معرفی سید عباس عراقچی، دیپلمات باسابقه کشورمان به‌عنوان گزینه پیشنهادی وزارت خارجه از سوی مسعود پزشکیان بار دیگر نگاه‌ها را به سمت این وزارتخانه مهم و پرچالش‌ترین و خطیرترین پرونده‌هایی که باید حل و فصل کند، معطوف کرده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، عراقچی پیش از این سفیر ایران در فنلاند و ژاپن، سخنگوی وزارت خارجه، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه و در نهایت معاون سیاسی وزارت خارجه در دولت دوازدهم بوده است. او از مهر ماه ۱۴۰۰ در سمت دبیری شورای راهبردی روابط خارجی ایران حضور داشته است. عراقچی از سال ۱۳۹۲ و در مذاکرات هسته‌ای با گروه ۱+۵ به عضویت تیم مذاکره کننده ایران درآمد و حضور فعالی در مذاکراتی داشت که به امضای برجام منجر شد.
از این رو بسیاری مهم‌ترین رزومه و تجربه وی را درخصوص مسائل مرتبط با برجام می‌دانند؛ اما برخی دیپلمات‌ها که آقای عراقچی را از نزدیک می‌شناسند می‌گویند که این وزیر پیشنهادی در مواجهه با دیگر پرونده‌های مهم سیاست خارجی مانند منطقه و تنش‌های در حال فزاینده، نگاه به شرق، ارتباط با اروپا و بحث برجام و مذاکرات با آمریکا می‌تواند از پس امور برآید.
محمد ایرانی، سفیر پیشین ایران در کویت در این خصوص، گفت: «دکتر عراقچی به عنوان یک دیپلمات حرفه‌ای که حدودا ۴۰سال سابقه کار سیاسی و دیپلماتیک در حوزه مسائل مختلف در وزارت امور خارجه دارد، دیپلماتی کاملا شناخته شده نه فقط در سطح موضوعات منطقه‌ای بلکه در سطح بین‌المللی هستند.»
وی افزود: «یکی از ویژگی‌های خوب آقای عراقچی این است که به‌دلیل مشارکت در مباحث مهم استراتژیک کشور و حضور فعال در حوزه‌های هسته‌ای و بین‌المللی، تقریبا با جزئیات بسیاری از این پرونده‌ها آشناست و حتی در فاصله تغییر دولت‌ها هم همچنان آقای عراقچی در این زمینه‌ها فعال بود.»
به گفته ایرانی از جمله ویژگی‌های وزیر خارجه پیشنهادی این است که با بسیاری از دیپلمات‌های اروپایی که در حوزه‌های مختلف با ایران ارتباط داشتند، آشنا هستند و بار‌ها و بار‌ها با هم مشارکت داشته اند. این مساله در رفع بسیاری از مشکلات کشور می‌تواند کمک کند. ضمن اینکه آقای دکتر عراقچی علاوه بر حوزه اروپا، در حوزه ژاپن و شرق آسیا نیز فعالیت داشتند و می‌توان گفت در این حوزه‌ها نیز یک دیپلمات حرفه‌ای و شناخته شده هستند.»
دیپلمات با سابقه کشورمان درباره تجربیات و نگاه احتمالی آقای عراقچی پیرامون ارتباط با کشور‌های همسایه گفت: «ایشان در طول این ۴ دهه مذاکرات مختلفی با مقامات مختلف داشتند و اوج فعالیت وی در این حوزه نیز به دوره‌ای که معاون دکتر ظریف بودند، مربوط می‌شود. من خودم زمانی که در کویت ماموریت داشتم ایشان بار‌ها برای مذاکرات به این کشور آمد.»
