تا روزی که آمریکا روابط خود را بر اساس لطمه به استقلال و منافع ملی ما استوار کند، این رابطه برقرار نخواهد شد. / انتخابات ما نوعی مشارکت و انتخاب در درون نظام بود و نه اعتراض به نظام.
به گزارش خبرآنلاین، روز دوشنبه ۵ خرداد ۱۳۷۶ سید محمد خاتمی در نخستین کنفرانس خبری پس از انتخاب خود به ریاست‌جمهوری، به پرسش‌های خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ گفت و مهم‌ترین مواضع خود را در قبال مسائل داخلی و بین‌المللی تشریح کرد. در ادامه بخشی از پرسش‌های مطرح‌شده از جانب خبرگزاری‌های مختلف و پاسخ‌های آقای خاتمی را به آن‌ها به نقل از روزنامه‌ی اطلاعات به تاریخ ۶ خرداد ۷۶ می‌خوانید:
[رابطه با آمریکا]
[در پاسخ به سی‌ان‌ان در زمینه‌ی احتمال بهبود روابط ایران و آمریکا:] در این مورد باید بگویم که منشأ تیرگی این روابط، خود آمریکاست. متاسفیم که همواره سیاست‌های آمریکا در موضوع دشمنی با ما و انقلاب ما، انقلاب ما و منافع ملی ما بوده است. استقلال ما نتیجه‌ی بزرگ انقلاب ما بوده و ما این دستاورد گران‌سنگ را به هیچ قیمت از دست نخواهیم داد.
اساس رابطه‌ی ما با کشورهای جهان تکیه بر استقلال و منافع ملی‌مان است و تا روزی که آمریکا روابط خود را بر اساس لطمه به استقلال و منافع ملی ما استوار کند، این رابطه برقرار نخواهد شد. ما سیاست آمرانه و سلطه‌طلبانه را نمی‌پذیریم. هرگونه تغییر سیاست در زمینه‌ی روابط با آمریکا منوط به تغییر سیاست آمریکا در قبال انقلاب و ایران است که ما متاسفانه نشانه‌هایی از چنین تغییرهایی در سیاست آمریکا مشاهده نمی‌کنیم.
خبرنگار سی‌ان‌ان: ۲۰ میلیون نفر برای ایجاد تغییرهایی در روند سیستم کنونی و تحقق جامعه‌ی مدنی و آزادی‌های مدنی به شما رای داده‌اند. آیا از این مسئله تعجب نمی‌کنید؟
پیش از آن‌که تعجب کنم، بیش‌تر افتخار می‌کنم و به همان اندازه احساس وظیفه‌ی سنگینی دارم. رای ملت ما رای اعتماد به نظام، رهبری و انقلابی است که خود ملت انجام داده و نشانه‌ی این است که با هوشیاری و بیداری در عرصه‌ی تعیین سرنوشت حضور دارند. هم‌اکنون مردم ما در درون نظامی قرار دارند که برای آن‌ها ارزش زیادی دارد و به دست آوردنش برای‌شان گران تمام شده است و به‌سادگی از آن دست برنخواهند داشت.
در نظام ما آزادی و قدرت انتخاب وجود دارد. یکی از دلایل شورانگیز بودن انتخابات اخیر وجود رقابت جدی بود. طبیعتا آن‌چه که ملت ما و علاقه‌مندان نظام و انقلاب از میان برنامه‌ها و دیدگاه‌هی ارائه‌شده از سوی نامزدها انتخاب کرده‌اند، مورد احترام همه خواهد بود. در عین حال ما به برنامه‌ها و نظرهای رقیبان دیگر احترام می‌گذاریم و همچنان امکان تبادل نظر و بحث و گفت‌وگو میان آرای مختلف باقی خواهد ماند.
