فرارو- با نزدیک شدن به زمان برگزاری مرحله دوم انتخابات، بازار نظرسنجی‌ها داغ شده است. با توجه به اشتباهات نظرسنجی‌ها در دور اول و ایستادن پزشکیان در جایگاه اول انتخابات به رغم مشارکت ۴۰ درصدی، در مرحله دوم باید با احتیاط بیشتری نسبت به نتایج این نظرسنجی‌ها نگاه کرد.
به گزارش فرارو، شاخص‌ترین نظرسنجی که تا کنون نتایج آن به صورت عمومی منتشر شده، مربوط به ایسپا (وابسته به جهاد دانشگاهی) است. چند نظرسنجی و پیش‌بینی دیگر نیز به صورت غیررسمی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که به غیر از دو مورد آن‌ها، مسعود پزشکیان پیشتاز انتخابات است.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران صبح امروز نتایج آخرین نظرسنجی انجام شده توسط این نهاد را منتشر کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت ایسپا، این نظرسنجی روز ۱۳ تیر به روش مصاحبه حضوری با اندازه نمونه ۳۶۰۶ نفر در سطح کشور (شهر‌ها و روستاها) با جامعه آماری بالای ۱۸ سال اجرا شده است. بر اساس این اطلاعات، میزان مشارکت مردم در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، با در نظرگرفتن نرخ پاسخگویی (۴۸ درصد)، کنترل متغیر‌های موثر و آزمون صحّت‌سنجی داده‌ها، ۴۵ درصد با حاشیه خطای ۲ ± برآورد شده است.
در این نظرسنجی، میزان رأی احتمالی مسعود پزشکیان ۴۹.۵ درصد و میزان رأی احتمالی سعید جلیلی ۴۳.۹ درصد پیش‌بینی می‌شود. ۴.۸ درصد گفته‌اند کاندیدای خود را انتخاب نکرده اند که احتمال دارد تا روز جمعه، کاندیدای این دسته از افراد مشخص شود. در این صورت، میزان آرای دو نامزد ریاست جمهوری و میزان آرای سفید یا باطله تغییر خواهد کرد.
محسن منصوری، معاون اجرایی دولت سیزدهم، سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری و رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی، امروز در یک توئیت نوشت: «در دور اول انتخابات نتیجه اکثر نظرسنجی‌ها دقیق نبود! دقیق‌ترین پیش‌بینی مربوط به یکی از دستگاه‌های اطلاعاتی بود که با برآورد خوبی درصد مشارکت و آراء کاندیدا‌ها را تخمین زد. بر اساس اعلام آن دستگاه، هم‌اکنون در آمار مشارکت قطعی، آراء دکتر جلیلی ۵۰.۷ و دکتر پزشکیان ۴۹.۳ درصد می‌باشد.» این ادعای منصوری، با واکنش محمدجواد آذری جهرمی و حسام‌الدین آشنا مواجه شد. واکنش این دو نفر از آن جهت مهم است که هر دو چهره‌های امنیتی بوده و با این سازوکار‌ها آشنایی دارند.
آذری جهرمی خطاب به منصوری نوشت: «برآورد دستگاه‌های امنیتی چگونه به دست شما رسیده است؟ مگر در مرخصی نیستید؟ ان‌شاالله مردم با رای خودشان به این عملکرد‌های غیرقانونی خاتمه خواهند داد.»
آشنا نیز نوشت: «جناب آقای منصوری. این خدمت اطلاعاتی شما در حافظه تاریخی آقایان جلیلی، پزشکیان و هواداران‌شان ماندگار خواهد شد. نام شما به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش مشارکت در انتخابات فردا ثبت خواهد شد. از شما و آن درز‌دهنده عزیز ممنونیم.»
گفته می‌شود که این نظرسنجی از سوی موسسه‌ای به نام خرد، وابسته به یک دستگاه امنیتی انجام شده است. جستجو در اطلاعات ثبت شرکت‌ها نشان می‌دهد که موسسه‌ای به این نام وجود دارد که ریاست هیئت مدیره آن، بر عهده معاون سیاسی وزارت کشور و رئیس ستاد انتخابات کشور در فاصله سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ است.صحت این نظرسنجی محل تردید است.
