بودجه امسال شهرداری ۷۵ هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان بود که در ۹ ماهی که از سال گذشت ۵۳ هزار و ۲۹۶ میلیارد تومان از آن محقق شد. شهرداری از عوارض عمومی، مالیات بر ارزش افزوده، عوارض بر کالا و خدمات، عوارض آلایندگی، عوارض از فرآورده‌های نفتی، سیگار و گاز، عوارض از وسایل نقلیه اعم از خودرو‌های سبک، سنگین و موتورسیکلت، عوارض بلیت، عوارض گمرکی، جرایم آلایندگی وسایل نقلیه، عوارض مسکن و بنا‌های غیرمسکونی و... درآمد به دست آورده است.
به گزارش هم‌میهن، همین که ۷۰ درصد از بودجه امسال در ۹ ماه به‌راحتی محقق شده است، شهرداری را بر آن داشته که عوارضی که از مردم می‌گیرد را ۲ برابر کند تا چرخ‌های شهر را با فراغ بال و دست باز بچرخاند. غافل از آنکه آن‌هایی که این عوارض را پرداخت می‌کنند غالباً حقوق‌بگیران و کارگرانی هستند که درآمدشان هیچ‌گاه ۲ برابر نشده و نخواهد شد.
وقتی از عوارض صحبت می‌کنیم باید بدانیم عمده درآمد شهرداری نیز از این محل تامین می‌شود؛ به‌طوری‌که ۶/۹۳ درصد از درآمد‌های پیش‌بینی‌شده برای سال آینده قرار است از عوارض عمومی تامین شود.
سهم مالیات بر ارزش افزوده هم کم نیست و ۱۸ درصد از کل درآمد‌های شهرداری از محل عوارض از مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می‌شود. در لایحه بودجه ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد از این محل پیش‌بینی شده بود، اما اعضای شورای شهر این عدد را به ۲۳ هزار میلیارد تومان رساندند.
در ۲۰ سال گذشته که مالیات بر ارزش افزوده وارد ادبیات بودجه شد و دولت دید یک بخش مهمی از درآمد‌ها را می‌تواند از طریق گرفتن درصدی از خرید‌های مردم تامین کند، رفته‌رفته مالیات بر ارزش افزوده از ۳ درصد پیش‌بینی‌شده روی کالا‌ها و خدمات افزایش یافت و در ابتدای برنامه ششم به ۹ درصد رسید و حالا برای سال آینده قرار است ۱۰ درصد از هر خرید مردم را به‌عنوان مالیات دریافت کنند.
در بودجه دولت هم که نگاه می‌کنیم سهم قابل‌توجهی از درآمد‌های دولت از این محل تامین می‌شود؛ به‌طوری‌که برای امسال ۱۵۹ هزار میلیارد تومان درآمد از محل مالیات بر ارزش افزوده پیش‌بینی شده بود که سهم شهرداری تا پایان ۹ ماه ۱۴ هزار میلیارد تومان شده است.
جلسه دویست‌ویازدهم شورای شهر که به بررسی و تصویب بودجه گذشت، نکات قابل توجهی داشت. هرچند شورای شهر بودجه سال آینده شهرداری را ۱۹ هزار میلیارد تومان کم کرد، اما برخی از اعضا معتقد بودند وقتی شهرداری می‌تواند این بودجه را محقق کند چرا ما آن را کاهش می‌دهیم؟!
مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورا صراحتاً گفت: «وقتی شهرداری تهران بودجه ۱۶۹ همتی ارائه داده و می‌گوید توان تحقق آن را دارد چرا ما این رقم را کاهش داده‌ایم؟ ما ساختار بودجه‌ریزی در شورا نداریم. اینکه از هر بخش بودجه‌ای را کاهش دهیم، علمی نیست. اگر بودجه کاهش یافته باید شهرداری مجدداً لایحه ۱۳۵ همتی ارائه دهد. بنده کاملاً مخالف کاهش رقم بودجه هستم.»
