در روز‌های گذشته عباس ایروانی، رئیس گروه قطعه‌سازی «عظام» دستگیر شد. براساس اطلاع‌رسانی‌های قوه قضائیه، ایروانی که علی‌رغم صدور حکم نهایی دادگاه و ابلاغ آن به وی، نسبت به حکم تمکین نکرده و مخفی شده بود، محل اختفای وی توسط وزارت اطلاعات شناسایی و پس از دستگیری به مرجع قضایی تحویل داده شد.
به گزارش فرهیختگان، نگاهی به پرونده مالک عظام نشان می‌دهد پرونده‌های وی که اخیرا رای قطعی هر دوی آن‌ها صادر شده، در دو بخش کلی قابل دسته‌بندی است. پرونده اول مربوط به قاچاق سازمان‌یافته قطعه خودرو است. گروه ایروانی طی چندین سال با جعل عنوان و برای عدم‌پرداخت حقوق قانونی دولت (مالیات و حقوق ورودی)، با کم‌اظهاری و خلاف‌اظهاری، میلیون‌ها دلار به جیب زده است.
همچنین این گروه با جعل عنوان و اقدامات متقلبانه، کالای چینی بی‌کیفیت و تقلبی را به اسم کالای ایرانی (با برند سازه پویش) وارد بازار خودرو کرده که اگر آثار و تبعات ورود این کالا‌های بی‌کیفیت به بازار بررسی شود، شاید بازهم به اتهامات وی افزوده شود. مورد دوم از اتهامات ایروانی که حالا حکم قطعی آن نیز صادر شده، عدم بازپرداخت تسهیلات قابل توجهی است که برای دریافت این تسهیلات نیز ظاهرا تخلفات زیادی را متحمل شده است.
گروه عظام حالا به پرداخت ۲۲ هزار میلیارد تومان بدهی معوق به بانک‌ها محکوم شده و یکی از ابربدهکاران بانکی است که نام وی در رقابت‌های انتخاباتی سال ۱۴۰۰ نیز در لیستی که عبدالناصر همتی در دست داشت، دیده می‌شود.
براساس اعلام قوه قضائیه، رای قطعی ۲ پرونده قضایی گروه عظام، از سوی شعبه ۴ دادگاه ویژه رسیدگی به جرایم اقتصادی، صادر شده است. براساس پرونده اول گروه عظام، متهمان این پرونده عبارتند از: عباس ایروانی، مهدی شهابی، مرتضی روغنی، حسن صفریان، مرادعلی کرم‌نیا، امیررضا رفیعی و حامد خاتمی‌پور.
اتهامات و رای نهایی دادگاه در مورد متهمان این پرونده به این شرح است:
۱- عباس ایروانی: مالک گروه عظام در این پرونده به اتهام اخلال عمده در نظام اقتصادی کشور با توسل به قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای قطعات خودرو به‌صورت عمده و کلان به میزان بیش از ۶۶۴ میلیون دلار و رهبری گروه مجرمانه سازمان‌یافته قاچاق قطعات خودرو به تحمل ۲۵سال حبس و ضبط کلیه اموالی که متهم از طریق خلاف قانون به‌دست آورده، محکوم شده است و به اتهام معاونت در جعل اسناد به تحمل ۸ ماه حبس و جبران خسارت وارده، به اتهام معاونت در استفاده از اسناد مجعول به تحمل ۲ سال و یک ماه حبس، به اتهام معاونت در پرداخت رشوه به تحمل ۲ سال و یک ماه حبس و به اتهام مشارکت در فرار دادن حامد خاتمی‌پور به تحمل یک سال و یک ماه حبس محکوم کرده است.
۲- امیررضا رفیعی: متهم ردیف دوم پرونده به اتهام اخلال عمده در نظام اقتصادی کشور و مشارکت در قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای قطعات خودرو به میزان بیش از ۲۰۱ میلیون دلار به تحمل ۲۰ سال و یک ماه حبس و ضبط کلیه اموالی که متهم از طریق خلاف قانون به‌دست آورده است و به اتهام معاونت در پرداخت رشوه به تحمل دو سال و یک ماه حبس، به اتهام معاونت در جعل اسناد به تحمل دو سال و یک ماه حبس و در اتهام معاونت در استفاده از اسناد مجعول و مشارکت در فراری دادن حامد خاتمی‌پور به تحمل یک سال و یک ماه حبس محکوم شد.
