اضافه کارِ اجباری با حقوقِ بسیار پایین یکی از مهم‌ترین معضلاتِ پرستاران است. بیمارستان‌ها کمبودِ نیروی خود را با اجبارِ پرستاران به انجام کارِ اضافی جبران می‌کنند و در مقابل، حقوقِ بسیار ناچیزی به آن‌ها می‌دهند. دیوان عدالتِ اداری در کرمان، تهران و مشهد در این خصوص به نفع پرستاران رأی صادر کرده و این حق را به پرستاران داده تا از انجامِ اضافه‌کار اجباری سرباز بزنند. رأی دیوان البته صرفا در تهران قطعی شده است. اما آیا با این رأی مشکل پرستاران حل شده است؟ آیا پرستاران به راحتی می‌توانند از اضافه کار انصراف بدهند؟
به گزارش ایلنا، از طرفی دیگر، طی روز‌های اخیر برخی از مسئولان وزارت بهداشت تأکید داشته‌اند که فرمول اضافه کار پرستاران باید تغییر کند. پرستاران می‌گویند از آنجا که به اندازه‌ی یک نیروی کارِ کامل، اضافه کار انجام می‌دهند، حقوقشان نیز باید هم‌اندازه‌ی زمانِ کارِ موظفیِ آن‌ها باشد. این در حالی است که اضافه کارِ ساعتیِ آن‌ها بین ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان است و سرِ ماه نهایتا ۲میلیون تومان بابتِ اضافه‌کاری می‌گیرند. حال سوال این است که ارائه‌ی فرمولی که مد نظرِ مسئولان است می‌تواند مشکلِ پرستاران را حل کند؟
ابراهیم آریا مقدم (رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی) در پاسخ به این سوال‌ها و درباره ضمانت اجرای رأی دیوان عدالت اداری گفت: در موردِ مشهد می‌دانم آقای امیر محمدیان در مشهد رأی دیوان را گرفته‌اند، اما بخش حقوقی دانشگاه برای آنکه زمان بخرد، اعاده دادرسی داده است. البته اعاده دادرسی رد شده، اما بازهم مجدد روی آن اعاده دادرسی دادند. در واقع با اینکه خودشان می‌دانند در نهایت باید تن به این قانون بدهند، اما اطاله‌ی دادرسی می‌کنند، چون با مشکل کمبود نیرو مواجه هستند.
وی گفت: البته رأی دیوان عدالت اداری این است که پرستاران برای رد کردنِ اضافه کار نامه بزنند و اگر تا ۳ ماه به این نامه جواب داده نشد، می‌توانند به دیوان شکایت کنند. اما بیمارستان‌ها همکاری نمی‌کنند. یعنی نامه‌ها را در دبیرخانه ثبت نمی‌کنند و این باعث می‌شود همکاران دیگر نتوانند به دیوان شکایت کنند. هر چند اگر پیگیر باشند می‌توانند از طریق اظهارنامه‌ی قضایی این نامه را به دانشگاه ارسال کنند، اما این اتفاق معمولا نمی‌افتد.
رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی گفت: مسئله‌ی مبلغِ اضافه کارِ پرستاران باید به صورتِ کشوری حل شود و دانشگاه‌های علوم پزشکی نمی‌توانند به صورت انفرادی، خود تصمیمِ مجزایی بگیرند. البته هیئت رئیسه‌ی دانشگاه علوم پزشکی مشهد قائل به پایین بودنِ مبلغ اضافه کار است و به دنبال راه‌حلی برای افزایش این مبلغ از یک و نیم تا ۲ برابر حکم است، اما مجوز قانونی برای این کار ندارد.
وی افزود: قرار بود موضوعِ تغییر رقم اضافه‌کاری در هیأت امنا مطرح شود، اما این جلسه هر چند ماه یکبار تشکیل می‌شود. موضوع همچنین از راه‌های دیگری مثل دیوان محاسبات، شورای تأمین استان و بازرسی کل کشور در حال پیگیری است.