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورا هم نظری مشابه بابایی دارد و معتقد است بودجه‌ریزی در شورا کاملاً اشتباه است. او اظهار کرد: «ما دو روز فرصت بررسی نداشتیم که ببینیم عدد بودجه ۱۶۹ همت باشد یا ۱۳۵ همت. عدد چهار همتی از حوزه خدمات شهری به‌عنوان حوزه نظافت شهر کاهش یافته و ما بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که به‌هیچ‌عنوان قابل کاهش نیست. در نهایت بتوان هزار میلیارد تومان را کاهش داد تا به نظافت شهر آسیبی نرسد. روند باید اصلاح شود و عددی که قرار است در خدمات شهری کاهش پیدا کند، نباید بیشتر از هزار میلیارد تومان باشد.»
شاید از این منظر که بودجه‌ریزی کاری تخصصی است که بخش‌های اقتصادی شهرداری ماه‌ها برای تنظیم آن زمان می‌گذارند، ولی در یک جلسه و بدون هیچ بررسی کارشناسی عدد و رقم‌ها توسط اعضای شورای شهر جابه‌جا می‌شود، این گفته‌ها منطقی باشد. اما وقتی تلویحاً روی عبارت «می‌تواند پس، بگیرد» تاکید می‌شود و همه می‌دانیم قرار است از چه کسانی بگیرد، این نقد مطرح می‌شود که چگونه از کنار فشار هزینه‌هایی که مردم را تا این حد کلافه کرده، به این آسانی می‌گذرند.
عوارض شهرداری در جداول محاسبه تورم مرکز آمار جایگاه جداگانه‌ای ندارد، اما اگر این هزینه‌ها را در دو بخش خدمات حمل و نقل عمومی و کالا‌ها و خدمات متفرقه در نظر بگیریم، همین امسال این دو بخش به ترتیب ۸/۵۶ درصد و ۴/۴۱ درصد تورم داشته است. با پیش‌بینی افزایش ۲ برابری عوارض در سال آینده تورم این دو بخش نیز به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش خواهد یافت.
مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت و حقوقی شورا در جلسه اخیر شورای شهر از رسانه‌ها خواست که به‌عنوان نماینده افکار عمومی نسبت به بودجه حساسیت داشته باشند. او تاکید کرد: «فضای نقد و کارشناسی کمک می‌کند تا بودجه سال آینده بیشترین میزان دقت و اثرگذاری را برای خدمات‌رسانی به شهروندان داشته باشد.»
نقد و تحلیل رسانه‌ها عمدتاً براساس همین رسالت تهیه و منتشر می‌شود و بودجه شهرداری با توجه به تکیه قابل اعتنا به پرداختی‌های عموم مردم به طریق اولی برای رسانه‌ها حساس‌تر است. ذکر جزئیات بودجه شهرداری از این منظر که مردم در تامین آن مشارکت صددرصدی دارند، حائز اهمیت است. آنچه از جزئیات بودجه در این گزارش ذکر شده، با توجه به عدم انتشار قانون بودجه، مبتنی بر جداول ارائه‌شده در لایحه است.
در جداول تدوین‌شده بودجه ۱۴۰۳، در کنار درآمد‌هایی که شهرداری از عوارض دارد، در بخش واگذاری و تملک دارایی‌های مالی نیز ۱۶ هزار و ۷۰۱ میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده است. از این میزان قرار است سال آینده شهرداری ۱۰ هزار میلیارد تومان وام دریافت کند که به نظر می‌رسد عمده آن از تسهیلات اخذشده از «بانک شهر» باشد. مابقی مبلغ ذکرشده هم قرار است اوراق و اسناد واگذار شود تا در مجموع بار ۱۶ هزار میلیارد تومان از هزینه‌ها را این بخش به دوش بکشد.
براساس جداول پیش‌بینی‌شده در لایحه بودجه ۱۴۰۳، ۲ هزار و ۶۹۹ میلیارد تومان قرار است از طریق اعانات، کمک‌های اهدایی و دارایی‌ها تامین شود. این اعانات پیش‌بینی‌شده از مردم و بخش خصوصی گرفته شود، چون کمک‌های اعطایی دولت و سازمان‌های دولتی ردیفی جداگانه دارد. شهرداری در نظر دارد سال آینده یک هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان هم از دولت و سازمان‌های دولتی کمک دریافت کند که به این ترتیب جمع اعانات و کمک‌های دریافتی به ۳ هزار و ۹۹۹ میلیارد تومان می‌رسد.