۳- مرتضی روغنی‌ها: متهم ردیف سوم به اتهام مشارکت در اخلال در نظام اقتصادی کشور و مشارکت در قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای قطعات خودرو به میزان بیش از ۱۱۸ میلیون دلار، معاونت در جعل اسناد به تحمل ۲۰ سال و یک ماه حبس و ضبط کلیه اموالی که متهم از طریق خلاف قانون به‌دست آورده محکوم شده و در اتهام معاونت در استفاده از اسناد مجعول به تحمل هشت ماه حبس و جبران خسارت وارده، به اتهام معاونت در پرداخت رشوه به تحمل دو سال و یک ماه حبس و به اتهام مشارکت در فراری دادن حامد خاتمی‌پور به تحمل یک سال و یک ماه حبس محکوم کرده است.
۴- حامد خاتمی‌پور: متهم ردیف چهارم پرونده به اتهام مشارکت در قاچاق عمده در نظام اقتصادی کشور و مشارکت در قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای قطعات خودرو به میزان بیش از ۱۲۸ میلیون دلار به تحمل ۱۲ سال و ۸ ماه حبس و ضبط کلیه اموالی است که متهم از طریق خلاف قانون به‌دست آورده است و به اتهام جعل اسناد به تحمل ۱۴ ماه حبس و جبران خسارت وارده، به اتهام استفاده از سند مجعول به تحمل ۲۲ ماه حبس، به اتهام استفاده از مهر مجعول اتاق بازرگانی چین به تحمل ۱۴ ماه حبس و به اتهام پرداخت رشوه به تحمل ۲۱ ماه حبس و ضبط مال حاصل از رشوه محکوم کرده است.
همچنین مرداد‌علی کرم‌نیا، حسن صفریان و مهدی شهابی دیگر متهمان پرونده به اتهام دریافت رشوه، به تحمل ۱۰ سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل وجه ماخوذه و انفصال موقت به مدت ۳ سال محکوم شدند.
از جمله مواردی که در کیفرخواست و رای نهایی متهمان گروه قطعه‌سازی عظام آمده، جعل مدارک و کم‌اظهاری برای استفاده از تعرفه واردات قطعات گازسوز خودرو بوده است، به‌طوری که براساس متن کیفرخواست قرائت‌شده در دادگاه (دادگاه سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸)، در سال ۱۳۹۷ بخشی از واردات گروه عظام پس از ترخیص از گمرک، توسط ناجا توقیف شده و معلوم می‌شود هشت‌هزار و ۵۱۲ قطعه آی‌سی‌یو به ارزش ۳۴۸ هزار یورو معادل ۱۶۳۰ میلیارد تومان که با عنوان قطعات «گازسوز» و با تعرفه واردات ۵ درصدی ترخیص شده، مربوط به خودرو‌های بنزین‌سوز بوده که براساس ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور و با استناد به آن قطعات آی‌سی‌یو باید با حقوق ورودی ۲۰ درصد ترخیص می‌شد. بر این اساس، قطعات مذکور به‌صورت غیرواقعی اظهارشده و حقوق ورودی کمتر از حقوق ورودی واقعی است. به عبارتی، برای هشت‌هزار و ۵۱۲ قطعه آی‌سی‌یو تشریفات قانونی صورت نگرفته و قاچاق سازمان‌یافته شکل گرفته است.
بنابر اظهارات نماینده دادستان، همان زمان که محموله شرکت سازه‌پویش از زیرمجموعه‌های عظام توقیف می‌شود، نمایندگی ایران‌خودرو در قزوین تایید کرده این قطعات مربوط به خودروی گازسوز نبوده و سه‌هزار و ۶۱۲ قطعه دیگر آی‌سی‌یو متعلق به خودرو‌های بنزین‌سوز بوده که درمجموع ۱۲ هزار و ۱۲۴ قطعه معادل دوهزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده است.
شاه‌محمدی، نماینده دادستان در دادگاه‌های سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در این خصوص می‌گوید: «متهمان در گمرک شبکه ارتشاعی ایجاد می‌کنند و با ارائه اسناد مجعول اقدام به پرداخت رشوه به مدیران و کارشناسان گمرک می‌کردند که این مورد به‌دستور متهمان رفیعی و روغنی‌ها صورت گرفته و پرداخت رشوه تحت عنوان حق‌العمل ترخیص تایید می‌شده است، به‌طوری که طبق اقاریر متهم روغنی‌ها، پرداخت رشوه به دستور شخص ایروانی انجام می‌شده و شرکت‌های زیرمجموعه گروه عظام تمام قطعات را به‌عنوان گازسوز وارد می‌کرده که کمتر از ۱۸ درصد قطعات مربوط به خودرو‌های گازسوز بوده است.»