من به برنامه‌هایی که عرضه داشته‌ام وفادارم و سعی می‌کنم از مجاری قانونی و هم‌آهنگی با دستگاه‌های دیگر، برنامه‌ها را به اجرا درآورم. در یک جمله می‌توان گفت که انتخابات ما نوعی مشارکت و انتخاب در درون نظام بود و نه اعتراض به نظام. امیدوارم که همچنان زمینه‌های مشارکت مردم و قدرت انتخاب آن‌ها حفظ و تقویت شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی: با توجه به استقبال کشورهای اسلامی و عربی از انتخاب شما، چه برنامه‌هایی برای نزدیک کردن ایران به این کشورها پیش‌بینی شده است؟
همه‌ی ما خواستار توسعه و پیشرفت هستیم و با توجه به این‌که توسعه نیاز به امنیت دارد، بنابراین امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی برای ما مهم است. توسعه باید از طریق همکاری‌های بین‌المللی تحقق یابد و زمینه‌های این همکاری میان ما و این کشورها فراوان است. بنابراین ما خواستار توسعه‌ی روابط با تمامی کشورهای عربی و اسلامی هستیم و همه‌ی تلاش خود را در این راه به کار خواهیم گرفت و مطمئنیم این روابط می‌تواند با شکیبایی، گفت‌وگوی مداوم و حسن‌نیت روزبه‌روز محکم‌تر شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی: اگر ترکیب هیات‌رئیسه‌ی مجلس به همین شکل باقی بماند، فکر می‌کنید می‌توانید برنامه‌های مورد نظر خود را پیش ببرید و آیا کابینه‌ی شما با مشکل مواجه نخواهد شد؟
نظام ما نظام جاافتاده‌ای است و دستگاه‌ها در جایگاه قانونی خود قرار گرفته‌اند و در رأس نظام نیز مقام معظم رهبری قرار دارند. چون مبنا بر منطق و مذاکره و بحث است، فکر نمی‌کنم مشکل اساسی میان دستگاه‌های مختلف و مخصوصا دولت و مجلس پیش بیاید. مجلس ما، هیات‌رئیسه‌ی کنونی و تمامی نمایندگان خواستار سربلندی و پیشرفت ایران هستند و یقینا هر دستگاهی در جایگاه قانونی خود مشکلی با دیگر دستگاه‌ها نخواهد داشت. طبعا نظرهای مختلف با بحث، گفت‌وگو و کارهای کارشناسی قابل حل است و من مشکل مهمی را پیش روی خود نمی‌بینم.
خبرگزاری چین: برای تعیین کابینه‌ی جدید، خود شما تصمیم می‌گیرید یا رهبری یا رئیس‌جمهوری نیز دخالت‌هایی دارند؟ وزیران خارجه و دفاع شما چه کسانی خواهند بود؟
مطالعات، بررسی‌ها و رای‌زنی‌های خود را برای تعیین کابینه آغاز کرده‌ام و طبیعی است که پس از رسیدن به نتیجه، هم‌آهنگی با رهبر معظم انقلاب به عنوان رأس نظام حتمی است. کابینه‌ای که تعیین می‌شود به مجلس معرفی خواهد شد و مجلس باید در این زمینه تصمیم بگیرد. کشور ما، کشور بزرگی است و کارهای بزرگی در پیش رو است و برای انجام آن‌ها، به همه‌ی نیروها، اندیشه‌ها و تجربه‌ها نیازمندیم. ما امیدواریم بتوانیم از همه‌ی نیروها و تجربه‌ها در اداره‌ی کشور استفاده کنیم.
ایران‌نیوز: با توجه به رای ۲۰ میلیونی مردم به شما، تحلیل‌گران معتقدند که مردم به آزادی‌های مدنی مطرح‌شده در برنامه‌های شما رای داده‌اند. برای اجرای این برنامه‌ها چه پیش‌بینی‌هایی کرده‌اید؟
من معتقدم مردم در درجه اول به نظام‌شان، استقلال میهن‌شان و انقلاب‌شان رای داده‌اند. همچنان‌که در برنامه‌های انتخاباتی خود گفته‌ام، پس از طی دوران دفاع مقدس و دوران موفق سازندگی، امروز بیش از پیش به مرحله‌ی ثبات و تثبیت نظام جمهوری اسلامی رسیده‌ایم و این بهترین موقعیت و مناسب‌ترین فرصت برای تثبیت پایه‌های جامعه‌ی مدنی در چارچوب قانون اساسی و بسط و تعمیق جامعه‌ی مدنی است.
