با برگزاری مراسم تنفیذ مسعود پزشکیان در روز هفتم مرداد ماه، تاکنون نظام جمهوری اسلامی ایران تا کنون ۹ رئیس جمهور به خود دیده است.
به گزارش خبرآنلاین، مراسم تنفیذ چهاردهمین دوره ریاست جمهور ایران، فردا یکشنبه (۷ مرداد ۱۴۰۳) در محضر رهبر انقلاب اسلامی و با حضور جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار خواهد شد و منتخب ملت ایران توسط، ولی فقیه به سمت «ریاست جمهوری» منصوب می‌شود.
براساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی، «امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم»، از جمله «وظایف و اختیارات رهبری است و طبق قانون انتخابات ریاست جمهوری «دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران چهار سال است و از تاریخ تنفیذِ اعتبارنامه به وسیله مقام رهبری آغاز می‌گردد.»
در واقع امضای حکم ریاست‌جمهوری به وسیله رهبری که از آن به تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری نیز تعبیر شده است بر اساس بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی و برگزاری مراسم سوگند و یا تحلیف رئیس‌جمهور با حضور رئیس قوه قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان در مجلس شورای اسلامی بر اساس اصل ۱۲۱ قانون اساسی از جمله تشریفات بیان شده در قانون اساسی برای آغاز دوره ریاست‌جمهوری است.
اما پس از انقلاب احکام انتصاب افراد منتخب در انتخابات، یا با تنفیذ حضرت امام خمینی (ره)، (سید ابوالحسن بنی‌صدر، محمدعلی رجایی، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای)، یا با تنفیذ حضرت آیت الله خامنه‌ای، (اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد، حسن روحانی و سید ابراهیم رئیسی) به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران به آنان اعطا شده است.
یک محور مفهومی در همه تنفیذ‌ها مشترک است. اینکه تنفیذ، ولی فقیه تا هنگامی برقرار است که رئیس جمهوری منتخب به تعهد در پیمودن صراط مستقیمی که در پیش داشته یعنی راه آرمان‌های نظام اسلامی و دفاع از حقوق ملت و ایستادگی در برابر زورگویان و مستکبران پایبند باشند.
همچنین بر مبنای نظریه ولایت فقیه، ریاست عامه در دوران غیبت برعهده فقیه عادل با کفایت بوده و ولایت غیر او طاغوت است و کارگزاران حکومتی به اذن او مشروعیت می‌یابند. به همین دلیل، ولی فقیه بعد از انتخاب رئیس جمهوری این انتخاب را تایید می‌کند تا حاکمیت در قوه مجریه، مشروعیت پیدا کند.
گفتنی است که در متن تمام تنفیذ‌هایی که امام خمینی (ره) و حضرت آیت الله خامنه‌ای برای روسای جمهوری صادر کرده‌اند ابتدا عبارت «تنفیذ رأی مردم» و سپس «انتصاب به ریاست جمهوری» دیده می‌شود.
در دوران رهبری امام خمینی (ره)، مراسم تنفیذ سید ابوالحسن بنی‌صدر در سال ۱۳۵۸، به دلیل بستری بودن امام در بیمارستان و برای اینکه روال اداره امور نظام نوپای اسلامی از حرکت نایستد در بیمارستان قلب برگزار شد و پس از آن مراسم تنفیذ محمدعلی رجایی در سال ۱۳۶۰، مراسم تنفیذ آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۴ در حسینیه جماران برگزار شد.
در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای هم مراسم تنفیذ آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ در حسینیه جماران برگزار شد، اما بعد از آن تا به امروز این مکان تغییر کرده است.
مراسم تنفیذ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۲، سید محمد خاتمی در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۸۰، محمود احمدی‌نژاد در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۸، حسن روحانی در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ و سید ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۰ در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شده است.
اولین حکم تنفیذ صادر شده توسط امام خمینی (ره)، سال ۱۳۵۷ صادر شد. در آن زمان امام خمینی (ره)، در اقدامی هوشمندانه و برای اداره‌ی کشور بعد از سقوط رژیم پهلوی، مهدی بازرگان را به عنوان رئیس دولت موقت منصوب کردند و در جلسه‌ای که در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ در مدرسه‌ی رفاه با حضور خبرنگاران تشکیل شد، حکم انتصاب بازرگان به‌عنوان نخست وزیر دولت موقت قرائت شد. متن حکم توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی و ترجمه‌ی انگلیسی آن توسط ابراهیم یزدی در مراسم قرائت شد.