اینکه شهرداری اعانه می‌گیرد به خودی خود محل ابهام و پرسش است. مردم قاعدتاً اعانات را به کمیته امداد، بهزیستی و مؤسسات خیریه می‌دهند؛ بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که اساساً چرا مردم باید به شهرداری اعانه بپردازند؟ و اینکه آیا این همان پول‌های خارج از قاعده و فرمولی نیست که شهرداری‌ها می‌گیرند؟
خوب است شهرداری توضیح دهد که منظور از این اعانات چیست. آیا این همان مبالغی نیست که خارج از پروژه از متقاضیان دریافت می‌شود؟ اگر این همان مبالغ است که پای دلالان به بخش قابل‌توجهی از بودجه که رقم آن ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده، باز می‌شود.
در کنار این درآمد‌ها قرار است برای خدمات مدیریت پسماندی که شهرداری ارائه می‌دهد ۹۷۰ میلیارد تومان از مردم اخذ کند. از این مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان مربوط به خدمات پسماند مسکونی است. ۴۵۰ میلیارد تومان خدمات پسماند غیرمسکونی و ۱۲۰ میلیارد تومان خدمات پسماند ساختمانی است.
سال ۱۴۰۲ شهرداری پیش‌بینی کرده بود که از محل تراکم‌فروشی ۱۴ هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان درآمد کسب کند. این بند با عنوان تراکم تا حد مجاز طبق مصوبات مراجع تصویب‌کننده طرح‌های توسعه شهری و کمیسیون ماده ۵ (کاربری مسکونی) در جدول قید شده است. در ۹ ماه امسال شهرداری ۴ هزار و ۵۶ میلیارد تومان درآمد از این محل به دست آورده است، اما در بودجه سال آینده جلوی این ردیف عدد صفر منظور شده است.
برخی مطلعان می‌گویند ممکن است شهرداری این عدد را صفر منظور کرده تا دستش برای حصول درآمد بازتر باشد. اما برخی بر این عقیده‌اند که هنوز شهرداری برای این بخش به جمع‌بندی نرسیده است. صفر بودن درآمد تراکم‌فروشی از آن جهت نمی‌تواند مورد قبول باشد که درآمد حاصل از عوارض ناشی از اجرای ماده ۱۵ رسیدگی به تخلفات رانندگی و همچنین عوارض صدور، تمدید و تعویض گواهینامه نیز صفر در نظر گرفته شده است.
همچنین با توجه به اینکه عوارض تراکم مصوب قانونی است و شهرداری باید عوارض تراکم طبقات سه به بالا را بگیرد، صفر منظور شدن این ردیف جای تعجب دارد و شاید برای نشان دادن همراستا بودن با شعار کاهش تراکم‌فروشی این عدد را در جداول بودجه نشان نداده اند.
در جلسه شورای شهر نیز هرچند میثم مظفر، رئیس کمیته بودجه شورا در مورد تراکم صحبت کرد، اما علت صفر بودن درآمد‌ها را نگفت. او با بیان اینکه شهر نیاز به مسکن دارد، یادآور شد: «ما باید بتوانیم ساخت و ساز را در شهر رونق دهیم. آنچه مورد تقبیح است تراکم مازاد است. سه تا پنج طبقه تراکم مجاز است و باعث افتخار ما خواهد بود.»
مظفر ادامه داد: «هرچه صدور پروانه افزایش پیدا کند، باعث افتخار ماست. تصمیم بر مازاد تراکم مورد تقبیح است. بخش عمده درآمد صدور پروانه ناشی از تراکم مجاز است. هرچه درآمد‌ها در این بخش اضافه شود، اقدام مثبتی است. هیاهوی رسانه‌ای در مورد تراکم‌فروشی و شهرفروشی صحیح نیست و تأکید می‌کنیم که درآمد‌ها از محل تراکم مجاز است.»
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز تأکید کرد: «مسئله شهرفروشی به‌هیچ‌عنوان درست نیست و یک بحث انحرافی است.»