استقرار هرچه بیش‌تر نظام بر پایه‌ی قانون اساسی، برنامه‌ای است که با هدایت رهبر معظم انقلاب و با حمایت من اجرا خواهد شد تا ان‌شاءالله با مشارکت مردم و استفاده از دستاورها، هر لحظه به سوی پیشرفت و توسعه‌ی بیش‌تر گام برداریم.
[در پاسخ به نقش آقای هاشمی رفسنجانی پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌شان:] جناب آقای هاشمی رفسنجانی از برجسته‌ترین چهره‌های انقلاب است و این مقام معنوی بالا در هر کجا که باشد، برای ما عزیز و محترم است. دولت آینده نیز از نظریه‌ها و تجربه‌های ایشان استفاده خواهد کرد.
[درباره‌ی هم‌آهنگی خود با قوای دیگر] از نظر رسمی، رهبری در رأس هستند و رئیس‌جمهوری مقام دوم است و بحمدالله در نظام مدیریتی کشورمان، «وحدت» حکم‌فرماست و دستگاه‌های سه‌گانه‌ی کشور نیز زیر نظر مقام معظم رهبری و سیاست‌هایی که ایشان تعیین می‌کنند، در چارچوب قانون اداره می‌شود.
[در پاسخ به سوالی یکی از خبرنگاران خارجی در زمینه‌ی مشکلات مردم:] از افتخارات ما این است که بر اساس اسلام نظامی را تجربه می‌کنیم که انسان دارای حرمت است و در هر جامعه‌ای که بخواهد امنیت برقرار شود، باید همه‌ی آزادی‌ها در یک نظم درست دنبال شود.
به تحقیق، انقلاب اسلامی تنها انقلابی است که فقط پس از گذشت یک سال از پیروزی آن، دارای قانون اساسی شد و همین قانون چارچوب سیاست‌های مختلف در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و غیره تعیین کرده و این حق را به شهروندان داده است که در این زمینه‌ها و در چارچوب قانون آزاد باشند، به شرطی که مخل ارزش‌های انقلاب نباشد.
بنابراین از مهم‌ترین وظایف رئیس‌جمهوری، اجرای قانون اساسی به جز در مواردی است که به شخص مقام معظم رهبری مرتبط می‌شود لذا همه‌ی ما به جامعه‌ای قانونی می‌اندیشیم و دفاع از حقوق و آزادی‌های مردم در چارچوب قانون و نیز توقع از مردم که در چارچوب قانون کارهای خود را انجام دهند.
امیدواریم که روز به روز جامعه‌ای قانونی‌تر داشته باشیم و با حقوق تعریف‌شده‌ای که به سوی اعتلای بیش‌تر پیش می‌رود. یقینا در چارچوب قانون باید همه‌ی حقوق و آزادی‌هایی که مردم دارند، رعایت شود. مسئله‌ی مهم، ایجاد امنیت عمومی در چارچوب قانون است و در همین چارچوب باید از ارزش‌های ملت و نیز از حقوق شهروندان دفاع کنیم. شعار ما قانونی‌تر شدن هرچه بیش‌تر جامعه است و این انتظاری است که باید از رئیس‌جمهوری داشت.
آیا در کابینه‌ی شما زنان نیز نقش خواهند داشت؟
خوشبختانه زنان در بعد از انقلاب موقعیت مناسبی به دست آورده‌اند و خبرنگاران خارجی می‌توانند وضع زنان را در ایران ببینند که انقلاب چه دستاوردهایی داشته است. خوشبختانه زنان بزرگوار ما هرجا که موقعیت مناسبی به دست آورده‌اند شایستگی خود را نشان داده‌اند.
به لطف خداوند در کشور ما و بر اساس قانون برای حضور زن در صحنه‌های مختلف جامعه محدودیتی وجود ندارد، البته صرف داشتن حقوق کافی نیست، بلکه باید امکانات را نیز برای استیفای حقوق زنان در اختیارشان قرار داد و کار دولت این است که این امکانات را برای زنان شایسته فراهم آورد. من به توان و شایستگی زن ایرانی اعتقاد دارم و هیچ منعی برای حضور آنان در همه‌ی رده‌های مختلف شغلی نمی‌بینم؛ بنابراین قبول مسئولیت‌ها منوط به توان و شایستگی آن‌هاست.