براساس اظهارات نماینده دادستان، بخش قابل‌تامل اتهامات مدیران گروه عظام این است که روی برخی کالا‌های وارداتی شرکت سازه‌پویش از زیرمجموعه‌های این شرکت، نظیر کوئل که ساخت کشور «چین» بوده، نماد «ساخت ایران» نصب می‌کردند. در همان دادگاه، پس از اتمام قرائت کیفرخواست متهمان، نماینده مبارزه با پولشویی در سازمان گمرک گفت ۱۶ تیرماه سال ٩٧ دفتر مرکزی حراست گمرک متوجه ایراد‌هایی در محموله شرکت عظام می‌شود که بازپرس از گمرک خواست محموله بررسی شود.
وی اظهار داشت: طی بررسی‌ها متوجه شدیم روی برخی کالا‌های وارداتی شرکت سازه‌پویش، نماد ایرانی حک شده است. به عبارتی، شرکت زیرمجموعه گروه عظام قطعاتی با برند ایرانی از چین وارد می‌کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این نوع دستکاری‌ها و اقدامات فریبکارانه در همه کشور‌ها مجازات سنگینی دارد؛ چراکه جعل عنوان و تولید قطعات خودروی جعلی توسط شرکت‌های معتبر صورت نمی‌گیرد و معمولا سازندگان فاقد استاندارد‌های اجباری و کارگاه‌های غیررسمی و غیرقانونی اقدام به جعل عناوین کالا می‌کنند که در هر صورت به‌دلیل نداشتن استاندارد‌های لازم، استفاده از آن‌ها «بازی با جان مردم است.»
«چینی‌ها از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را تولید می‌کنند.» این ضرب‌المثل اغراق‌آمیز و البته آشنا نه تنها برای ایرانیان، بلکه برای همه جهانیان است. اما جالب است بدانیم یکی پیدا شده که روی دست چینی‌ها زده و برای فریب گمرک و نهاد‌های نظارتی، «مهر اتاق بازرگانی چین» را جعل کرده است.
در این خصوص براساس رای نهایی دادگاه، حامد خاتمی‌پور، متهم ردیف چهارم پرونده به اتهام مشارکت در قاچاق عمده در نظام اقتصادی کشور و مشارکت در قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای قطعات خودرو به میزان بیش از ۱۲۸ میلیون دلار به تحمل ۱۲ سال و ۸ ماه حبس و ضبط کلیه اموالی است که متهم از طریق خلاف قانون به‌دست آورده است و به اتهام جعل اسناد به تحمل ۱۴ ماه حبس و جبران خسارت وارده، به اتهام استفاده از سند مجعول به تحمل ۲۲ ماه حبس، به اتهام استفاده از مهر مجعول اتاق بازرگانی چین به تحمل ۱۴ ماه حبس و به اتهام پرداخت رشوه به تحمل ۲۱ ماه حبس و ضبط مال حاصل از رشوه محکوم کرده است.
همان‌طور که گفته شد، عباس ایروانی دو پرونده بزرگ داشت که اخیرا رای نهایی هر دوی آن‌ها صادر شده است. پرونده اول مربوط به قاچاق سازمان‌یافته قطعات و پرونده دوم مربوط به بدهکاری وی به بانک‌هاست. براساس رای شعبه ۴ دادگاه ویژه رسیدگی به پرونده‌های اخلالگران و مفسدان اقتصادی متهمان پرونده دوم گروه عظام عبارتند از: عباس ایروانی، فریدون ساعی، عبدالرحیم گرامند، منصور مسعودی، حسین زارع، همایون نکونام.
اتهام‌ها و رای نهایی دادگاه در مورد مالک گروه عظام به این شرح است؛ عباس ایروانی در این پرونده به اتهام مشارکت در اخلال عمده در نظام اقتصادی کشور از مجرای اخلال در نظام پولی و ارزی کشور از طریق تحصیل اموال و وجوه کلان از شبکه بانکی از طرق نامشروع و غیرقانونی مجموعا به میزان بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون درهم امارات، ۴۸ میلیون دلار آمریکا، ۱۳ میلیون یورو، ۲۶۰۰ میلیارد ریال با توجه به عدم‌جبران ضرر و زیان و آثار زیان‌بار جرایم ارتکابی به تحمل ۲۵ سال حبس و ضبط کلیه اموالی که از طریق خلاف قانون به دست آورده و رد مال شبکه بانکی محکوم شد.
همچنین به اتهام معاونت در جعل ۳۶ فقره گواهی بازرسی از طریق پرداخت وجوه به‌منظور جعل گواهی به تحمل دو سال و یک ماه حبس، به اتهام استفاده از ۳۶ فقره گواهی بازرسی مجعول از طریق ارائه آن‌ها به بانک جهت دریافت وجوه موضوع اعتبارات اسنادی به تحمل سه سال و شش ماه حبس و به اتهام جعل ۶۹ فقره کارنامه و استفاده از آن‌ها از طریق ارائه به بانک به تحمل سه سال و شش ماه حبس و جبران خسارات وارده محکوم کرد.