شهرداری یک هزار میلیارد تومان درآمد از محل درج آگهی تجاری و تبلیغات محیطی بر سازه‌های متعلق به شهرداری پیش‌بینی کرده است. امسال هم درست همین عدد پیش‌بینی شده بود، اما تحقق کم این درآمد در ۹ ماه امسال باعث شد شهرداری پیش‌بینی درآمد خود را از بیلبورد‌ها افزایش ندهد. در ۹ ماه امسال ۴۸۰ میلیارد تومان درآمد به دست آمده است که کمتر از نیمی از مصوب کل سال است.
درآمد حاصل از بازیافت زباله هم برای سال آینده ۱۴۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. امسال قرار بود در کل سال ۱۱۵ میلیارد تومان بازیافت انجام شود که در ۹ ماهه، ۴۰ میلیارد تومان بازیافت انجام شده است.
بازار روز‌های شهرداری از آنِ مراکزی است که شاید به‌عنوان یکی از محل درآمد‌های مهم به نظر برسد، اما در واقعیت اینگونه نیست. هفت میلیارد تومان کل درآمد پیش‌بینی‌شده از بازار روز‌ها در سال آینده است. امسال هم ۳ میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده بود. هرچند در ۹ ماهه ۴ میلیارد و ۱۳۷ میلیون تومان درآمد از بازار‌ها به دست آمده، اما این عدد از مجموع درآمد ۱۵۰ میلیارد تومانی ۰۰۲/۰ درصد است.
درآمد حاصل از برج میلاد صفر پیش‌بینی شده است. شاید این صفر قابل‌قبول‌ترین بخش صفر‌ها باشد. چراکه با وجود پیش‌بینی ۵۰ میلیارد تومان درآمد از برج میلاد در سال جاری، طی ۹ ماه از سال گذشته هیچ درآمدی از این محل به دست نیامده است. همین عملکرد هم شهرداری را برای صرف‌نظر از درآمد برج میلاد متقاعد کرده است.
در مجموع بودجه بخش فرهنگی ناچیز و به گفته سیداحمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورا ۶۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. او با بیان اینکه سه کد درآمدی برای حوزه فرهنگی پیش‌بینی شده است، یادآور شد: «یک کد در بودجه صفر شده و برای دو بخش دیگر نیز ۶۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. وقتی بیش از هزار نقطه فرهنگی و ورزشی را در اختیار داریم، در نظر گرفتن ۶۰۰ میلیارد تومان برای کل این مراکز و به صفر رساندن درآمد برج میلاد، نشان می‌دهد که روی این موضوع کار چندانی انجام نداده‌ایم.»
در جداول بودجه درآمد مراکز فرهنگی مناطق ۲۲ گانه ۶۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده که نسبت به سال ۱۴۰۲ دو برابر شده است. از درآمد ۳۰۰ میلیون تومانی پیش‌بینی‌شده سال جاری در ۹ ماه امسال ۲۹۱ میلیون تومان محقق شده است.
در بخش هزینه‌ها که همتراز درآمد پیش‌بینی‌شده است در مجموع ۳۴ هزار و ۱۴۴ میلیارد تومان قرار است صرف حقوق و مزایا، جبران هزینه و کمک زیان شود.
هزینه‌های جاری شهرداری نیز ۴ هزار و ۳۵۲ میلیارد تومان در نظر گرفته شده و قرار است ۸۸ هزار و ۲۱۱ میلیارد تومان صرف پروژه‌های عمرانی شود. هزینه نگهداشت شهر برای شهرداری تهران نیز ۹ هزار و ۳۷۵ میلیارد تومان خواهد بود. با اضافه شدن هزینه اجرای برنامه و مطالعه آن و خرید دارایی‌هایی برای شهرداری در مجموع هزینه‌های سال آینده شهرداری ۱۶۹ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که این عدد هم از سوی شورای شهر به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان تقلیل پیدا کرد.
در جداول تفکیکی حقوق پیش‌بینی شده است در مجموع به مناطق ۲۲ گانه شهر تهران ۱۱ هزار و ۶۱۵ میلیارد تومان حقوق و مزایا پرداخت شود. از این عدد ۶ هزار و ۴۷۹ میلیارد تومان حقوق کارمندان رسمی، ۶ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان حقوق کارگران رسمی، ۴ هزار و ۳۸۱ میلیارد تومان هزینه تامین نیروی انسانی و خدمات اداری شهری مربوط به مؤسسه هادیان و ۷۳ میلیارد تومان هزینه ماموران انتظامی شاغل در شهرداری است.
