مدت زمان زیادی طول نکشید که پای دو داروی جدید دیابت نوع ۲ که البته بیشتر برای لاغری در دنیا شهرت پیدا کرده‌اند، به ایران هم باز شد. Ozempic و Mounjaro به دلیل اثربخشی در مدیریت وزن و کنترل قند خون در بسیاری از کشور‌های اروپایی و آمریکایی مورد توجه قرار گرفته، اما سازمان غذا و داروی ایران تاکنون هیچ مجوزی برای واردات قانونی آنها صادر نکرده است.
به گزارش همشهری، با این وجود بررسی‌ها از داروخانه‌ها نشان می‌دهد که این دارو‌های تزریقی به راحتی در دسترسند و با قیمت‌های میلیونی عرضه می‌شوند. دارو‌هایی که به شکل مسافری از ترکیه، کانادا، آلمان و... وارد می‌شوند و به نسخه‌های متخصصان هم راه پیدا کرده‌اند. نه تنها داروخانه‌ها که برخی سایت‌ها و کلینیک‌های زیبایی هم این دارو‌ها را به مشتریان خود پیشنهاد می‌دهند.
اوزمپیک و مونجارو عامل افزایش ترشح انسولین در بدن و کُند شدن تخلیه معده هستند، به همین دلیل اشتها را کاهش می‌دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این دارو‌ها می‌توانند با دوره مصرف چندماهه (حدود ۶ ماه) ۱۰ تا ۳۵درصد وزن افراد را کاهش دهند، اما اگر اصلاحی در شیوه زندگی فرد صورت نگیرد پس از قطع دارو ۵۰درصد از وزن از دست رفته برمی‌گردد. یعنی اگر فردی شیوه زندگی‌اش را اصلاح کند و رژیم غذایی و ورزش را به خوبی ادامه دهد، اثرات دارو ممکن است تا مدتی پایدار باقی بماند.
هر چند که استفاده از این دارو‌ها چندان هم ارزان نیست. هزینه ماهانه خرید اوزمپیک در ایران چیزی حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون و مونجارو هم ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان آب می‌خورد. هر چند که برخی کشور‌ها از جمله ایالات متحده، کانادا، بریتانیا، استرالیا، کانادا و تعدادی از کشور‌های اروپایی این دارو‌ها را تحت پوشش بیمه قرار داده و با هزینه‌های ۲۵ تا ۳۰۰ دلاری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند. آمار‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر از هر ۸ نفر بزرگسال آمریکایی یک نفر از این دارو‌ها کاهش وزن استفاده کرده‌اند.
در ایران، اما تاکنون هیچ مجوزی برای واردات قانونی آنها صادر نشده و فعلا انتظار دسترسی ارزان به معروف‌ترین دارو‌های لاغری حال حاضر دنیا فراهم نیست.
تقاضای فزاینده‌ای برای هر دو دارو، به ویژه در ایالات متحده و بخش‌هایی از اروپا، که نرخ چاقی بالاست، وجود داشته است. این محبوبیت هم به دلیل تایید افراد مشهور افزایش یافته، به طوری که بسیاری اوزمپیک و مونجارو را برای کاهش وزن استفاده می‌کنند نه کنترل دیابت. آمریکا هم بزرگترین بازار فروش این دارو را در اختیار دارد و پس از آن کشور‌های اروپایی مانند آلمان، بریتانیا، فرانسه و همچنین کانادار و استرالیا قرار گرفته‌اند.
مسئول یکی از داروخانه‌ها در شمال تهران درباره عرضه اوزمپیک و مونجارو می‌گوید: با توجه به تبلیغات جهانی، تقاضا برای این دارو‌ها زیاد شده و ایرانی‌ها هم خواهان خرید آنها هستند. این دارو‌ها را ما به مسافرانی که سفر خارجی دارند، سفارش می‌دهیم و برایمان می‌آورند.»
او که مایل نیست نامش در این گزارش منتشر شود، در پاسخ به این سوال که آیا مشکلی از سوی ماموران فرودگاه برای ورود این دارو‌ها وجود ندارد، بیان می‌کند: همه می‌توانند برای مصرف شخصی ۵ تا ۱۰ عدد از این ویال‌ها را وارد کنند و مانعی هم ندارد. دارو‌ها را هم در شرایط انجماد و همراه با کیسه یخ می‌آورند و هیچ مشکلی برایشان به وجود نمی‌آید.
این فعال حوزه دارو به افزایش تقاضا برای خرید این دارو‌ها به ویژه اوزمپیک به دلیل قیمت کمترش هم اشاره می‌کند و می‌گوید: همین حالا هم هفته‌ای ۱۰ تا ۲۰ ویال فروش داریم. اما چون قاچاق وارد می‌شود، باید به آشنا‌ها بفروشیم و نمی‌توانیم به همه کسانی که سراغش را می‌گیرند بفروشیم. اگر سازمان غذا و دارو مجوز واردات این دارو‌ها را صادر کند، قطعا تقاضا برای خرید چند برابر هم می‌شود، چون روش راحت‌تری نسبت به جراحی‌های چاقی است.
این داروخانه‌دار البته به یک نکته مهم هم اشاره می‌کند و اینکه این دارو‌ها در کل دنیا مورد استفاده قرار گرفته‌اند و در کاهش وزن هم موثر بوده‌اند، اما باید فرهنگ استفاده از آنها به مردم آموزش داده شود تا نسبت به اصلاح سبک زندگی و غذایی خود همراه با تزریق این دارو‌ها اقدام کنند، چون پس از قطع مصرف، بازگشت وزن وجود دارد.