براساس اظهارات مدیرعامل بانک مسکن (در تاریخ ۲۵ آذرماه ۱۴۰۲)، گروه عظام به پرداخت ۲۲ هزار میلیارد تومان به نفع بانک مسکن محکوم شده است. عباس حسینی می‌گوید برای پرونده‌های ابربدهکاران بانکی که ۱۳ سال در دادگاه مفتوح بود با پیگیری‌ها رای قطعی صادر شده و نه‌تن‌ها بانک مسکن بلکه تمام بانک‌ها از این رای ذی‌نفع شدند. حسینی ادامه می‌دهد: «گروه عظام یکی از پرونده‌هایی بود که بعد از صدور رای به پرداخت ۱.۶ میلیارد درهم محکوم (۲۲ هزار میلیارد تومان) به نفع سیستم بانکی شده است.»
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید قطعه‌ساز مشهور کشور به‌همراه یکی از مدیران دولت اصلاحات از سال ۱۳۸۰ گروه فرهنگی عظام‌هنر را تاسیس کرده‌اند که کارش جمع‌آوری و احیای آثار نفیس میراث مکتوب ایرانی- اسلامی است. طبق آنچه در وب‌سایت ایروانی آمده از جمله میراث مکتوب ایرانی- اسلامی مشهوری که عظام‌هنر اقدام به احیا و نگهداری آن‌ها کرده، شامل «مصحف شریف ایران، مصحف شریف‌نیریزی، مصحف شریف‌یاقوت، مصحف شریف‌نور، مصحف شریف‌شفیع و صحیفه سجادیه مبارکه‌ارسنجانی است.»
گفته می‌شود مصحف شریف‌نیریزی به دستور شاه‌سلطان‌حسین صفوی شروع شده و تذهیب و طلااندازی بین سطور (با طلای ۲۴ عیار) حدود ۴۰ سال زمان برده است. اما سرمایه‌گذاری‌های عجیب این قطعه‌ساز فقط به همین مورد ختم نمی‌شود. ۱۸ بهمن سال ۹۵ بود که ایروانی از تم پارک آبی اوشن‌کیش رونمایی کرد. طبق آنچه در وب‌سایت این پارک آبی آمده، «اوشن» اولین تم پارک آبی و نیز اولین پارک آبی روباز ایران است که پنج‌هکتار مساحت دارد. این پارک روزانه ظرفیت پذیرش ۳۳۰۰ نفر را دارد.
مورد بعدی، پروژه «هزار و یک شهر» است. در سال ۱۳۸۹ حدود ۴۰ سال از ساخت اولین شهربازی در تهران می‌گذشت و شهرداری تهران دنبال این بود این‌بار یک شهربازی مدرن برای تهرانی‌ها بسازد که مطابق با آخرین فناوری‌های حوزه تفریح و سرگرمی باشد. در آن سال فراخوانی از سوی شهرداری تهران برگزار کرد که شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی عظام برنده این پروژه شد. بر این اساس شرکت عظام از سال ۱۳۹۰ پروژه‌ای به‌نام «هزارویک شهر» را در دل منطقه ۲۲ تهران با وسعت ۱۳۹ هکتار (معادل یک‌میلیون و ۳۹۰ هزار متر) کلنگ زد.
این شرکت برای طراحی پلان اولیه از شرکت Forrec کانادا کمک گرفت و البته احمد جعفری‌نژاد از طراحان NFFC دیزنی آمریکا نیز از مشاوران ارشد این پروژه بود. طبق توافق اولیه شهرداری تهران با عظام، این شرکت مکلف شد در فاز نخست تا سال ۱۳۹۳ شهربازی ۵۰ هکتاری را احداث و آماده بهره‌برداری کند و پس از آن سراغ اجرایی‌کردن سایر فاز‌ها برود.
حالا ۱۲ سال از کلنگ‌زنی عظام می‌گذرد، اما هنوز هیچ خبری از اتمام پروژه شنیده نمی‌شود. تنها اتفاقی که در این سال‌ها رخ داده، افزایش شدید قیمت زمین در این منطقه است. احیا و مرمت آثار تاریخی نیز از دیگر اقدامات گروه عظام بوده که از نتایج آن از جمله پروژه احیای عمارت «مسعودیه» تهران، خانه عامری‌های کاشان و کاروانسرای وکیل کرمان خبری در دست نیست.