وی تاکید کرد: «برخلاف تصور بسیاری که فکر می‌کنند دکتر عراقچی بیشتر در حوزه اوضاع بین‌الملل و اروپا متمرکز بوده، اما باید بگویم که وی در حوزه دوجانبه نیز بسیار فعال بود و تا حدود زیادی ارتباطات داشت. البته بدون شک دکتر عراقچی در مذاکرات بین‌المللی و بحث برجام سال‌ها تجربه دارند؛ اما در عین حال با مذاکرات منطقه‌ای هم کاملا آشنا هستند. به اضافه اینکه ما کارشناسان بسیار خوب و خبره‌ای در این زمینه داریم که در مسائل همسایگان و روابط دوجانبه کشور‌ها می‌توانند به ایشان کمک کنند.»
ایرانی با اشاره به اینکه با انتخاب آقای عراقچی یکی از مهره‌های کار آزموده و حرفه‌ای وزارت خارجه، زمام امور را به دست خواهد گرفت، افزود: «وی با بدنه داخلی وزارت خارجه آشناست و ارتباطاتی دارد که این مساله نیز می‌تواند یکی از رمز‌های موفقیت وی در سمت وزیر خارجه باشد.»
سفیر سابق کشورمان در کویت که سال گذشته ماموریتش تمام شد، ادامه داد: «آقای عراقچی در موضوعات داخلی وزارت خارجه که بسیار مهم است نیز احتمالا با توجه به تجاربی که دارد بتواند موفق عمل کند.»
وی تشریح کرد: «امروز در بحث‌های داخلی وزارت خارجه با موضوعاتی همچون وضعیت داخلی این وزارتخانه، امور مربوط به کارشناسان، دیپلمات ها، بخش‌های مختلف وزارت خارجه، مدیریت داخلی، مدیران داخلی و سازمان داخلی خود وزارت خارجه که در زمان دکتر ظریف تغییر کرد، مواجه هستیم؛ بنابراین امروز هر وزیری که روی کار بیاید با این موضوعات درگیر خواهد شد.»
ایرانی با اشاره به اینکه در دوره مرحوم حسین امیرعبداللهیان تمرکز سیاست خارجی بیشتر بر منطقه معطوف بود، توضیح داد: «در واقع تمرکز سیاست خارجی در دولت سیزدهم بیشتر بر مسائل مرتبط با همسایگان، توجه بر موضوع مقاومت و تردد با طرف‌های مختلف به‌خصوص در سوریه، لبنان، قطر و ترکیه بود؛ یعنی کشور‌هایی که به نحوی با مقاومت در ارتباط بودند.»
ایرانی با بیان اینکه مسائل مرتبط با منطقه همچنان اهمیت خود را دارد، تاکید کرد: «وزیر خارجه جدید می‌تواند با توجه به تجاربی که در زمینه‌های مختلف دارد، هم موضوعات بین‌المللی را پیش ببرد و هم موضوعات مرتبط با مقاومت و منطقه.»
وی در نهایت گفت: «در زمانی که دکتر ظریف، وزیر بودند، دکتر عراقچی از نزدیک با شیوه کاری وی آشنا بود، بنابراین بعید نیست که وی بخشی از رفتار‌های کاری دکتر ظریف را مورد استفاده قرار دهد. درواقع دیدگاه‌های آقای عراقچی به دیدگاه‌های آقای ظریف نزدیک است. ولی به طور کلی، چون آقای عراقچی از بدنه و کادر فعال و باتجربه وزارت خارجه است، احتمالا بخش عمده‌ای از نیرو‌ها هم از انتخاب وی راضی باشند.»
کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل نیز در این خصوص گفت: «فکر می‌کنم آقای دکتر عراقچی مناسب‌ترین نامزد برای تصدی وزارت خارجه بین کسانی است که نامشان مطرح بود. ایشان نه تنها سابقه‌ای طولانی در وزارت خارجه دارد، بلکه طی حدود بیست سال گذشته مستمرا درگیر حادترین موضوعات سیاست خارجی بوده و فرصت داشته تا بیشترین تجربه و اطلاعات و دانش در حوزه‌های مبتلابه کشور در حوزه سیاست خارجی را داشته باشد.»
