محمد جمشیدنژاد، فوق دکترای مهندسی نفت؛ برای شروع موضوع، از مشخصات نفت خام سبک و سنگین ایران که در سایت امور بین الملل شرکت ملی نفت) (www.nioc-intl.ir آمده است، استفاده کردیم. میزان بهرده‌دهی حجمی برای محدوده‌های مختلف نقطه جوش (True Boiling Point, TBP) دو نوع نفت سبک و سنگین بر اساس آن داده‌ها در شکل ۱ آورده شده است.
شکل ۱- بهره‌دهی حجمی براساس محدوده نقطه جوش برای نفت‌های سبک و سنگین
با توجه به محدوده TBP برای فرآورده‌های محتلف بنزین (۴۰ to ۲۰۰°C)، سوخت جت (۲۰۰-۳۰۰°C)، سوخت دیزل سبک (۳۰۰-۳۷۰oC)، سوخت دیزل سنگین (۳۷۰-۵۵۰oC) و باقیمانده تقطیر خلاء (+۵۵۰oC)، درصد‌های موجود در جدول ۱ برای فرآورده‌های مختلف از تقطیر نفت سبک و سنگین بدست می‌آید:
جدول ۱- درصد حجمی فرآورده‌های مختلف نفتی حاصله از نفت سبک و سنگین
با درنظرگرفتن ارزش مالی متوسط حال حاضر نفت سبک و سنگین ایران (تقریباً هربشکه ۷۰ دلار https://oilprice.com) و نیز هرکدام از فرآورده‌های نفتی براساس داده‌های بین‌المللی (جدول ۲) و لحاظ کردن جدول ۱ میتوان پالایش نفت خام سبک و سنگین را با فروش خام نفت مقایسه کرد.
جدول ۲- قیمت متوسط جهانی فرآورده‌های نفتی*
این مقایسه (شکل ۲) نشان میدهد که پالایش یک بشکه نفت خام تقریباً ۸۹ دلار عایدی خواهد داشت (بدون درنظرگرفتن ارزش مالی برش سبک) که در مقایسه با فروش نفت خام تقریباً ۲۷ درصد بیشتر خواهد بود. نکته قابل تامل اینکه حتی عایدی ناشی از پالایش نفت خام بدون درنظرگرفتن باقیمانده برج تقطیر خلاء نیز از اندکی از فروش نفت خام بیشتر خواهد شد.
شکل ۲- مقایسه ارزش مالی نفت خام در برابر فرآورده‌های نفتی
بنابراین توسعه پالایشگاه‌ها علی‌الخصوص پالایشگاه‌های با ظرفیت پایین (که به مینی ریفاینری معروف هستند) میتواند در شرایطی که فروش نفت خام بدلیل قیمت پایین نفت یا تحریم با مشکلاتی روبه‌رو است به‌صرفه‌تر میباشد. شایان ذکر است پالایشگاه‌های با ظرفیت پایین در زمان بسیار کوتاهتری نسبت به دیگر پالایشگاه‌ها قابل بهره‌برداری هستند ضمن اینکه هزینه‌های سرمایه‌گذاری (CAPEX) پایینتری نیاز دارند. به عبارت دیگر، ساخت و بهره‌برداری این نوع پالایشگاه‌ها توسط بخش خصوصی براحتی امکان پذیر است. مضافاً اینکه سویچ کردن به فروش نفت خام در شرایطی که قیمت جهانی نفت بالا باشد نیز میسر است.