تری‌گلیسیرید یکی از رایج‌ترین انواع چربی‌های بدن است که در غذا‌هایی مانند کره یافت می‌شود. بدن از تری‌گلیسیرید برای تأمین انرژی استفاده می‌کند، اما مقدار زیاد آن می‌تواند خطراتی مانند حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد. سطح نرمال تری‌گلیسیرید چقدر است و چگونه می‌توانیم آن را در محدوده طبیعی نگه داریم؟
به گزارش فرطب، تری‌گلیسیرید نوعی چربی است که از ترکیب سه اسید چرب با یک مولکول گلیسرول که نوعی قند ساده است، تشکیل می‌شود. این نوع چربی در بسیاری از مواد غذایی مانند کره و روغن‌ها یافت می‌شود و بخش عمده‌ای از چربی‌های مصرفی روزانه ما را تشکیل می‌دهد. تری‌گلیسیرید‌ها را می‌توان به‌وضوح در لایه چربی‌ای که روی سوپ جوجه سردشده شکل می‌گیرد، مشاهده کرد.
بدن ما قادر است کالری اضافی، الکل و قند‌های مصرفی را به تری‌گلیسیرید تبدیل کند و این چربی‌ها به‌عنوان منبعی از انرژی ذخیره می‌شوند. همچنین، کبد ما می‌تواند از کربوهیدرات‌ها، تری‌گلیسیرید بسازد که این فرآیند نقش مهمی در مدیریت انرژی بدن دارد. وقتی مواد غذایی مانند محصولات لبنی و گوشت را مصرف می‌کنیم، تری‌گلیسیرید‌ها از طریق روده جذب شده و به بافت‌های چربی منتقل می‌شوند.
این تری‌گلیسیرید‌ها سپس در سلول‌های چربی که در سراسر بدن به‌عنوان ذخایر انرژی عمل می‌کنند، نگهداری می‌شوند. در زمان نیاز، این ذخایر تری‌گلیسیرید به اسید‌های چرب تبدیل شده و برای تأمین انرژی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فرآیند به بدن کمک می‌کند تا در مواقع کمبود انرژی، همچنان به عملکرد‌های حیاتی خود ادامه دهد.
تری‌گلیسیرید‌ها برخلاف تصور عمومی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کنند و وجود آن‌ها در حد طبیعی برای بقا ضروری است. یکی از مهم‌ترین وظایف تری‌گلیسیرید تأمین سوخت برای عضلات است. در هنگام فعالیت بدنی، تری‌گلیسیرید‌ها به اسید‌های چرب تجزیه شده و انرژی لازم برای عملکرد عضلات را فراهم می‌کنند.
علاوه بر تأمین انرژی برای عضلات، تری‌گلیسیرید‌ها به حفظ دمای بدن نیز کمک می‌کنند. این چربی‌ها با تبدیل شدن به انرژی، گرمای لازم برای حفظ دمای بدن را تأمین می‌کنند که این موضوع به‌ویژه در شرایط سرد اهمیت زیادی دارد. در واقع، بدن از تری‌گلیسیرید به‌عنوان یک منبع سوخت پایدار در زمان‌های مختلف استفاده می‌کند.
نقش دیگر تری‌گلیسیرید تأمین انرژی برای عملکرد‌های حیاتی بدن است. این چربی‌ها به‌عنوان یک منبع انرژی ذخیره‌ای عمل می‌کنند و در مواقعی که بدن نیاز به انرژی فوری دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طور خلاصه، تری‌گلیسیرید‌ها از جنبه‌های مختلف به حفظ عملکرد صحیح بدن و تضمین بقا کمک می‌کنند.
تری‌گلیسیرید و کلسترول هر دو از دسته لیپید‌ها هستند، اما تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. تری‌گلیسیرید‌ها چربی‌هایی هستند که به عنوان منبع اصلی ذخیره انرژی در بدن عمل می‌کنند. در مقابل، کلسترول یک ماده مومی شکل است که چربی محسوب نمی‌شود و توسط کبد تولید می‌شود. کلسترول نقش حیاتی در ساخت دیواره سلولی و حمایت از سیستم عصبی دارد. علاوه بر این، کلسترول به هضم غذا و تولید هورمون‌ها نیز کمک می‌کند. هر دو این لیپید‌ها برای سلامت بدن ضروری هستند، اما میزان و نوع آن‌ها می‌تواند بر سلامتی تأثیرگذار باشد.
