شهرداران شهر‌های مختلف کشورمان به‌ویژه شهردار پایتخت را می‌توان از روی دو خط‌کش جهانی شامل «خطوط قرمز بهترین شهرداران دنیا» و همچنین «مشخصات سبزترین شهر‌های جهان»، محک زد و درباره کارنامه عملکرد آن قضاوت کرد. مطالعه‌ای که توسط تحلیل‌گر مجله «تجارت فردا» درباره دو دغدغه روز شهرداران موفق در کشور‌های مختلف و راه چاره آنها برای حل مسائل شهری انجام شده است، نشان می‌دهد: در حال حاضر «پیامد‌های تاثیر مخرب شهروندان شهر‌های بزرگ بر محیط زیست» و «چگونگی ارتقای رفاه شهری و کیفیت زندگی»، بحث‌های روز شهرداری‌ها و شهرداران برتر جهان است.
به گزارش دنیای اقتصاد، بر اساس نتایج یک نظرسنجی جهانی، ۸۷درصد شهرداران، چالش‌های آینده زندگی شهری را «آلودگی هوا» و «تغییرات اقلیمی» می‌دانند که منشأ آنها همین «نوع زندگی ساکنان شهر‌ها و تاثیر مخرب آن بر شرایط طبیعی شهر» است. از همین رو، «شیفت مدیریت شهری به زیرساخت سبز و منابع تجدیدپذیر»، «گسترش اساسی حمل ونقل عمومی»، «مدیریت زباله» و «افزایش سرانه فضای سبز»، ۴ ماموریتی است که این شهرداران در قالب برنامه پنج‌ساله در نظر گرفته اند و برای تحقق آنها، «نقشه راه» ترسیم کرده اند.
«انحراف از تک تک این ماموریت ها»، خط قرمز شهرداران شده است. جزئیات این نقشه راه بیانگر آن است که در جایی همچون تهران، «مدیریت شهری» باید منابع محدود شهرداری را به جای صرف در «احداث پل و بزرگراه» که اثر مستقیم بر «تولید ذرات آلاینده هوا با تشویق به استفاده بیشتر از خودروی شخصی» دارد، وارد مسیر «گسترش پارک و فضای سبز» و «پاک کردن پایتخت از آلودگی و پسماند» کند. سبزترین شهر‌های جهان شامل اسلو، استکهلم و کپنهاگ در قالب این نقشه راه، «برنامه مقداری (کمی) برای کاهش آلودگی و حمل ونقل عمومی و پاک» دارند که طی دو تا سه دهه آینده، قصد «هدف زنی» آنها را دارند.
بر اساس نتایج این مطالعه –که با عنوان «نجات از مارپیچ مرگ» در شماره هفته جاری «تجارت فردا» منتشر شده است- شیفت شهرداران موفق دنیا به زیرساخت سبز، زمین بازی «زندگی شهری» را از «تقابل شهروندان با طبیعت» به «استفاده از عناصر طبیعی در زندگی شهری» تغییر می‌دهد. زیرساخت‌های سبز برای شهر‌ها و جوامع، بازی را تغییر می‌دهد. همه چیز در مورد استفاده از طبیعت برای بهتر کردن مناطق شهری برای همه است. به جای ساختن اشیا به روش معمول، زیرساخت‌های سبز به دنیای طبیعی متوسل می‌شوند تا روشی پایدار و سبزتر برای زندگی ایجاد کنند.
این موضوع فقط برای محیط‌زیست خوب نیست؛ برای ما هم خوب است، زیرا با افزودن «طبیعت» بیشتر به شهرهایمان، می‌توانیم با مسائلی مانند آلودگی و تغییرات آب وهوایی مقابله کرده، محله هایمان را دلپذیرتر کنیم و کیفیت کلی زندگی مان را افزایش دهیم. در دنیایی که شهر‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و ما نگران سیاره خود هستیم، زیرساخت‌های سبز مانند نقشه راهی برای آینده‌ای روشن‌تر و مرفه‌تر است. زیرساخت سبز (GI) با افزایش پایداری محیطی، بهبود رفاه جامعه و ایجاد شهر‌های قابل زندگی‌تر از طریق ادغام عناصر طبیعی مانند پارک‌ها و فضا‌های سبز در مناظر شهری، نقش مهمی در برنامه ریزی شهری ایفا می‌کند. این امر به کاهش اثرات نامطلوب شهرنشینی، حمایت از تنوع زیستی، ترویج فراگیری اجتماعی و کمک به تاب آوری و کیفیت کلی زندگی شهری، کمک می‌کند.
طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، زیرساخت سبز شهری، ترکیبی خلاقانه از ساختار‌های طبیعی و مصنوعی است که برای دستیابی به اهداف خاصی از تاب آوری (مدیریت سیل/خشکسالی، بهداشت عمومی و...) با حمایت گسترده عمومی و توجه به اصل فناوری مناسب در نظر گرفته شده است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سبز در مناطق شهری، مزایای زیست محیطی قابل‌توجهی ارائه می‌دهد که آن را به یک استراتژی ارزشمند برای برنامه ریزی شهری پایدار و تاب آور تبدیل می‌کند. نخست، پروژه‌های GI مانند روسازی‌های نفوذپذیر و بام‌های سبز، می‌توانند به طور موثر آب ناشی از توفان را با جذب و فیلتر کردن آب باران مدیریت کنند. این امر خطر سیل را کاهش می‌دهد، از آلودگی آب جلوگیری کرده و به حفظ سلامت اکوسیستم‌های آبی کمک می‌کند.
دوم، ابتکارات GI فضا‌های سبز بیشتری را به شهر‌ها معرفی می‌کند و تنوع زیستی شهری را با ایجاد زیستگاه برای گونه‌های مختلف ارتقا می‌دهد. این امر از تلاش‌های حفاظت از حیات وحش شهری حمایت می‌کند و تعادل اکولوژیک کلی را افزایش می‌دهد. سوم، GI با کاهش اثر جزیره گرمایی شهری به انعطاف پذیری آب وهوا کمک می‌کند.
وجود زیرساخت‌های سبز باعث ایجاد سایه و اثرات خنک کننده، کاهش مصرف انرژی برای تهویه مطبوع و بهبود کلی آسایش آب وهوای شهری می‌شود. با فراهم کردن دسترسی ساکنان شهری به فضا‌های سبز، پارک‌ها و محیط‌های طبیعی می‌تواند تاثیر مثبتی بر سلامت روان داشته باشد. این مناطق سبزِ در دسترس می‌تواند به کاهش احساس استرس، اضطراب و افسردگی در میان ساکنان شهری کمک کند. زیرساخت‌های سبز با ارائه فرصت‌هایی برای فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، دویدن و فعالیت‌های تفریحی در فضا‌های شهری، سلامت فیزیکی را ارتقا می‌دهد.
این فعالیت‌ها به کاهش نرخ چاقی و مشکلات مربوط به سلامت کمک می‌کنند. همچنین زیرساخت‌های سبز نقش مهمی در ایجاد مناطق اشتراکی ایفا می‌کنند که در آن ساکنان می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند، اجتماعی شوند و پیوند‌های اجتماعی قوی تری برقرار کنند. این فضا‌های اشتراکی اغلب به عنوان مکان‌هایی برای گردهمایی ها، رویداد‌ها و فعالیت‌های محله‌ای عمل کرده و حس وحدت و پیوستگی را در میان ساکنان شهری تقویت می‌کنند. با ایجاد سایه و عایق برای ساختمان ها، مصرف انرژی را کاهش می‌دهد. این به معنای صرفه جویی در هزینه در قبوض آب و برق است. ضمن آنکه، زیرساخت سبز به سلامت عمومی بهتر منجر می‌شود که به معنای کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی برای افراد و دولت هاست.
محیط‌های سبز شهری بازدیدکنندگان را جذب می‌کند و به نفع مشاغل محلی و اقتصاد است. بر اساس یک نظرسنجی جهانی، مدیران شهر‌ها و شهروندان توافق دارند که تغییرات آب وهوایی و آلودگی، از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که شهر‌ها در سطح جهان با آن روبه رو هستند.
گزارش مرکز بینش‌های دولتی دیلویت بر اساس نظرسنجی از ۲۰۰ مدیر شهر و ۲هزار شهروند در سطح جهان، نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی و آلودگی، از سوی هر دو گروه پاسخ دهندگان، به عنوان مهم‌ترین مسائل شهر‌ها در نظر گرفته می‌شوند. مدیران شهر‌های مورد بررسی نشان می‌دهند که قصد دارند انعطاف پذیری زیست محیطی را در درجه اول در مناطق متاثر از آلودگی، سیل و کمبود آب بهبود ببخشند. بسیاری از شهروندان مورد بررسی می‌گویند، از دولت‌های محلی خود می‌خواهند که پایداری زیرساخت‌های حیاتی و حمل ونقل را بهبود ببخشند.
اکثر سیاستگذاران مورد بررسی می‌گویند که برنامه‌های تاب آوری محیطی را در اولویت قرار داده اند و ۸۷درصد آنها آلودگی هوا، صدا و آب را به عنوان نگرانی اصلی ذکر کرده اند. بسیاری از مدیران شهر‌ها می‌گویند که در طول ۵ سال آینده، هدف شهر‌های آنها اتخاذ شیوه‌های حاکمیتی برای بهبود پایداری محیطی است.
