) یک منطقه ویژه اقتصادی با مساحت پنج هزار هکتار است که در ۲۰ کیلومتری شمال نایروبی، پایتخت کنیا قرار دارد. این پروژه که برای نخستین بار در سال ۲۰۰۸ اعلام شد، متعلق به یک شرکت توسعه‌دهنده املاک خصوصی است و بیش از سه هزار خانه و آپارتمان در شهر ساخته شده یا در حال ساخت است، ۴۵۰۰ دانش‌آموز در مدارس شهر تاتو تحصیل می‌کنند و نزدیک به ۷۵ کسب و کار محلی در آن راه‌اندازی شده است.
پروسپرا یک شهر نیمه خودمختار با مساحت ۲۳۵ کیلومتر مربع است که در حال حاضر در جزیره رواتان، حدود ۶۵ کیلومتری ساحل شمالی هندوراس در حال ساخت است. این پروژه تحت قوانین منطقه آزاد یا ZEDE توسط دولت هندوراس در سال ۲۰۲۱ تأسیس شد و توسط یک شرکت مستقر در ایالات متحده آمریکا مدیریت می‌شود. شهر پروسپرا بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفته است و ساکنان را ملزم به پرداخت هزینه سالانه برای زندگی در جامعه می‌کند.
بر اساس اطلاعات وبگاه این شرکت، بیش از ۲۳ هزار متر مربع از توسعه برنامه‌ریزی‌شده، تکمیل شده است و طرح‌هایی برای یک پارک صنعتی ۳۹۶ هکتاری در بندر ساتویه و یک سکونتگاه در بندر رویال ارائه شده است. با این حال دولت جدید هندوراس در سال ۲۰۲۲ قانونی را برای لغو ZEDE در کشور امضا کرد و پروسپرا را در بلاتکلیفی قانونی قرار داد.