کلسترول خالص به دلیل عدم حل‌پذیری در خون، نمی‌تواند به‌تن‌هایی در جریان خون حرکت کند. به همین دلیل، کبد کلسترول را با تری‌گلیسیرید‌ها و پروتئین‌هایی به نام لیپوپروتئین‌ها ترکیب می‌کند. این لیپوپروتئین‌ها، وظیفه حمل این ترکیب‌های چربی را به سراسر بدن دارند. لیپوپروتئین‌ها در انواع مختلفی وجود دارند که هر کدام وظایف خاصی دارند، از جمله لیپوپروتئین با تراکم خیلی کم (VLDL)، لیپوپروتئین با تراکم پایین (LDL) و لیپوپروتئین با تراکم بالا (HDL). در این بین، HDL به عنوان کلسترول خوب شناخته می‌شود، زیرا به حذف LDL یا کلسترول بد از خون کمک می‌کند.
سطح نرمال تری‌گلیسیرید در بزرگ‌سالان باید کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. برای نوجوانان بین ۱۰ تا ۱۹ سال، میزان طبیعی تری‌گلیسیرید کمتر از ۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. اگر سطح تری‌گلیسیرید در خون شما بیش از این محدوده‌ها باشد، به دسته‌های مختلفی از جمله مرزی (۱۵۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر)، بالا (۲۰۰ تا ۴۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) و بسیار بالا (بیشتر از ۵۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) تقسیم می‌شود. این سطوح به‌طور مستقیم با خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط هستند و نیاز به کنترل و مدیریت دارند.
افزایش تری‌گلیسیرید می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف زیاد الکل، دیابت کنترل‌نشده، رژیم غذایی پر از قند و چربی‌های اشباع، و کمبود فعالیت بدنی رخ دهد. علاوه بر این، برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی، استفاده از دارو‌هایی مثل مدرها، هورمون‌ها و کورتیکواستروئیدها، و شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۲۵ نیز می‌توانند به افزایش سطح تری‌گلیسیرید منجر شوند. سایر عوامل مانند سیگار کشیدن، بیماری تیروئید و وجود بیماری‌های التهابی نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.
برخی از عوامل خطر می‌توانند احتمال افزایش تری‌گلیسیرید را افزایش دهند. این عوامل شامل سابقه خانوادگی کلسترول یا تری‌گلیسیرید بالا، یائسگی، بارداری، ابتلا به اچ. آی. وی (HIV)، و اختلالات متابولیکی ارثی هستند. همچنین، نژاد آسیای جنوبی نیز به عنوان یکی از عوامل خطرزا شناخته می‌شود. اگر یکی از این عوامل را دارید، بهتر است مراقبت بیشتری از سلامت خود داشته باشید و به‌طور منظم سطح تری‌گلیسیرید خون خود را بررسی کنید.
تری‌گلیسیرید بالا، همانند کلسترول بالا، اغلب بدون علائم است و تنها با آزمایش خون مشخص می‌شود. با این حال، در صورت عدم درمان و در حضور بیماری‌های قلبی، ممکن است علائمی مانند احساس خستگی بروز کند. برای اطمینان از سلامت قلب و عروق، توصیه می‌شود به‌طور منظم آزمایش پنل لیپید خون انجام دهید. این آزمایش که به نام پنل کلسترول یا پنل بیماری کرونری نیز شناخته می‌شود، به شما کمک می‌کند تا سطح تری‌گلیسیرید و دیگر لیپید‌های خون خود را مانیتور کنید. برای دقیق‌تر شدن نتایج، معمولاً نیاز است ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
تری‌گلیسیرید بالا می‌تواند به شدت سلامتی شما را تهدید کند و خطر ابتلا به پانکراتیت را افزایش دهد. این التهاب شدید پانکراس، می‌تواند عواقب جدی و حتی تهدیدکننده‌ای برای زندگی داشته باشد. همچنین، سطح بالای تری‌گلیسیرید خطر بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی مانند بیماری شریان کاروتید، بیماری شریان کرونری و سکته مغزی را نیز افزایش می‌دهد. افراد با تری‌گلیسیرید بالا ممکن است کاهش سطح HDL (کلسترول خوب) و افزایش سطح LDL (کلسترول بد) را تجربه کنند که این امر می‌تواند به توسعه سندرم متابولیک منجر شود، مجموعه‌ای از شرایط شامل فشار خون بالا، دیابت، و چاقی.