شهر‌های پایدار شهر‌هایی هستند که رفاه شهروندان خود را در اولویت قرار می‌دهند و در عین حال تاثیر آنها را بر محیط‌زیست به حداقل می‌رسانند. آنها این کار را با اجرای شیوه‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل ونقل عمومی، مدیریت زباله و فضای سبز انجام می‌دهند. با بحث در مورد شهر‌های پایدار، می‌توانیم از نمونه‌های موفق درس بگیریم و برای ایجاد آینده‌ای بهتر تلاش کنیم. شهر‌های پایدار شهر‌هایی هستند که نیاز‌های زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیاز‌های خود برآورده می‌کنند. بر اساس گزارشی در سال ۲۰۲۳، سبزترین شهر‌های دنیا به ترتیب عبارتند از: اسلو، رِیکیاویک، سان‌فرانسیسکو، استکهلم، کپنهاگ، هلسینکی، سیدنی، ونکوور و ادینبورگ. در زیر، به سه مورد از پایدارترین شهر‌های جهان اشاره خواهیم کرد:
اسلو، نروژ: اسلو با اختلاف سبزترین شهر روی زمین است. ۷۲.۵درصد از پایتخت نروژ با فضای سبز یا ساختمان‌های دوستدار محیط‌زیست پوشیده شده و متعهد شده است تا سال ۲۰۳۰ انتشار کربن خود را تا ۹۵درصد کاهش دهد. حمل ونقل عمومی اسلو عالی است، هوای آن از تمیزترین هوا‌های جهان است و ۸۱.۸درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر بهره می‌برد. این به آن معناست که شهری که بیشترین تراکم خودرو‌های الکتریکی را دارد، می‌تواند آنها را تا حد زیادی با نیروی سبز حرکت دهد. اسلو همچنین از یک برنامه ملی برای کاهش آلودگی پلاستیکی سود می‌برد، به این معنی که نروژ اکنون سالانه ۹۷درصد از بطری‌های پلاستیکی خود را بازیافت می‌کند.
استکهلم، سوئد: استکهلم، یک نمونه درخشان از آنچه یک شهر پایدار می‌تواند به دست آورد، است. این شهر با هدف اینکه تا سال ۲۰۴۰ بدون سوخت فسیلی شود، گام‌های بزرگی در زمینه کاهش ردپای کربن خود برداشته است. یکی از راه‌هایی که به این هدف دست یافته، سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی باد و خورشید است. استکهلم همچنین دارای یک سیستم حمل ونقل عمومی چشمگیر است که مردم را تشویق می‌کند ماشین‌های خود را در خانه بگذارند. این شهر، شبکه گسترده‌ای از اتوبوس ها، قطار‌ها و تراموا‌ها و حتی ناوگان اتوبوس‌های برقی دارد. علاوه بر این، استکهلم دوچرخه سواری در شهر را با بیش از ۷۶۰ کیلومتر مسیر دوچرخه برای ساکنان و بازدیدکنندگان آسان کرده است.
کپنهاگ، دانمارک: کپنهاگ نیز نمونه‌ای درخشان از یک شهر پایدار است. این شهر گام‌های مهمی در جهت ترویج دوچرخه سواری به عنوان وسیله حمل ونقل برداشته است. در واقع، بیش از ۶۲درصد از ساکنان کپنهاگ به لطف شبکه گسترده مسیر‌های دوچرخه سواری و سیاست‌های دوستدار دوچرخه، هر روز دوچرخه سواری به محل کار یا مدرسه را انتخاب می‌کنند. این امر نه تنها انتشار کربن را کاهش داده، بلکه سلامت عمومی را با تشویق به فعالیت بدنی بهبود بخشیده است.
شهرداران این شهر علاوه بر ترویج دوچرخه سواری، استراتژی‌های نوآورانه مدیریت زباله را نیز اجرا کرده اند. این شهر هدف خود را این طور تعیین کرده که تا سال ۲۰۲۵ کاملا کربن خنثی شود و در حال حاضر پیشرفت چشمگیری در راستای این هدف داشته است. به عنوان مثال، سیستم گرمایش منطقه‌ای را اجرا کرده که از گرمای اتلاف نیروگاه‌ها برای گرم کردن خانه‌ها و ساختمان‌ها استفاده می‌کند و نیاز به سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد. کپنهاگ همچنین یک برنامه بازیافت موفق را اجرا کرده است که طی آن، بیش از ۵۰درصد از کل زباله‌ها بازیافت می‌شود.