اما پس از استعفای دولت بازرگان، شورای انقلاب اداره‌ی امور کشور را به عهده گرفت و بعد از برگزاری اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری، سید ابوالحسن بنی‌صدر، به عنوان اولین رئیس جمهور ایران انتخاب شد. مراسم تنفیذ او همانطور که اشاره شد در بیمارستان قلب برگزار شد. اما درپی اقدامات بنی‌صدر ابتدا او از فرماندهی کل قوا برکنار و سپس در ۲۶ خرداد ۱۳۶۰ از ریاست جمهوری عزل شد.
اعضای شورای انقلاب، یاسر عرفات (مهمان ویژه) از جمله حاضران در مراسم تنفیذ بنی صدر بودند.
حضور ثابت مرحوم حجت‌الاسلام سید احمد حمینی فرزند امام و مسئول دفتر ایشان در مراسم تنفیذ‌ها از نکات مهم دیگر بود که حکم تنفیذ روسای جمهور را قرائت می‌کرد، سنتی که فقط تا زمان حیات مرحوم احمد خمینی و تنفیذ دور دوم آیت الله هاشمی (۱۳۷۲) ادامه یافت و پس از آن حجت‌الاسلام و المسلمین محمدی گلپایگانی قرائت حکم را به عهده گرفت.
متن و حاشیه تنفیذ ۸ رئیس جمهور ایران؛ از جماران تا حسینیه امام خمینی /بغض آیت الله شکست، وحید حقانیان حکم احمدی نژاد را حمل کرد
پس از بنی‌صدر، محمدعلی رجایی در انتخابات ریاست جمهور پیروز شد و مراسم تنفیذ او ۱۱ مرداد در آستانه عید سعید فطر و در حسینیه جماران برگزار شد. در این مراسم، آیت الله خامنه‌ای با دست مجروح ناشی از انفجار بمب در این مراسم حاضر شده بودند و مهدی بازرگان هم یکی از چهره‌های مهم حاضر در این مراسم بود.
در آن زمان، آیت‌الله بهشتی، ریاست قوه قضائیه را برعهده شد و در نهایت در جریان ترور‌های سال ۱۳۶۰، به شهادت رسیدند.
متن و حاشیه تنفیذ ۸ رئیس جمهور ایران؛ از جماران تا حسینیه امام خمینی /بغض آیت الله شکست، وحید حقانیان حکم احمدی نژاد را حمل کرد.
با به شهادت رسیدن محمدعلی رجایی، سومین انتخابات ریاست جمهوری، در تاریخ ۱۰ مهر ۶۰ برگزار شد و آیت‌الله خامنه‌ای توانست با اکثریت قاطع آراء به ریاست جمهوری انتخاب شود. مراسم تنفیذ نیز ۱۷ مهر ۶۰ روز عید سعید قربان در حسینیه جماران برگزار شد.
در این مراسم حجت‌الاسلام و المسلمین سید احمد خمینی متن نامههای وزیر کشور و شورای نگهبان را مبنی بر اعلام صحت انتخابات قرائت نمود و سپس متن حکم امام خمینی (ره) در مورد تنفیذ انتخابات را برای حاضران خواند. در آن هنگام پس از شهادت آیت الله بهشتی، آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی ریاست قوه قضائیه را برعهده گرفت.
آیت‌الله خامنه‌ای بعد پایان دور اول ریاست جمهوری‌شان، در دوره چهارم ریاست جمهوری هم نامزد انتخابات شدند و توانستند با کسب بیش از ۸۵ درصد آراء به سمت ریاست جمهوری ایران انتخاب شوند. تنفیذ این دوره از انتخابات نیز در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۶۴ در حسینیه‌ی جماران برگزار شد.