انجام منظم آزمایش‌های لیپید برای بررسی سطح تری‌گلیسیرید و سایر اجزای چربی خون با افزایش سن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. پزشکان توصیه می‌کنند بزرگ‌سالان بین ۲۰ تا ۴۰ سال، هر ۴ تا ۶ سال یک‌بار آزمایش‌های کلسترول و تری‌گلیسیرید را انجام دهند. افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی دارند، یا از بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا رنج می‌برند، باید با فواصل زمانی کوتاه‌تری این آزمایش‌ها را انجام دهند. برای افراد بالای ۴۵ سال (مردان) و ۵۵ سال (زنان)، توصیه می‌شود هر سال آزمایش‌های مربوط به تری‌گلیسیرید انجام شود، مخصوصاً اگر تحت درمان دارویی برای کاهش چربی خون باشند.
یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش تری‌گلیسیرید بالا، تغییر سبک زندگی است. افزایش فعالیت بدنی یکی از اقدامات کلیدی است که می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش سطح تری‌گلیسیرید داشته باشد. به افراد توصیه می‌شود حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز و پنج روز در هفته انجام دهند. همچنین کاهش وزن به ویژه در افرادی که اضافه‌وزن دارند، می‌تواند به بهبود سطح تری‌گلیسیرید کمک کند. تمرکز بر رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های کم‌چرب و محدود کردن مصرف چربی‌های ناسالم نیز از دیگر اقدامات موثر در این زمینه است.
در مواردی که تغییر سبک زندگی به تنهایی کافی نیست، استفاده از دارو‌های تجویزی می‌تواند به کاهش تری‌گلیسیرید کمک کند. فیبرات‌ها، روغن ماهی حاوی امگا ۳، نیاسین، استاتین‌ها، و اسید بمپدوئیک از جمله دارو‌هایی هستند که می‌توانند به طور موثری سطح تری‌گلیسیرید را کاهش دهند. برخی مکمل‌های گیاهی مانند کورکومین و صمغ گوگول نیز ممکن است در کاهش تری‌گلیسیرید مفید باشند. با این حال، مشورت با پزشک قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل ضروری است تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.
انتخاب رژیم غذایی مناسب نقش مهمی در کاهش تری‌گلیسیرید دارد. مصرف غلات سبوس‌دار، ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، و سبزیجات رنگی مانند بروکلی و هویج می‌تواند به کاهش سطح تری‌گلیسیرید کمک کند. از طرف دیگر، محدود کردن مصرف غذا‌های پرچرب و پرقند مانند شیرینی‌ها، نوشابه‌ها و غذا‌های سرخ‌شده از اهمیت بالایی برخوردار است. تغییرات ساده‌ای در رژیم غذایی، مانند استفاده از روغن‌های گیاهی و مصرف مغز‌ها و دانه‌ها، می‌تواند بهبود قابل توجهی در سطح چربی خون ایجاد کند.
پیشگیری از افزایش تری‌گلیسیرید نیازمند تغییرات ساده، اما موثر در سبک زندگی است. فعالیت بدنی منظم، رعایت رژیم غذایی سالم و کم‌چرب، کنترل فشار خون و دیابت، ترک مصرف الکل و دخانیات، و داشتن خواب کافی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش و کنترل سطح تری‌گلیسیرید کمک کند. با رعایت این نکات، می‌توان سلامت قلب و عروق را حفظ کرده و از بروز مشکلات جدی مانند سکته قلبی و مغزی پیشگیری کرد.
تری‌گلیسیرید بالا می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند، از جمله افزایش احتمال بیماری‌های قلبی و پانکراتیت. برای کنترل این وضعیت، تغییر سبک زندگی شامل ورزش منظم، کاهش وزن، و رعایت رژیم غذایی سالم ضروری است. همچنین، در موارد شدیدتر، استفاده از دارو‌های تجویزی نیز ممکن است لازم باشد. برای حفظ سلامتی قلب و پیشگیری از مشکلات بیشتر، آزمایش منظم و مشاوره با پزشک اهمیت دارد.