محمدجواد ظریف صبح امروز (پنجشنبه ۲۶ بهمن ۱۴۰۲) در کنگره حزب مردم‌سالاری گفت: ما در جهانی زندگی می‌کردیم که چهارچوب‌ها کم و بیش مشخص بود، وضعیت قدرت جهانی کم و بیش معلوم بود، گرایش‌ها و وفاداری‌ها مشخص بود و زمام‌داران می‌توانستند چگونه عمل کنند و بر اساس آن تصمیم کم و بیش درستی اتخاذ کنند. البته در آن هم اشتباه تصمیم‌گیری بود، اما اشتباه تصمیم‌گیری کم بود چرا که جهان یک شکل دو قطبی داشت و معلوم بود شما چگونه می‌خواهید رفتار کنید.
به گزارش جماران، وزیر خارجه پیشین کشورمان افزود: حتی در جنبش عدم تعهد که بر مبنای عدم تعهد بر دو قطبی بود بازهم شما در جنبش جناح شرقی داشتید و از آن طرف گروه غربی داشتید و تکلیف معلوم بود. اما یک جریانی اتفاق افتاد که ایران در آن پیشگام بود و آن برهم زدن نظام دو قطبی بود. یعنی اتفاقی که انقلاب اسلامی را برجسته می‌کندریال خارج از عتاب اصلی قدرت شکل گرفت. هیچ حزب پیشگویی نداشت که وابسته به جناح غرب باشد یا شرق؛ مردم با رهبری فردی که به سیاست جدایی از شرق و غرب معتقد بود، انقلاب کردند به همان دلیل هم شرق و غرب در برابر انقلاب ایستادند.
وی ادامه داد: در مذاکرات روز اول با وزرا در پشت سالن شورای امنیت ملل متحد گفتم ما قطعنامه شما را قبول نداریم. به وزیر خارجه فرانسه برخورد. گفت تو آمدی پشت اتاق شورای امنیت می‌گویی شورای امنیت را قبول نداری؟ گفتم شما روی‌تان را زیاد کنید باید به ما خسارت دهید، چرا؟ به خاطر اینکه ۸ سال می‌دیدیم هواپیمای میگ شما با موشک سوپر استاندارد شما، با تانک چیفتن شما، با هواپیمای آواکس شما و با سلاح شیمیایی آلمانی شما به ما حمله می‌کرد. شما یک خاطره از جامعه بین المللی بگوید همچین وضعیتی داشت. چرا، چون ما بر علیه نظام مسلط بین المللی وارد شدیم و آن شروع فروپاشی نظام دو قطبی بود، وقتی امام نامه نوشت به گورباچف یک نگرش را نشان داد، در حالی که هیچ کشوری به اندازه روسیه سلاح نداشت، هیچ کشوری به اندازه روسیه توان تخریب جهانی نداشت، اما منطق جهان در حال تغییر بود.
ظریف اظهار داشت: برای پایان جنگ هم همین بود؛ در اوج جنگ سرد ۵ عضو دائم شورای امنیت ملل متحد توافق کردند این جنگ به نفع ایران تمام نشود. می‌دانید اولین قطعنامه فصل هفتی جنگ ایران و عراق قطعنامه ۵۹۸ بود، قطعنامه که ۴۷۹ که اولین قطعنامه جنگ ایران و عراق بود و ۷ روز بعداز شروع جنگ صادر شد، چرا ۷ روز، چون معتقد بودند بعداز ۷ روز ما رفتنی هستیم و همه هم به آن رضایت داشتند. شما صحبت‌های برژینسکی را نگاه کنید، می‌گوید این حکومت ظرف ۲ هفته رفتنی است. قطعنامه اولی هم تصویب کردند حتی نخواستند عراق از خاک ایران خارج شود در صورتی که این یک کلیشه است در ملل متحد، نماینده وقت آمریکا در شورای امنیت در جلسه خصوصی در پاسخ به یک عضو غیر دائم که می‌گوید چرا عقب نشینی را نمی‌آورید گفت منطقه اشغالی منطقه مورد اختلاف است، دوستانی که امیدوارند آمریکا ایران را نشان دهد یادشان باشد که کجا بودند و کجا هستند. همین کشور وقتی که علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده شد گفت سلاح شیمیایی یک روش کشتن آدم‌هاست.