متن و حاشیه تنفیذ ۸ رئیس جمهور ایران؛ از جماران تا حسینیه امام خمینی /بغض آیت الله شکست، وحید حقانیان حکم احمدی نژاد را حمل کرد
پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پس از ارتحال جانگداز معمار کبیر انقلاب در ۶ مرداد ماه ۱۳۶۸ برگزار شد و این در حالی بود که چهارمین رئیس‌جمهوری عملا تا ۱۷ مهر آن سال باید در سمت ریاست جمهوری ایفای وظیفه می‌کرد، اما به علت ارتحال رهبر فقید انقلاب، حضرت امام خمینی (ره) در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان دومین رهبر انقلاب از سوی مجلس خبرگان، انتخابات پنجمین دوره ریاست‌جمهوری یک ماه و نیم زودتر از موعد مقرر آغاز شد و آیت‌الله هاشمی توانست برنده آن شود.
مراسم تنفیذ حکم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در حالی برگزار شد که به احترام امام خمینی که دو ماه قبل رحلت کرده بود، این مراسم برای آخرین بار در جماران برگزار شد.
این مراسم با حال و هوایی عاطفی‌تر از مراسمات تنفیذ قبل و بعد آن برگزار شد، بطوری که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سخنرانی بعد از تنفیذ، بغض کرد و اشکش جاری شد. همچنین حجت‌السلام و المسلمین سید احمد خمینی حکم تنفیذ وی را قرائت و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جدید انقلاب اسلامی نیز آن را تنفیذ فرمودند.
پیروزی آیت‌الله هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۷۲ نیز تکرار شد. در آن مراسم نیز علی‌اکبر ناطق نوری به عنوان رئیس مجلس و آیت‌الله یزدی به عنوان رئیس قوه قضائیه حضور داشتند. در این مراسم تنفیذ آیت الله هاشمی، سید احمد خمینی برای آخرین بار حضور داشت و تصویری سه نفره‌ای از آیت الله خامنه‌ای، آیت الله هاشمی رفسنجانی و سید احمد خمینی منتشر شد.
متن و حاشیه تنفیذ ۸ رئیس جمهور ایران؛ از جماران تا حسینیه امام خمینی /بغض آیت الله شکست، وحید حقانیان حکم احمدی نژاد را حمل کرد
اما با پایان یافتن دوره‌ی دوم ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، علی‌رغم برخی پیش‌بینی‌ها، سید محمد خاتمی توانست با کسب اکثریتی بیست‌میلیونی رأی، به‌عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران انتخاب شود. تنفیذ حکم ریاست جمهوری خاتمی در تاریخ ۱۲ مرداد سال ۷۶ برگزار و از سوی رهبر انقلاب با تنفیذ آراء ملت به‌عنوان رئیس‌جمهور منصوب شد. در مراسم تنفیذ سال ۱۳۷۶، آیت‌الله هاشمی حکم تنفیذ سید محمد خاتمی را برای تقدیم به رئیس جمهوری جدید به دست رهبری داد.
سید محمد خاتمی بعد از به پایان رساندن دوره‌ی چهارساله‌ی ریاست جمهوری خود، برای دوره‌ی هشتم ریاست جمهوری هم کاندیدا شد و توانست در آن دوره از انتخابات که در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ برگزار شد، با کسب ۲۱ میلیون رأی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران انتخاب شود. مراسم تنفیذ این دوره از انتخابات، در روز ۱۱ مرداد ۱۳۸۰ برگزار شد.
سه تنفیذ قبلی در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای همواره در روز ۱۲ مرداد انجام شده بود، ولی این‌بار مراسم تنفیذ یک روز زودتر برگزار شد. در آن زمان آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شده بود.
نهمین دوره‌ی انتخابات ریاست جمهوری که مرحله‌ی اول آن در ۲۷ خرداد ۸۴ و مرحله‌ی دوم آن در تاریخ سوم تیر برگزار شد، محمود احمدی نژاد توانست با کسب ۱۷میلیون رأی به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود.
آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ حکم ریاست جمهوری دوره نهم را تنفیذ کردند.
در پی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دهم و انتخاب مجدد احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهوری دهم، مراسم تنفیذ او با حواشی زیادی روبه‌رو بود؛ یکی از این حواشی، عدم حضور آیت‌الله هاشمی، مهدی کروبی، میرحسین موسوی بود و از میان رقبای سیاسی احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری دهم، فقط محسن رضایی در این مراسم شرکت کرد. هر چند که امیدوار رضایی، برادر محسن رضایی در مصاحبه‌ای بیان کرده بود: «شرکت در مراسم تنفیذ، احترام به رهبری است، نه تأیید کامل احمدی‌نژاد».
