طرح سد قیز قلعه‌سی و تکمیل و توسعه سد خداآفرین که به شکل مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان اجرا شده است، با حضور روسای جمهور دو کشور به شکل رسمی افتتاح و بهره‌برداری از آن‌ها آغاز شد.
به گزارش ایسنا، رئیس جمهور کشورمان در همین راستا ارتباط بین ایران آذربایجان را فراتر از همسایگی خواند و تاکید کرد که این رابطه، ریشه در اعتقادات و باور‌های دو ملت دارد.
ابراهیم رئیسی در مراسم افتتاح سد «قیزقلعه سی» و بهره برداری از سد «خداآفرین» در آذربایجان شرقی که با حضور الهام‌علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان برگزار شد، اظهار کرد: رودخانه ارس همواره پیوندی بین مردم آذربایجان و ایران بوده است. این پیوند و همکاری از ۵۰ سال قبل همواره وجود داشته و امروز خود را در افتتاح این سدها خود را نشان داد. این طرح‌ها ۲ میلیارد متر مکعب آب را تامین می‌کند و ۴ نیروگاه فعال و ۴۰ هزار شغل ایجاد می‌کند. آب شرب و کشاورزی را تامین می‌کند و نماد توسعه و اراده مشترک دو کشور است. این همکاری موجب امیدواری مردم دو منطقه و ناامیدی دشمنان می‌شود.
وی ادامه داد: ارتباط ما با کشور آذربایجان فراتر از همسایگی، بلکه رابطه خویشاوندی است و این رابطه، ریشه در اعتقادات و باور‌های دو ملت دارد. تاریخ و تمدن وپیشینه ما به هم پیوند دارد. این رابطه قلبی بین دو کشور بوده و ناگسستنی است. روز به روز این روابط افزایش خواهد یافت.
رئیس جمهور در ادامه با بیان اینکه امروز دستاورد‌ها و پیشرفت‌های مهندسان و متخصصان ایرانی از جمهوری اسلامی ایران کشوری فن‌آور و پیشرفته ساخته است، نسبت به انتقال و اشتراک‌گذاری این پیشرفت‌ها با جمهوری آذربایجان اعلام آمادگی کرد و افزود: این سد که نمونه همکاری مشترک میان دو کشور و نماد توانایی مهندسان ایرانی است که ما را جزو ۴ کشور بزرگ دارای علم و فن‌آوری سدسازی در دنیا قرار داده و زمینه‌ای برای توسعه همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و آذربایجان است و ما برای صدور خدمات مهندسی به جمهوری آذربایجان برای آبادانی این منطقه آمادگی داریم.
رئیسی با اشاره به اینکه آمادگی صدور خدمات فنی و مهندسی به آذربایجان و سایر کشورها را داریم. گفت: باید به جمهوری آذربایجان تبریک بگوییم که منطقه قره باغ را در اختیار گرفتند. ما به تمامیت ارضی آذربایجان اعتقاد داریم و شاید از اولین کشورهایی بودیم که صریح اعلام کردیم این منطقه به آذربایجان تعلق دارد. ما برای آبادانی این منطقه آمادگی داریم.
وی همچنین گفت: کریدور ارس باید با اراده ایران و آذربایجان ادامه یابد. من به وزیر راه و شهرساری برای تکمیل این طرح تاکید کرده‌ام. این کار در شش جبهه با قوت در حال انجام است و باید تلاش کنیم تا زودتر از زمان مقرر ۳۶ ماهه، این طرح را به بهره برداری برسانیم. این جاده‌ای مهم در منطقه است و برای دو کشور اهمیت دارد.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: مساله فلسطین مساله اول جهان اسلام است و تردید نداریم دو ملت ایران و آذربایجان نسبت به حمایت از مردم غزه و نفرت از رژیم صهیونیستی تردید ندارند. همکاری کشورهای مسلمان باید برای حمایت از مردم فلسطین انجام شود.
وی ادامه داد: ممکن است برخی از همکاری و پیوند دو کشور خرسند نشوند که اهمیت ندارد. منافع دو کشور برای ما اهمیت دارد. ساخت سد، نیروگاه، جاده، توسعه حمل ونقل و روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی در راستای منافع دو کشور است. دشمنان ما نه پیشرفت ایران، نه آذربایجان را نمی‌خواهد. هر پیشرفتی در آذربایجان، پیشرفت ما محسوب می‌شود. مرز‌ها نه نقطه نگرانی، بلکه باید نقطه امید و فرصت برای توسعه دو کشور باشد. ما معتقدیم مرز‌ها فرصت است.
رئیس جمهور آذربایجان نیز تاکید کرد که هیچ کس نمی‌تواند بین دو کشور ایران و آذربایجان سوء تفاهم ایجاد کند.
الهام علی اف رئیس‌جمهور آذربایجان در مراسم افتتاح سد «قیزقلعه سی» و بهره برداری از سد «خداآفرین» در آذربایجان شرقی اظهار کرد: امروز یک روز ویژه است و افتتاح این سدها یک حادثه تاریخی است. دو کشور ظرفیت‌های زیادی برای همکاری دارند.
وی با بیان اینکه این مراسم نشان دهنده دوستی دو کشور است، افزود: امروز دنیا مشاهده می‌کند دوستی ایران و جمهوری آذربایجان سابقه تاریخی دارد. در طول قرن‌ها مردمان ما یک جا زندگی کرده‌اند و الان روابط دو کشور در عالی‌ترین سطح است. اهمیت تاریخی این افتتاح این است که برای اولین بار روسای جمهور دو کشور در مرز همدیگر را ملاقات می‌کند چون مرزهای ما مرزهای دوستی است.