وی با تأکید بر اینکه «دنیا عوض شده است» ادامه داد: امروز آمریکا از پس یمنی‌ها بر نمی‌آید بزرگترین کشور دنیا است، امسال آمریکا ۷۸۰ میلیارد دلار هزینه نظامی کرده قدرت بعدی که چین باشد ۳۰۰ میلیارد هزینه کرده است، عربستان سعودی ۶۰ الی ۷۰ میلیارد کرده است، اما از پس یمنی‌ها بر نمی‌آید.
وزیر خارجه دولت دوازدهم یادآور شد: اسرائیل حداقل ۲۰۰ بمب هسته‌ای دارد، اما امروز علی رغم این همه خسارت که به فلسطینی‌ها تحمیل شد، نتوانسته است افسانه شکست ناپذیری اسرائیل را در برابر یک گروه احیا کند. این گروه چیست؟ می‌خواهم قدرت جمهوری اسلامی را بیان کنم، در سال ۱۹۷۸ شارون آمد تا رودخانه لیتانی را گرفت و دید کافی نیست و سال ۱۹۸۲ آمد تا بیروت را گرفت. فاجعه صبرا و شتیلا و اخراج یاسر عرفات به تونس یادتان هست؟ اما با پیام انقلاب اسلامی حزب‌الله و حماس تشکیل شد.
وی تأکید کرد: ببنید هر زمان اسراییل با اعراب جنگید پیروز شد، البته با کمک‌های آمریکا. کمک آمریکا از ۱۹۶۷ صورت گرفت و تا قبل از آن با کمک اروپایی‌ها بود. از ۱۹۶۸ کمک آمریکای‌ها قطع نشد. اما همان آمریکایی که به اسرائیل در ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ کمک کرد در برابر دولت‌های عربی پیروز شود در سال ۲۰۰۰ در برابر مقاومت مردمی که در اثر پیام انقلاب اسلامی شکل گرفته بود از لبنان مجبور شد خارج شود بدون اینکه امتیازی بگیرد.
وی ادامه داد: اسرائیل سال ۲۰۰۵ مجبور شد از غزه خارج شود. می‌گفتند امید حاکمان اسرائیل این است که آب بیاید فلسطین را ببرد، در برابر چی؟ در برابر مقاومت مردم در برابر پیام مقاومت. آن وقت در نتیجه‌اش این همه کشتار می‌کند، امروز اگر نگاه کنید که دل ما آتش می‌گیرد از این همه زن و کودک فلسطینی که شهید می‌شوند، اما می‌بینید محبوبیت حماس در بین مردم فلسطین از قبل از هفتم اکتبر بیشتر شده است و نتیجه و تصمیم نهایی را مردم فلسطین باید بگیرد.
ظریف گفت: این که کدام کار غلط است و درست به من ربطی ندارد، من می‌توانم تحلیل کنم افسانه شکست ناپذیری رژیم صهیونیستی تمام شد، می‌توانم تحلیل کنم افسانه مظلومیت اسرائیل تمام شد، اما آیا من حق دارم بگویم هزینه‌اش کافی بود یا نبود؟ خیر. این حق من نیست حق مردم فلسطین است. مردم با نظر سنجی‌های خودشان گفتند که این هزینه را قبول دارند چرا؟ برای اینکه شما در سلسله‌بندی الویت امنیت ملی‌تان حیات و بقا الویت دارد و فلسطین داشت نابود می‌شد.
وی ادامه داد: شما نقشه‌ای که نتانیاهو در شورای ملل متحد نشان داد ببنید فلسطینی در نقشه وجود ندارد، با روند عادی که داشت پیدا می‌شد، گفت ما با ۹۸ درصد جهان عرب مشکلی نداریم با ۲ درصد مشکل داریم که بروند مشکل خودشان حل کنید؛ لذا مبنای قدرت تغییر کرد.