رسانه‌های داخلی نتایج یک نظرسنجی را منتشر کردند که گفته می‌شود از سوی موسسه «پرسش» انجام شده است. در هر صورت، در نظرسنجی منتسب به این موسسه، مشارکت قطعی ۴۸ درصد، میزان آرای پزشکیان ۵۳ درصد و جلیلی ۴۱ درصد برآورد شده است.
اکانت‌های توئیتری شناخته شده تحت عنوان کاربران سایبری، دو نظرسنجی را بازنشر داده‌اند. اولین نظرسنجی ادعایی، مربوط به صداوسیما می‌شود. بر اساس اعلام این اکانت‌ها، در نظرسنجی صداوسیما با حجم نمونه ۱۵ هزار نفری، مشارکت قطعی ۴۳.۶ درصد، عدم شرکت قطعی ۳۵.۷، آرای جلیلی ۵۰.۸ و پزشکیان ۴۸.۳ درصد برآورد شده است. مرکز تحقیقات صداوسیما این نظرسنجی را غیرواقعی دانست.
نظرسنجی دوم، به مرکز رصد بینا وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی نسبت داده شده است. بر اساس این آمار، مشارکت قطعی ۳۸ درصد (۲ درصد کم‌تر از دور اول) و آرای جلیلی ۵۲ درصد و پزشکیان ۴۷ درصد برآورد شده است. اما علیرضا نائینی مدیر مرکز رصد بینا اعلام کرد که این مرکز در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری هیچ نظرسنجی منتشر نکرده است.
شرکت در انتخابات را نباید به این نتایج گره زد. نظرسنجی‌ها می‌توانند کارکردی دوگانه داشته باشند. بعد منفی آن‌ها این است که خیال مشارکت‌کنندگان را از پیروزی نامزد مورد نظر راحت کند و آن‌ها احساس کنند که نیازی به شرکت در انتخابات ندارند. ابوالفضل فاتح، نخستین مدیرعامل خبرگزاری ایسنا، در یادداشتی تلگرامی نوشته است: «هفته گذشته، نظرسنجی‌ها در تخمین میزان مشارکت خطا کرده بودند؛ اما در تشخیص روند و کاندیدای پیشتاز خطا نداشتند. در آخرین نظرسنجی‌های ملی تا پایان سه‌شنبه، آقای مسعود پزشکیان پیشتاز است، اما با توجه به دامنه خطای نظرسنجی‌ها، رقابت می‌تواند بسیار سنگین و قطبی و یا با فاصله نسبی باشد. فراموش نشود که یک رقیب از پشتیبانی آشکار تریبون‌ها و اهرم‌های سازمانی برخوردار است. می‌دانیم گروهی به دلیل پیامک‌های دولتی روز انتخابات و تلاش‌ها برای مصادره رای‌شان منصرف شدند. اینکه آیا این تلاش‌ها و پیامک‌ها تکرار می‌شود و آیا گروهی از رای‌دهندگان منصرف می‌شوند یا با هشیاری اعتنا نمی‌کنند، مهم است. پیشی گرفتن کمپین چندهفته‌ای با بیش از ده میلیون رای از کمپین چندساله، نشان‌دهنده عطش جامعه برای اصلاح و تغییر است. جمعی بسیار بزرگ‌تر نیز رسما رای نداده‌اند که مواضع ایشان برای تغییر مشخص است.»
بعد مثبت این نظرسنجی‌ها نیز این است که می‌تواند انگیزه برای مشارکت و پیروزی قاطع نامزد مورد نظر را بالا ببرد. بنابراین، نباید اجازه دهیم نظرسنجی‌ها ما را به صورت سلبی یا ایجابی از مشارکت در انتخابات منصرف کنند. نظرسنجی علاوه بر این که می‌تواند بازتاب افکار بخشی از جامعه باشد، امکان دارد که برای عملیات روانی در عرصه انتخابات نیز استفاده شود. عملیات روانی یعنی: «استفاده منظم و دقیق از تبلیغات و سایر امکانات به منظور اثرگذاری بر افکار و رفتار گروه‌های مختلف همسو و غیرهمسو برای دست یابی به اهداف.»