آریا مقدم با اشاره به پیشنهادی که از سوی معاون توسعه وزارت بهداشت برای تغییر فرمولِ محاسبه‌ی اضافه‌کاری پرستاران مطرح شده، می‌گوید: پیشنهاد ایشان خیلی نمی‌تواند مشکلِ پرستاران را حل کند و نهایتا ۲۰ تا ۳۰ درصد به حقوق آن‌ها اضافه می‌کند. این در حالیست که شیفت‌های ما با شیفت موظفی تفاوتی نمی‌کند، پس از نظر قیمتی هم باید به گونه‌ای باشد که کل احکام و آیتم‌ها در فرمول اضافه‌کاری باشد. یعنی یک ساعت اضافه کار با یک ساعت موظفی تفاوتی نکند، چون مسئولیت‌ها و سختی‌ها برابر است.
رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی با بیان اینکه افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدیِ حقوق و یا تصمیم علوم پزشکیِ مشهد برای افزایش ۲ برابریِ حقوق باز هم نمی‌تواند خیلی از پرستاران را راضی به انجام کار اضافه کند، گفت: کار به قدری سخت است که پرستاران راضی نمی‌شوند بابتِ دریافتِ این رقم سختیِ کار را تحمل کنند؛ بنابراین خیلی از آن‌ها احتمالا باز هم تمایل به انجام اضافه کاری نداشته باشند. پیشنهادی که در مشهد ارائه شده نیز صرفا به عنوان یک مُسکن می‌تواند عمل کند. شاید در مشهد با این طرح تا چند ماه بتوان مشکل را حل کرد، اما با افزایشِ تورم باز هم این رقم بی‌اثر می‌شود و باز هم صدای اعتراض پرستاران بلند می‌شود.
وی گفت: وزارت بهداشت طی این سالها، نیروی مورد نیاز جذب نکرده، و نمی‌تواند این کمبود را با نیروی ساعتی ۲۰هزار تومان جبران کند. باید به اندازه‌ی حقوق کامل یک پرستار، رقم اضافه کاری تعیین شود، تا پرستاران راضی به انجام اضافه کار شوند و کمبود نیرو جبران شود.
آریا مقدم تأکید کرد: حتی آزمون استخدامی‌هایی هم که برگزار می‌شود، نمی‌تواند کمبود پرستاران را جبران کند. این آزمون‌ها معمولا برای تبدیل وضعیتِ پرستارانی است که در قالبِ قرارداد‌های مختلف مشغول به کار هستند و کمتر برای جذب نیروی جدید است؛ بنابراین برای حل مشکل، یا باید آزمون گسترده‌ای مثل آموزش و پرورش، برگزار شود و یا مبلغ اضافه کار به اندازه‌ی حقوق کاملِ یک پرستار افزایش پیدا کند. هر چند در قانون کار اضافه کار ۴۰ درصد بیشتر از حقوق پایه است، اما ما می‌گوییم به اندازه‌ی همان حقوق، مبلغ را افزایش دهید.
رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی گفت: کمبود پرستار به هر حال به مردم و سلامت آن‌ها آسیب می‌زند. در حال حاضر پایگاه‌های اورژانس و بخش‌هایی داریم که به دلیل کمبود پرستار تعطیل می‌شوند.
وی تأکید کرد: وزارت بهداشت باید قبول کند که با کمبود شدید پرستار مواجه هستیم و نمی‌توانیم این کمبود را با اضافه کار، آنهم با مبلغ پایین جبران کنیم. این بحران باید برای سازمان برنامه و بودجه، مجلس و دولت جا بیفتد و فکری اساسی به حال این وضعیت شود.
آریا مقدم گفت: مسئولان برای این اضافه‌کار، قانون مدیریت خدمات کشوری را مثال می‌آورند که در یکی از مواد این قانون آمده کارمندان مکلفند در مواقع ضروری با دستگاه‌ها همکاری کنند، در حالی‌که ما جزو کارمندان عادی نیستیم. گروه خاصی هستیم که قانون خاص بهره‌وری را داریم و قانون خاص بر قانون عام اولویت دارد. در مورد اضافه کار پرستاران نیز باید براساس قانون بهره‌وری عمل شود و در این قانون آمده که اضافه کار باید حداکثر ۸۰ساعت با توافق طرفین باشد.