وزیر خارجه پیشین کشورمان اظهار داشت: آن زمان یک نظام دوقطبی داشتیم همه چیز مشخص بود حالا کمتر اشتباه می‌توانست اتفاق بیافتد؛ گرچه صدام هم بر اساس اینکه من نیرو و قدرت دارم، ولی ایران بهم ریخته و انقلابی است و ارتشش نابود است، اشتباه کرد، چه چیز را به حساب نیاورد؟ مردم را به حساب نیاورد و خودمان یادمان نرود با چه چیزی در جنگ جلوی این‌ها ایستادیم. یادمان نرود با چه چیزی در جنگ جلوی شکست را گرفتیم. با چه چیزی مانع شدیم تحریم‌ها کشور را از پا نیندازد. دولت این کار‌ها را نکرد، مردم این‌کار‌ها را کردند. صدام این عامل را ندید که ما یک نظامی برخواسته از خواست مردم بوده‌ایم.
وی یادآور شد: در سال ۲۰۰۲ وقتی که آمریکا ایران را محور شرارت اعلام کرد، ۷ فوریه شارون به آمریکا رفت و گفت بیخود به عراق حمله نکنید به کشور دیگر حمله کنید. بغداد آدرس غلط است و آدرس درست تهران است، آمریکا چرا به بغداد حمله کرد؟ دو دلیل دارد؛ نخست اینکه بغداد ۱۲ سال تحت تحریم‌های ملل متحد است و اجماع امنیتی علیه عراق است و دلیل دیگر اینکه دیدند ایران سرزمین وسعی دارد و مردمی که حامی حاکمیت هستند و نمی‌توانند بر مردم نفوذ کنند.
ظریف ادامه داد: این سلاح نبود که مردم را حفظ کرد، این مردم بودند که سلاح را حفظ کردند. سال ۲۰۰۸ بروید بولتن دانشمندان هسته‌ای امریکا را نگاه کنید فردو تازه لو رفته است. می‌گویند فردو خطرناک است، چون داخل کوه است و نمی‌توانیم بزنیم، تحلیل می‌دهند این فردو را می‌توانیم بزنیم دو روش علمی هم ارائه می‌دهند، اما آخرش می‌گویند نزنیم؛ چرا که اگر بزنیم مردم ایران را در پیگیری سلاح مصمم‌تر می‌کنیم؛ لذا این اتم نبود که ما را نجات داد، مردم بودند که اتم ما را نجات دادند. این واقعیت بعداز جنگ سرد بود. تئوری‌های جنگ سرد می‌گوید قدرت دو پایه دارد انگیزشی و مادی دارد. قدرت تنها موشک و GDP نیست و پیام و انگیزش هم هست. همانی که در برنامه ۱۴۰۴ الهام بخشی می‌گویم.
وی اظهار داشت: هزینه آمریکا برای تسخیر ذهن‌ها در بین نیرو‌های نظامی خود هزینه زیادی است تا سرباز او در کشوری که می‌رود بتواند با آن کشور سازگاری داشته باشد. از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ آمریکا یک عملیات بزرگ نظامی انجام داده است. آمریکا همیشه یا در جنگ بود یا در کودتا، چون فکر می‌کردند قدرت شان در همین مسائل است. در سال ۲۰۰۴ کنگره آمریکا به یک گروه مسئولیت می‌دهد که بررسی کند چرا آمریکا با لشکرکشی به اهدافش نرسیده است؟ این گزارش می‌گوید سیاست استفاده از نیروی نظامی برای پیشبرد اهداف آمریکا ناموفق بوده است.