احمدی تاکید کرد: «ایشان در بهار ۱۴۰۰ کار مذاکره با ۱+۴ برای احیای برجام را تحت مدیریت دکتر ظریف به خوبی و با موفقیت انجام داد و کار را تا آنجا که به وزارت خارجه مربوط بود، تقریبا تمام کرد.»
این دیپلمات سابق ادامه داد: «یکی از ویژگی‌های دیگر آقای دکتر عراقچی این است که به نظر می‌رسد رابطه عاری از تنشی نیز با جناح معتدل اصولگرا دارد و می‌توان احتمال داد که به خاطر این رابطه خاص، ممکن است ایشان تنش کمتری در کار و در پیشبرد پرونده‌های حساس در حوزه سیاست خارجی داشته باشد.»
احمدی تصریح کرد: «ایشان در دوره دولت‌های نهم و دهم و در دوره‌ای که آقای جلیلی دبیر شورای امنیت ملی و مسوول پرونده هسته‌ای بود، غالبا عضو تیم مذاکراتی آقای جلیلی با ۱+۵ بود و تجربه کار کردن مستقیم با جناح مقابل را دارد.»
این دیپلمات با سابقه در نهایت گفت: «ایشان اگر چه در برخی امور، ملاحظات خاص خود را دارد، اما طی ۱۰ سال اخیر فعالانه برای رسیدن به توافق برجام تلاش کرده و معتقد به لزوم رفع تحریم‌ها از طریق مذاکره و مسیر‌های مشابه برجام است؛ بنابراین باید امیدوار بود که در دوره ایشان نیز مانند دوره آقای ظریف تلاش برای تنش زدایی با غرب و حرکت در جهت برقراری توازن در سیاست خارجی که قاعدتا باید در راس اولویت‌های ایشان باشد، به نحو احسن ادامه یابد.»
محمدعلی سبحانی، سفیر پیشین ایران در اردن، لبنان و قطر درباره وجوه تمایز و تشابه آقای عراقچی با وزیر خارجه دولت یازدهم و دوازدهم گفت: «آقای عراقچی در دوره وزارت دکتر ظریف، نزدیک‌ترین فرد به ایشان بود. به‌ویژه در حوزه مسائل بین‌الملل، دکتر عراقچی یک فرد قابل قبول برای وزیر وقت و سیاست خارجی دولت به حساب می‌آمد. طبیعتا می‌توان گفت این دو دیپلمات به لحاظ گرایش سیاست خارجی بسیار نزدیک به هم هستند.»
وی افزود: «ضمن اینکه آقای ظریف همچنان در دولت حضور دارد و وزیر پیشنهادی می‌تواند از پشتیبانی‌های وزیر سابق استفاده کند.»
سبحانی درباره نگاه آقای عراقچی به مساله هسته‌ای گفت: «در دولت دوم آقای حسن روحانی با روی کار آمدن جو بایدن و شروع مجدد مذاکرات هسته‌ای، آقای عراقچی حضور پررنگی داشت و به‌عنوان معاون دکتر ظریف مذاکرات را جلو می‌برد و عملکرد قابل قبولی هم داشت. در واقع وی کاملا در جهت حل موضوع گام برمی داشت؛ بنابراین دکتر عراقچی در راستای حل مساله هسته ای، تداوم مذاکرات، تنش زدایی و رفع تحریم‌ها گام برخواهند داشت.»
این دیپلمات باسابقه در پاسخ به اینکه آیا روابط با شرق یعنی چین و روسیه هم در صورت روی کار آمدن آقای عراقچی تغییر می‌کند، تشریح کرد: «این روابط یعنی تنظیم مناسبات با غرب و شرق به سیاست‌های کلی دولت مربوط می‌شود و بحث توازن در این روابط و گفتگو با اروپا به‌ویژه بعد از جنگ روسیه و اوکراین نیز در دستورکار دولت قرار دارد و با توجه به شناختی که من از آقای عراقچی دارم، وی در خصوص این مسائل در جهت سیاست‌های دولت گام برخواهد داشت.»