همچنین، در بخشی از کتاب «روایتی از زندگی و زمانه آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی» به تالیف جعفر شیرعلی نیا (انتشارات سایان)، آمده است: «آقا به من گفتند در تنفیذ شما باید حکم مرا به احمدی نژاد بدهید. گفتم من انتخاب او را قبول ندارم و شما هم می‌دانید و من او را رئیس جمهور نمی‌دانم و حاضر نیستم تأیید کنم ... ایشان گفتند اگر شما ندهید چه کسی بدهد؟ به آقای خاتمی که نمی‌توانم بگویم بدهد. به چه کسی بگویم؟»
برهمین اساس در مراسم تنفیذ روسای جمهور ایران، حکم محمود احمدی نژاد را، وحید حقانیان، معاون اجرایی وقت در بیت رهبری حمل کرد و به دست رهبری رساند. در این مراسم تنفیذ، محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر رهبری ایران، متن حکم تنفیذ را قرائت کرد و ریاست قوه قضائیه بر عهده آیت‌الله شاهرودی بود. همچنین از دیگر حواشی این مراسم، بر اساس آنچه خبرگزاری ایرنا نوشته است، می‌توان به عدم روبوسی احمدی نژاد با رهبر انقلاب به دلیل سرماخوردگی اشاره کرد و او به بوسیدن شانه‌های رهبری اکتفا کرد.
اما بعد از انتخاب ریاست حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیس جمهوری ایران، مراسم تنفیذ او در تاریخ ۱۲ مرداد سال ۱۳۹۲ برگزار شد. در این مراسم حضور چهره‌هایی، چون آیت الله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری و چهره‌هایی که در مراسم تنفیذ سال ۸۸ غایب بودند، پررنگ بود. حضور وحید حقانیان، معاون اجرایی وقت دفتر رهبری، هنگام دریافت حکم تنفیذ روحانی از حواشی دیگر این مراسم بود. گفتنی است که حجت الاسلام و المسلمین گلپایگانی در پایان قرائت حکم تنفیذ، تاریخ حکم را به اشتباه ۱۲ مرداد ۱۳۶۲ خواند که سپس بلافاصله آن را اصلاح کرد.
پیروزی حسن روحانی، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ هم تکرار شد و مراسم تنفیذ او در تاریخ ۱۲ مرداد ماه سال ۱۳۹۶ برگزار شد، مراسمی که حسن روحانی و علی لاریجانی در سمت چپ رهبر انقلاب و آملی لاریجانی و احمد جنتی در سمت راست معظم له نشسته بودند، اما جالی خالی آیت الله هاشمی رفسنجانی در این مراسم به چشم می‌آمد. از حواشی این مراسم هم می‌توان به حضور محمود احمدی نژاد و هم نشینی‌اش با ابراهیم رئیسی اشاره کرد، این حضور پس از ردصلاحیت احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ بود. هر چند که ابراهیم رئیسی پس از دقایقی که در کنار احمدی نژاد نشست جایی خود را تغییر کرده و هم نشین حجت السلام و المسلمین سید حسن خمینی شد.
اما در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، ابراهیم رئیسی توانست عنوان هشتمین رئیس جمهوری ایران را از آن خود کند. مراسم تنفیذ او زیر سایه کرونا و در روز ۱۲ مرداد ماه سال ۱۴۰۰ با حضور مسئولان کشوری و لشکری برگزار شد و از حواشی این مراسم می‌توان به گپ و گفت ابراهیم رئیسی با حسن روحانی و سید حسن خمینی و همچنین غیبت محمود احمدی نژاد و سید محمد خاتمی اشاره کرد.
اما درپی شهادت ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان، آیت‌الله آل هاشم، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سردار موسوی و کادر پرواز بالگرد رئیس جمهور در حادثه اردیبهشت ماه، دوره ریاست جمهوری او به پایان نرسید و جای خالی او در مراسم تنفیذ رئیس جمهور منتخب خالی خواهد بود.