وزیر خارجه پیشین کشورمان تأکید کرد: آمریکا از سال ۲۰۰۴ آمریکا از کنش ذهنی استفاده می‌کند نه با کنش حضور حتی با روسیه و پوتین در دام امنیتی‌سازی آمریکا گرفتار شد. کنش آمریکا عوض شده و ما در جهان قطبی حضور نداریم. الان دنیا یک شبکه است و برخی کنشگران اصلا کشور نیستند. ایلان ماسک تصمیم می‌گیرد غزه یا اوکراین اینترنت داشته باشد یا نه. الان لایه‌های مختلف از قدرت شکل گرفته است از جمله لایه شبکه‌ای و مردم با مویابل خود دیگر مجبور نیستند فقط به گوگل متصل شوند.
وی با تأکید بر اینکه «توان نظامی» افتخار کشور است، گفت: هیچ کس به اندازه من از موشک ایران دفاع نکرده است. من به دلیل حمایت از توان موشکی ایران سه بار تحریم شده‌ام. مزیت نسبی ما پیام انقلاب و قدرت مردم بوده است و این بوده که حرفی برای زدن داشتیم. نباید بگوییم روسیه آمادگی جان فشانی برای ایران را دارد اصلا نباید چنین انتظاری داشته باشیم. من معتقد به ارتباط با روسیه هستم، ولی با چشم باز؛ قرارداد ۲۵ ساله با چین را من امضا کردم، ولی باید با چشم باز این ارتباط را داشته باشیم.
ظریف با بیان اینکه «ایرانیان خارج کشور هر کدام می‌توانند سفیر برای انقلاب، فرهنگ و خلیج فارس باشند؛ چرا آنها را تهدید می‌بینیم؟»، گفت: از ۱۰ دانشجویی که من را می‌بینند، پنج نفر آنها می‌گویند برای ما رزومه بنویس که از کشور خارج شویم. آرزو مبنای زندگی کردن نیست. چرا مردم ما مهاجرت می‌کنند؟ درست است مشکل زیاد داریم، ولی چون آرزو این است که با یک مهاجرت همه چیز درست شود، در حالی که یک مرد و همسرش در خارج کشور برای زندگی در آپارتمان ۶۰ متری با قرض باید شب و روز کار کنند، اما خیال می‌کنند اگر مهاجرت کنند به آنها کاخ بیل گیتس می‌دهند. این آرزوها را باید پایان بدهیم. آرزو داریم یک شبه پولدار شویم. آرزو به شما برنامه نمی‌دهد. آلمان دو جنگ جهانی را تحمیل کرد به خاطر آرزوی خودبزرگ‌بینی، اما بعد به جای آلمان قوی، اروپای قوی را مطرح کرد.
وی با بیان اینکه شناخت و درک درست از روابط بین‌الملل نداریم، افزود: وقتی می‌گفتیم منطقه قوی، آقای شریعتمداری میگفت این حواسش نیست ما می‌خواهیم ایران قوی باشد در حالی‌که منطقه قوی با ایران قوی فرق نمی‌کند. ایران قوی است و هیچ کشوری در این منطقه به اندازه ایران سرمایه سیاسی و انسانی ندارد و همه به ما رشک می‌برند. ما این همه امکانات و سرمایه انسانی داریم. واقعیات را مبنا قرار دهیم. سال گذشته یک گروه فکر می‌کرد با پافشاری حجاب درست می‌شود یک گروه فکر می‌کرد با این بازی‌ها حکومت سرنگون می‌شود. هر دو گروه آرزو داشتند و به کسانی که می‌گفتند واقعیات را ببینید، می‌گفتند وسط‌باز و ماله کش.
وزیر خارجه پیشین کشورمان در پایان با تأکید بر اینکه در مذاکره اول باید گوش کنیم، گفت: به نظر من تندروی نتیجه عدم خودباوری است. می‌گویند شما به آمریکا اعتماد کرده‌اید؛ ماده ۳۶ برجام را نمی‌خوانند که می‌گوید "اگر آمریکا خارج شد". اگر اعتماد داشتیم، این را نمی‌نوشتیم. مردم بزرگترین عامل بازدارندگی هستند؛ به شرط اینکه ما بر اساس واقعیات و نه بر اساس آرزوها، حرکت کنیم.