کاخن ساز کوبه‌ای جعبه‌ای شکل، با تاریخچه‌ای غنی و صدایی منحصر به فرد بوده که در سال‌های اخیر به یکی از پرطرفدارترین ساز‌های موسیقی تبدیل شده است. این ساز چوبی که در اصل از آفریقا نشأت گرفته است، با طراحی ساده، اما کاربردی خود، امکان اجرای انواع سبک‌های موسیقی را برای نوازندگان فراهم می‌کند. این ساز با ابعاد استاندارد و ساختار چوبی مستحکم، صدایی گرم و رسا تولید می‌کند که در موسیقی‌های مختلف از جمله فولک، جاز و حتی موسیقی کلاسیک کاربرد دارد. در این مطلب تصمیم داریم در رابطه با راز صدای تولید شده توسط کاخن صحبت کنیم و اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم...
ساز کاخن انواع مختلفی دارد که هر یک از ویژگی‌های مختص به خود برخوردارند و صدایی متفاوت تولید می‌کنند. از مهم‌ترین انواع کاخن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
کاخن پرویی قدیمی‌ترین ساز کاخن است که ریشه‌های آن به مزارع چای پرو در بیش از دو قرن پیش برمی‌گردد. بردگان آفریقایی این جعبه‌های ساده را به اولین ساز‌های کاخن تبدیل کردند. طراحی سنتی این نوع ساز شامل یک بدنه چوبی سخت با سوراخ صدا گرد و یک صفحه جلویی چند لایه (پلاگین) است. صدای خشک و فشرده که به دلیل عدم وجود سیم‌های داخلی ایجاد می‌شود از مهم‌ترین ویژگی‌های کاخن پرویی محسوب می‌شود.
کاخن کوبایی یکی از انواع کاخن است که با طراحی منحصر به فرد خود و استفاده از انواع مختلف چوب، صدایی پرقدرت و ریتمیک تولید می‌کند. شکل مخروطی و نحوه‌ی نواختن این، شباهت زیادی به ساز‌های کوبایی مانند کنگا دارد. کاخن کوبایی، با صدای بلند و شفاف خود، برای اجرا‌های زنده و پر انرژی بسیار مناسب است و در سبک‌های موسیقی لاتین و آفریقایی کاربرد فراوانی دارد.
کاخن اسنیر از دیگر ساز‌های کاخن محسوب می‌شود که با بهره‌گیری از سیم‌های تله یا گیتار در پشت صفحه ضربه، امکان تولید طیف وسیع‌تری از صدا‌ها را فراهم می‌کند. این نوع کاخن، با ترکیب صدای گرم و چوبی کاخن سنتی و صدای زنگ‌دار و تیز اسنیر، مناسب نوازندگانی است که به دنبال ایجاد ضرب‌آهنگ‌های پیچیده و متنوع هستند. کاخن اسنیر گزینه‌ای ایده‌آل برای شبیه‌سازی صدای درام کیت در سبک‌های موسیقی مدرن است.
شاید در ابتدا تصور شود که ساز کاخن یک ساز بسیار ساده است، اما در واقع این ساز نیز یک سری پیچیدگی‌های ساختاری دارد که نمی‌شود از آن غافل شد.
سوراخ رزونانس، عنصری کلیدی در ساز کاخن است که با ایجاد ارتعاش هوا، به تقویت و شکل‌دهی صدا کمک می‌کند. محل دقیق این سوراخ، که توسط سازنده تعیین می‌شود، تاثیر مستقیمی بر طنین و ویژگی‌های صوتی ساز دارد. بدنه کاخن نیز از متریال متنوعی ساخته می‌شود که هر یک به نوبه خود بر طیف صوتی و دوام ساز اثرگذارند.
چوب‌های سخت و متراکمی مانند راش، توس، ماهون و بلوط، که در ساخت کاخن‌های سنتی به کار می‌روند، صدایی گرم و عمیق تولید می‌کنند. برعکس کاخن‌های مدرن از مواد مصنوعی مانند پلاستیک و فایبرگلاس ساخته می‌شوند که گرچه طیف صوتی متفاوتی دارند، اما از استحکام و ماندگاری بیشتری برخوردارند.
نشستن درست بر روی کاخن نه تنها به شما کمک می‌کند تا صدا‌های متنوع و دلنشینی تولید کنید، بلکه از بروز آسیب‌های احتمالی در طولانی‌مدت نیز پیشگیری می‌کند.
پیشنهاد می‌شود هنگام نواختن، کمر خود را صاف نگه دارید و به گونه‌ای بنشینید که بتوانید به تمامی قسمت‌های ساز دسترسی داشته باشید. توجه داشته باشید گاهی اوقات برای تولید صدا‌های خاص ممکن است نیاز به تغییر اندکی در وضعیت بدن داشته باشید، اما اصل بر حفظ وضعیت صحیح بدن است.