کارمند یکی از داروخانه‌های غرب تهران هم درباره تامین این دارو‌ها می‌گوید: هیچ واردات قانونی درباره اوزمپیک وجود ندارد و همه به شکل قاچاق می‌آیند. مسافران ما عمدتا از ترکیه، کانادا و آلمان این دارو‌ها را برای ما می‌آورند. در حال حاضر پزشکان هم از موجود شدن این دارو‌ها در کشور خبر دارند و بیمارانشان را به ما معرفی می‌کنند که برایشان اوزمپیک تهیه کنیم. البته ما مجاز به فروش این محصولات نیستیم و سازمان غذا و دارو در صورت اطلاع از عرضه این دارو‌ها توسط داروخانه‌ها قطعا برخورد خواهد داشت، اما تقاضا در بازار وجود دارد و ما هم آنها را به شکل مطمئن وارد و به مشتریان عرضه می‌کنیم. حداقل این است که ما محصول تقلبی به مصرف‌کنندگان نمی‌دهیم.
او هم معتقد است که آسان بودن مصرف این دارو‌ها باعث افزایش تقاضا شده و این که افراد می‌توانند ماهانه ۶ تا ۷ کیلو وزن کم کنند، بسیار راحت‌تر از جراحی‌های چاقی از جمله اسلیو یا بای‌پس معده است.
بررسی‌های انجام شده از نظرات مصرف‌کنندگان اوزمپیک و مونجارو نشان می‌دهد که آنها رضایت بیشتری داشته‌اند، با این وجود عوارضی هم گزارش داده‌اند.
۱. مشکلات گوارشی شامل تهوع، استفراغ، اسهال و یبوست. این علائم اغلب به مرور زمان با سازگاری بدن با دارو کاهش پیدا می‌کند. برخی کاربران هم درد شدید و موقت شکمی را تجربه کرده‌اند.
۲. مشکلات کلیوی هم به دلیل تزریق این دارو‌ها و تغییر در عملکرد کلیه‌ها گزارش شده است، این مساله درباره کسانی که دچار کم آبی بدن هستند، شدیدتر بوده است.
۳. هیپوگلیسمی یا افت قند خون هم برای کسانی که دیابت دارند و از اوزمپیک استفاده می‌کنند، وجود دارد، به خصوص اگر همراه با سایر دارو‌های دیابت مصرف شود.
۴. اثرات احتمالی سلامت روان هم از سوی برخی کاربران گزارش شده و اعلام کرده‌اند که تغییرات در خلق و خوی یا سطوحی از اضطراب را تجربه کرده‌اند.
علیرضا استقامتی فوق متخصص غدد درون ریزو متابولیسم و رئیس هیات مدیره انجمن دیابت گابریک درباره عارضه‌های این دارو به مهر گفته اوزمپیک از جمله دارو‌های جدیدی است که به شکل تزریقی استفاده می‌شود و مکانیزم اثرش هم روی مرکز اشتها بر مغز اثر می‌گذارد و اشتها را کم می‌کند و هم بر روی دستگاه گوارش اثر می‌گذارد که تخلیه معده را نیز با تاخیر انجام می‌دهد. در نتیجه به دلیل اثر دارو بر روی دستگاه گوارش سبب تاخیر در تخلیه معده می‌شود و عارضه آن هم از همین جا ظاهر می‌شود که شامل تهوع، استفراغ، اسهال و یبوست است.
به تاکید این متخصص در واقع عمده عوارض اوزمپیک عارضه گوارشی و در مجموع داروی بسیار خوبی است. فردی هم که این دارو را استفاده می‌کند، احساس پری و سیری می‌کند، در نتیجه کمتر غذا می‌خورد و به کاهش وزنش کمک می‌کند. منتها عارضه تهوع و استفراغ معمولا موقتی است و ظرف چند هفته برطرف می‌شود، یبوست می‌تواند شش تا هشت هفته طول بکشد و کم‌کم برطرف شود.
استقامتی تاکید کرده که همیشه در هنگام تجویز این دارو، به افراد توصیه می‌کنیم برای اینکه عوارض آن کمتر شود، از دوز کم مصرف این دارو شروع کنند و به تدریج دوز را افزایش دهند.
از سوی دیگر مطالعات هم نشان داده که ممنوعیت مصرف تنها برای افرادی است که سرطان مدولاری تیروئید (یک نوع سرطان نادر از تیروئید) دارند و بیشترین تاثیر را هم در افرادی دارند که رژیم غذایی و فعالیت ورزشی دارند.
پیشتر هم دکتر مجید حسن قمی، نایب رئیس انجمن تغذیه ایران درباره عملکرد جدیدترین دارو‌هایی که برای کاهش وزن در دنیا تجویز می‌شود، گفته بود: دارو‌های جدید از جمله اوزمپیک و مونجارو وارد بازار آمریکا و تعداد دیگری از کشور‌های دنیا شده که گوشه چشمی هم به لاغری دارند. اما گفته می‌شود که نسبت به دیگر دارو‌های درمان دیابت، در زمینه لاغری اثربخش‌تر هستند.
به گفته این متخصص تغذیه تزریق اوزمپیک و مونجارو به صورت هفتگی است و نگرانی‌ها در مورد تزریق زیاد دارو به بیمار هم از بین می‌رود.
او درباره عملکرد این دارو‌ها هم توضیح داده بود که روی مدیریت قند خون کار می‌کنند و باعث می‌شوند که قند خون پائین نیاید و با همان میزان انسولینی که در بدن وجود دارد، قند خون کنترل و جلوی گرسنگی گرفته شود.