پس از وقوع زلزله 8.9 دهم ریشتری در ژاپن و مرگ صدها نفر، موضوع قدیمی و همیشگی وقوع زلزله در پایتخت که بارها مورد تاکید رئیس جمهور نیز بوده مجددا بر سر زبان ها افتاده است.
به گفته کارشناسان اگر زلزله ای مشابه با زلزله ژاپن در پایتخت رخ دهد، از تهران جز خاطره ای در یادها، چیزی به جا نخواهد ماند!
به گزارش جوان، زلزله 8.9 دهم ریشتری ژاپن که شدیدترین زلزله در 140 سال اخیر این کشور و پنجمین زلزله در لیست بزرگترین زلزله های تاریخ کره زمین نیز بوده است، علاوه بر اینکه تاکنون صدها کشته بر جا گذاشته، تمامی فعالیتهای طبیعی در شهرهای مختلف این کشور را فلج کرده است. این زلزله که به مدت 5 دقیقه ادامه داشت ویرانی های بسیاری را در تاسیسات زیربنایی، پالایشگاههای نفتی، کارخانجات مختلف، نیروگاهها و ایجاد اتش سوزی در مناطق مختلف این کشور را، در پی داشت. از سوی دیگر پس از این زمین لرزه شدید در سواحل شمال ژاپن امواج سونامی وارد این مناطق شد. بر این اساس، بسیاری از مناطق و تاسیسات ساحلی در شمال ژاپن تخریب شده و خودروهای سبک و سنگین بسیاری سوار بر امواج سونامی شناور شده اند که به گفته دکتر بهرام عکاشه زلزله شناس و رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد، ارتفاع موج های سونامی اخیر در ژاپن به 2 متر می رسید.
تعطیلی 10 ساله پایتخت و پیوستن به تاریخ!
وقوع زلزله در ژاپن در حالی به وقوع پیوست که به گفته این استاد دانشگاه، اگر چنین زلزله ای در تهران رخ دهد، از پایتخت جز خاطره ای در یادها، چیزی بر جای نخواهد ماند. به تصریح وی، تهران به علت معیارهای زمین شناختی و ساختمان های فرسوده، جمیعت عظیم و آمادگی هایی که برای زلزله ندارد چنانچه زلزله ای با بزرگای 7 یا 7.5 ریشتر رخ دهد پایتخت به مدت 10 سال تهران تعطیل می شود و بازسازی دوباره آن امری غیرممکن به نظر می رسد و شهری به نام تهران هیچ گاه در نقشه ها دیده نمی شود!
دکتر عکاشه ، در مقایسه زلزله رخداده در ژاپن با وقوع احتمالی آن در تهران می گوید: ژاپن بر روی کمربند زلزله قرار گرفته است. برای توضیح این موقعیت می توان به یک بشقاب شکسته اشاره کرد، محلی که بشقاب به دو قسمت تقسیم شده را می توان به کمربند زلزله که نمونه ای از زلزله بین صفحه ای که در ژاپن رخ می دهد تشبیه کرد. از سوی دیگر ترک های که در هر یکی از دو تکه بشقاب ایجاد می شود نیز نمادی از زلزله درون صفحه ای تهران است.
در همین رابطه و برای شناخت تحرکان زمین در تهران باید به بررسی گسل شناختی ایران پرداخت. گسل دریای احمر پس از تحرکات درون صفحه ای از عربستان به خوزستان رسید و در آن جا به دلیل مساعد بود زمین، چین خوردگی هایی که حال، رشته کوه های زاگرس نام دارند شکل گرفت. در ادامه این تحرکات و نیروهای درون صفحه ای زمین به دلیل سختی اصفهان، در شمال کشور منجر به ایجاد رشته کوه های البرز شد که تهران نیز در دامنه های آن قرار دارد.
پیش بینی زلزله هنوز ممکن نیست
ژاپنی ها که در زمینه مطالعات زلزله شناسی در جایگاه اول جهان و بالاتر از امریکا و روسیه قرار دارند، هنوز توانایی پیش بینی این رخداد تاریخی را ندارد و این موضوع در زلزله اخیر کاملا مشهود بود.
وقوع زلزله در تهران حتمی است
به گفته عکاشه، وقوع زلزله در تهران حتمی بوده و هر چه زمان وقوع زلزله به تعویق بیفتد، شدت آن افزایش می یابد. موضوعی که در این میان باید به آن اشاره کرد، شدت این زلزله است که بر اساس اظهارات این زلزله شناس تهران استعداد زلزله 7.5 ریشتری رادارد. این در حالی است که گسل اوشون فشم که افجه و لشکرک بر آن واقع شده اند، توانایی زلزله 8 ریشتری را نیز دارد.
به گفته این زلزله شناس، آسیب پذیری ساخت های مسکونی در روستاهای ایران در مقابل زلزله 5 ریشتری است که این در شهرها به 6 درجه افزایش می یابد. این در حالی است که احتمال وقوع زلزله 6 ریشتری در تهران، 90 درصد و رخداد زمین لرزه 7 ریشتری در تهران 60 درصد است که در صورت وقوع این رخداد، تلفات میلیونی در پی خواهد داشت و تهران تا سال ها تعطیل می شود.
سونامی در دریای عمان و خزر!
عکاشه همچنین درباره وضعیت سونامی معتقد است: احتمال رخ دادن سونامی که امواج عظیم ساحلی است و به علت وقوع زلزله در اعماق دریاها رخ می دهد، در سواحل دریای عمان از بندرعباس تا چابهار پس از وقوع زلزله در اقیانوس هند وجود دارد که اگر چنین سونامی در دریای خزر رخ دهد به دلیل کم عمق بودن سواحل در ایران خساراتی به مراتب بیش از سونامی در دریای عمان رخ خواهد داد.
فرار از تهران تنها راه مقابله با زلزله حتمی
به گفته وی، بر اساس اظهارات مسئولان شهرداری، 40 درصد از از ساختمان های تهران را بافت فرسوده تشکیل می دهند. به رغم تمهیدات دولت برای نوسازی بافت های فرسوده، کماکان با سیل عظیمی از این سازه های شهری روبرو هستیم که در صورت وقوع زلزله، فاجعه انسانی را در پی خواهد داشت. از سوی دیگر برای کاهش تبعات زلزله تهران که هر لحظه ممکن است به وقوع بپیوندد، تمرکز زدایی و انتقال مراکز اداری، دانشگاهی، کارخانجات، پادگان ها و دیگر مراکز بنیادین به شهرهای اطراف می تواند از پیامدهای تاسف برانگیز این حادثه بکاهد. انتقال پایتخت نیز که مدتی است مطرح می شود می تواند از تلفات مهارناپذیر زلزله جلوگیری کند. این در حالی است که 10 الی 15 کشور در جهان چون مالزی، پاکستان، قرقیزستان و استرالیا تجربه انتقال پایتخت را داشته و موفق بوده اند.
به تصریح این استاد دانشگاه، همچنین جاده سازی در اطراف تهران و ایجاد فضای سبز برای اسکان زنده های بر جای مانده پس از وقوع تهران یکی از راهکارهای پس از وقوع زلزله است.