تکنیک‌های نواختن کاخن بسیار متنوع هستند. در این تکنیک‌ها ضربه زدن با کف دست، انگشتان، استفاده از اشیاء مختلف مانند مسواک و قلم و ... مشخص می‌شود. هر یک از این تکنیک‌ها، صدایی منحصر به فرد و متفاوت تولید می‌کنند.
بیس،های و اسلپ، سه ضربه اصلی در ساز کاخن هستند. ضربه بیس با کف دست و برای ایجاد صدای بم و حجیم، ضربه‌های با انگشتان برای صدا‌های تیزتر و ضربه اسلپ با چرخش مچ برای ایجاد صدایی ترکیبی از بیس و‌های استفاده می‌شود.
البته توجه داشته باشید که تکنیک‌های نواختن کاخن تنها به این سه ضربه محدود نمی‌شود. نوازندگان خلاق می‌توانند با الهام از سایر ساز‌های کوبه‌ای مانند کونگا، بانجو و تنبک، تکنیک‌های جدیدی را ابداع کنند. همچنین، زاویه ضربه، شدت ضربه و قسمت‌هایی از کاخن که به آن ضربه زده می‌شود، نیز بر روی کیفیت صدا تاثیرگذار هستند.
کوک کاخن برخلاف کوک ساز‌های زهی که براساس نت‌های موسیقی انجام می‌شود، فرآیندی تجربی است. در کوک کاخن، هدف، ایجاد تعادل بین تن، گام و حجم صدا است. کشش بیش از حد سیم‌ها، می‌تواند منجر به ایجاد تنش در چوب ساز و در نهایت ترک خوردگی شود. بنابراین، کوک کاخن، نیازمند دانش کافی از ساختار ساز و تجربه عملی است تا بتوان بهترین صدا را از آن استخراج کرد.
کنترل صدا در کاخن، به نوازنده امکان می‌دهد تا با توجه به سبک موسیقی و محیط اجرا، به تنظیمات صوتی متنوعی دست یابد. استفاده از مواد جاذب صدا، مانند پارچه یا حوله، روشی ساده و موثر برای کاهش حجم صدا‌های بم است. همچنین، برای کنترل صدای سیم‌ها، می‌توان از مکانیزم‌های داخلی ساز یا نوار‌های چسبناک استفاده کرد. البته استفاده بیش از حد از مواد جاذب صدا یا چسب، می‌تواند به کیفیت کلی صدای ساز آسیب برساند. بنابراین، یافتن تعادل مناسب در استفاده از این روش‌ها به تجربه نوازنده نیاز خواهد داشت.
کشش سیم‌های کاخن که معمولا با پیچ و آچار آلن انجام می‌گیرد، تاثیر مستقیمی بر روی پاسخگویی ساز، میزان حساسیت به ضربه و کیفیت کلی صدا دارد. بسیاری از سازندگان، به دلیل پیچیدگی مکانیزم و احتمال آسیب به ساز، توصیه می‌کنند که از دستکاری پیچ‌های تنظیم خودداری شود. کشش بیش از حد سیم‌ها، می‌تواند به مکانیزم آسیب رسانده و عمر مفید آن را کاهش دهد.
تنظیم صفحه نواخت کاخن فرایندی است که به منظور کنترل میزان تماس سیم‌های داخلی با صفحه و در نتیجه تغییر طنین و رنگ صدای ساز، انجام می‌شود. با شل یا سفت کردن پیچ‌های تعبیه شده بر روی صفحه، می‌توان فاصله آن را از بدنه تغییر داد و به این ترتیب بر شدت صدای اسنیر و میزان تشدید صدا تأثیر گذاشت. این تنظیمات، به خصوص در موسیقی‌های لاتین مانند موسیقی پرو، برای ایجاد ریتم‌های خاص بسیار کاربردی است.
یکی از روش‌های موثر برای کنترل صدای بیس در کاخن، تغییر حجم حفره رزونانس است. با کاهش حجم این حفره، فرکانس‌های پایین تقویت شده و صدای بیس خشک‌تر و مشخص‌تر می‌شود. این تنظیم به نوازنده امکان می‌دهد تا صدای ساز را با توجه به سبک موسیقی و محیط اجرا شخصی‌سازی کند. برخی از مدل‌های کاخن به منظور تسهیل این فرایند، مجهز به مکانیزمی هستند که به نوازنده اجازه می‌دهد تا به صورت دقیق و کنترل شده، حجم حفره رزونانس را تغییر دهد.
در این مطلب به بررسی ساز کاخن پرداختیم و اطلاعاتی را در این باره بیان کردیم. اگر تصمیم به خرید، نوازندگی و استفاده از این ساز را دارید، استفاده از اطلاعات بیان شده می‌تواند برای شما بسیار مناسب باشد.