علی‌اف همچنین گفت: امروز با آقای رئیسی مذاکره داشته و اطمینان پیدا کردیم در مسایل بین المللی و منطقه‌ای نظرات یکسانی داریم. ما همچنین برای اقدامات امنیت منطقه‌ای در سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی از همدیگر حمایت می‌کنیم.
رئیس جمهور آذربایجان افزود: طرح‌های حمل و نقل برای دو کشور و منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کریدور شمال و جنوب برای منطقه اهمیت دارد. حمل نقل دو کشور در حال افزایش است و ما هنوز در مراحل ابتدایی هستیم و با تکمیل خط آهن، میزان حمل و نقل بین دو کشور افزایش خواهد یافت. ما اکنون شاهد افزایش همکاری‌های تجاری دو کشور هستیم.
توسعه روابط ایران و آذربایجان رو به پیشرفت است. من از رئیس جمهور ایران برای حضور در کنفرانسی در آذربایجان دعوت کردم. هیچ کس نمی‌تواند بین دو کشور سوء تفاهم ایجاد کند. این مساله را ما امروز یک بار دیگر اثبات کردیم.
علی‌اف افزود: برای افزایش این ارتباطات باید صلح و امنیت در این منطقه برقرار شود. مناطق زیادی از کشور ما اشغال شده بود و ۱ میلیون نفر از مردم آذربایجان از این سرزمین‌ها کوچانده شده بودند، ولی کشورما تمامیت ارضی خود را بدست آورد و الان در حال تعیین دقیق خط مرزی با ارمنستان هستیم.
وی تاکیدکرد: توافق صلح بین دو کشور می‌تواند امضاء شود. ما از حمایت ایران در این حوزه استقبال می‌کنیم. در ملاقات با رئیس جمهور ایران مشاهده کردم ایران برای تامین صلح و امنیت در منطقه تلاش می‌کند. مداخله کشورهای بیگانه در منطقه قابل قبول نیست و صلح و امنیت باید توسط کشورها و مردم همین منطقه تامین شود. ارمنستان نباید گام‌های اشتباه بردارد و دنبال حمایت از کشورهایی باشد که هزاران کیلومتر از این منطقه دور هستند.
طرح جامع خداآفرین به طراحی و ساخت دو سد خداآفرین و سد قیز قلعه‌سی بر روی رود ارس و در مجاورت مرزهای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان اشاره دارد که در واقع این دو سد را باید مکمل یکدیگر عنوان کرد. با وجود افتتاح سد خداآفرین در سال ۱۳۸۷ شمسی و شروع آبگیری این سد، اما به واسطه عدم احداث و راه‌اندازی سد قیز قلعه‌سی امکان بهره‌برداری حداکثری از سد خداآفرین برای دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان وجود نداشت.
اکنون با احداث و تکمیل سد قیز قلعه‌سی، امکان بهره‌برداری حداکثری از حجم آب ذخیره شده در سد خداآفرین با انتقال آن از طریق سد قیز قلعه‌سی به اراضی کشاورزی در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و خاک جمهوری آذربایجان و نیز افزایش ظرفیت تولید برق فراهم شده است.
با تکمیل سد قیز قلعه‌سی و نهایی شدن طرح جامع خداآفرین، مزایای اقتصادی و اجتماعی فراوانی در نقطه صفر مرزی در شمال غرب کشور فراهم می‌شود که از جمله این موارد می‌توان به تثبیت کشاورزی و دامداری منطقه، توسعه گردشگری و جذب مهاجر اشاره کرد.
سد قیز قلعه‌سی در ۲۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر تبریز و در ۱۲ کیلومتری پائین دست سد مخزنی خداآفرین بر روی رودخانه ارس و در مرز ایران و جمهوری آذربایجان احداث شده است. عملیات اجرایی این پروژه از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و در حال حاضر پیشرفت این پروژه ۱۰۰ درصد است. به دنبال بهره‌برداری از سد قیز قلعه‌سی حجم آب ذخیره شده در سد خداآفرین که در بالادست سد قیز قلعه‌سی قرار دارد از طریق کانال به دشت‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و جمهوری آذربایجان به میزان ۲ میلیارد متر مکعب در سال و به وسعت ۷۴ هزار هکتار تزریق خواهد شد و علاوه بر تامین ۲۷۰ گیگاوات ساعت برق در سال زمینه توسعه بخش‌های گردشگری و کشاورزی را نیز فراهم می‌کند.
سد قیز قلعه‌سی از نوع خاکی با هسته رسی و به ارتفاع ۳۷ متر از پی با طول تاج ۸۳۴ متر است و ۲.۱ میلیون متر مکعب حجم بدنه دارد.
این سد بزرگترین و مهم‌ترین پروژه مرزی استان آذربایجان شرقی و اردبیل است که علاوه بر تامین آب بزرگترین شبکه آبیاری زهکشی شمال غرب کشور، باعث تقویت دیپلماسی آب و حسن همجواری و افزایش تعاملات مناسب با جمهوری آذربایجان می‌شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود بهره‌برداری از این طرح با توسعه و رونق کشاورزی و اقتصادی منطقه زمینه ایجاد اشتغال بالغ بر ۴۰ هزار نفر را به شکل مستقیم و غیرمستقیم فراهم آورد.