دانشمندان اخیرا کشف کرده‌اند که یک داروی جدید می‌تواند قدرت معکوس کردن مصرف بیش از حد مواد افیونی را که تحت عنوان اوردوز (Overdose) شناخته می‌شود، داشته باشد.
به گزارش ایسنا، ایالات متحده در حال تجربه یک اپیدمی مرگبار از مصرف مواد افیونی است که می‌تواند تا سال ۲۰۲۹ جان میلیون‌ها نفر را در این کشور بگیرد.
اکنون یک پیشرفت جدید در درمان‌های اوردوز می‌تواند یک استراتژی جدید برای سیستم اورژانس بهداشت عمومی ارائه دهد.
این مطالعه که توسط محققان دانشگاه استنفورد و دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس انجام شد، دارویی جدید به نام «ترکیب ۳۶۸» (compound ۳۶۸) را معرفی کرد که به نظر می‌رسد اثرات نجات‌بخش داروی نالوکسان در موش‌ها را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
نالوکسان (Naloxone) دارویی است که برای جلوگیری از اثرات مخدر‌ها به کار می‌رود و به خصوص در شرایط بیش‌مصرفی مواد مخدر یا همان اوردوز کاربرد دارد.
نالوکسان با نام تجاری Narcan یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین درمان‌های مصرف بیش از حد مواد افیونی است که امروزه در ایالات متحده بدون نسخه نیز در دسترس است. همچنین یک اپیوئید است، اما به جای فعال کردن گیرنده‌های مغز، نخاع و سیستم عصبی محیطی، گیرنده‌ها را غیرفعال می‌کند.
در حالی که این دارو می‌تواند از طریق بینی استفاده شود، در مسدود کردن این گیرنده‌ها کاملاً موفق است، اما آن‌ها را فقط برای حدود ۲ ساعت غیرفعال می‌کند. این در حالی است که فنتانیل می‌تواند تا ۸ ساعت در جریان خون باقی بماند.
اکنون «ترکیب ۳۶۸» می‌تواند راه حلی باشد که دانشمندان همواره در جستجوی آن بوده‌اند.
این دارو در سلول‌های انسانی در آزمایشگاه، غیرفعال کردن گیرنده‌های مواد افیونی توسط نالوکسان را ۷.۶ برابر افزایش داد. همچنین نالوکسان را ۱۰ برابر بیشتر به این گیرنده‌ها متصل نگه می‌دارد.
سوسروتا ماجومدار متخصص بیهوشی از دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس می‌گوید: بسیاری از افرادی که بیش از حد مواد افیونی مصرف می‌کنند، قبل از اینکه از خطر خارج شوند، به بیش از یک دوز نالوکسان نیاز دارند.
این مطالعه دلیلی بر این مفهوم است که ما می‌توانیم با ترکیب آن با مولکولی که بر پاسخ‌های گیرنده مواد افیونی تأثیر می‌گذارد، کاری کنیم که نالوکسان بهتر کار کند و دوام بیشتری داشته باشد و قوی‌تر باشد.
«ترکیب ۳۶۸» در مجموعه‌ای متشکل از ۴.۵ میلیارد مولکول، پس از اینکه محققان به دنبال ترکیباتی بودند که بتوانند به مکان‌های جایگزین در گیرنده‌های مواد افیونی بدن متصل شوند، پیدا شد.
تیم دانشمندان با استفاده از یک میکروسکوپ الکترونی ویژه نشان داده‌اند که این ترکیب به یک محل گیرنده در کنار نالوکسان متصل می‌شود تا گیرنده مواد افیونی را تثبیت و غیرفعال کند.
نویسندگان این مطالعه که توسط یک زیست‌شیمیدان به نام ایوان اوبراین در دانشگاه استنفورد رهبری می‌شود، توضیح می‌دهند که «ترکیب ۳۶۸» با همکاری دوز‌های پایین نالوکسان تأثیرات مرگبار مورفین و فنتانیل مانند کاهش شدید سرعت تنفس را معکوس می‌کند و مانع از آن می‌شود.
هنگامی که «ترکیب ۳۶۸» به خودی خود به موش‌های زنده‌ای که دوز بالایی از مورفین دریافت کرده بودند، تزریق شد، تأثیر قابل توجهی نداشت، اما زمانی که با دوز کم نالوکسان ترکیب شد و به موش‌ها تزریق شد، افت تنفسی ناشی از مصرف مورفین را به طور متوسط کاهش داد.
اما هنگامی که صحبت از فنتانیل به میان می‌آید که ۱۰۰ برابر قوی‌تر از مورفین است، به نظر می‌رسد که این دارو بسیار قوی‌تر عمل می‌کند.
نویسندگان این مطالعه در نتیجه‌گیری خود آوردند: صرف نظر از دوز تجویزی نالوکسان، درمان با «ترکیب ۳۶۸» منجر به افزایش قابل توجهی در توانایی نالوکسان در معکوس کردن اثرات ناشی از فنتانیل شد.
اینکه آیا این ترکیب در مورد مواد افیونی مختلط نیز صادق است یا خیر، هنوز مشخص نیست. اخیراً دانشمندان مواد مخدری را در ایالات متحده پیدا کرده‌اند که در خیابان‌های این کشور به فروش می‌رسد و حاوی ترکیبی از فنتانیل، هروئین و یک آرام‌بخش غیرافیونی به نام زایلازین است که برای اسب‌ها تجویز می‌شود.
هنگامی که زایلازین و فنتانیل با هم استفاده می‌شوند، به طور قابل توجهی خطر اوردوز را افزایش می‌دهند.
«ترکیب ۳۶۸» هنوز روی انسان آزمایش نشده است و باید منتظر ماند تا نتایج آزمایش آن روی انسان را دید.
کاترین کیهیل نوروفارماکولوژیست از دانشگاه کالیفرنیا لس آنجلس که در این مطالعه شرکت نداشت، می‌گوید این یک پیشرفت قابل توجه و یک موفقیت در جستجوی راه حل‌هایی برای بحران مصرف مواد افیونی است.
این مطالعه در مجله Nature منتشر شده است.