در بین مناطق ۲۲ گانه بیشترین میزان پرداخت حقوق مربوط به منطقه یک با ۷۶۴ میلیارد تومان اعتبار و ۱۲۰۹ نفر پرسنل است و کمترین پرداختی مربوط به منطقه ۱۷ با ۳۴۲ میلیارد تومان اعتبار و ۵۵۲ نفر پرسنل است.
از مجموع بودجه شهرداری برای سال آینده قرار است ۲۵ هزار میلیارد تومان به مناطق ۲۲ گانه شهر تهران بودجه اختصاص یابد. در بین این مناطق منطقه ۱۰ با بودجه ۵۹۸ میلیارد تومانی کمترین بودجه بین مناطق را دارد و منطقه چهار با یک هزار و ۹۱۷ میلیارد تومان بیشترین بودجه را به خود اختصاص داده است. بودجه منطقه یک و دو نیز به ترتیب یک هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان و یک هزار و ۶۵۶ میلیارد تومان برآورد شده است.
پس از این سه منطقه، منطقه پنج با یک هزار و ۵۹۰ میلیارد تومان، منطقه ۲۰ با یک هزار و ۴۴۷ میلیارد تومان و منطقه ۲۲ با یک هزار و ۳۷۲ میلیارد تومان در ردیف‌های بالای جدول بودجه قرار دارند.
از جمله هزینه‌های مناطق ۲۲ گانه تهران هزینه نکوداشت مناسبت‌های مذهبی و ملی است که برای سال آینده قرار است ۱۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به شهرداری‌ها پرداخت شود. منطقه ۷ با یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بیشترین بودجه مراسم مذهبی را می‌گیرد و کمترین بودجه مراسم به منطقه ۲۱ و ۲۲ با ۳۰۰ میلیون تومان برای هر کدام منظور شده است.
در کنار برگزاری مراسم، اجرای برنامه‌های ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی نیز برای شهرداری ۳۷ میلیارد و ۴۷۳ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.
برای سال آینده واحد‌های ستادی و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه شهرداری در مجموع ۱۴۴ هزار و ۷۷۴ میلیارد تومان بودجه خواهند داشت. در بین شرکت‌های تابعه، برج میلاد نه‌تن‌ها برای سال آینده درآمدی برای شهرداری نخواهد داشت بلکه ۴۰۶ میلیارد تومان هم بودجه می‌گیرد.
شرکت همشهری نیز ۵۰۶ میلیارد تومان بودجه خواهد گرفت که ۹۶ میلیارد تومان از آن را صرف پرداخت حقوق و مزایای کارکنان خواهد کرد. همچنین اجرای برنامه‌های فرهنگی و معنوی بسیج ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار می‌گیرد.
جالب آنکه شهرداری برای ترویج ورزش کارکنان خود ۶۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بودجه تدارک دیده است. علاوه بر آن قرار است ۱۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان هم صرف اجرای برنامه‌های فرهنگی کارکنان خود کند.
شرکت شهر سالم که امور مربوط به حق درمان پرسنل رسمی شهرداری تهران، کمک به بیماران خاص شهرداری، پایش سلامت کارکنان شهرداری و کمک به هزینه‌های درمان جانبازان را برعهده دارد، ۹۴۱ میلیارد تومان بودجه خواهد گرفت. برای مبارزه با فساد هم شهرداری برنامه‌هایی دارد؛ از جمله ۵۰۰ میلیون تومان که به ارتقاء سلامت اداری و مقابله با فساد اختصاص می‌دهد و یک میلیارد تومان که برای تشویق و صیانت از گزارشگران فساد (غیر از واحد‌های نظارتی) در نظر گرفته است.
شهرداری در بخش کمک‌ها پیش‌بینی کرده به برگزاری نمایشگاه قرآن کریم ۱۰ میلیارد تومان و به مجموعه‌ها و تشکل‌های قرآنی ۹ میلیارد تومان کمک کند.
همچنین کمک به مجموعه‌های فعال در حوزه دفاع مقدس ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده است. شهرداری سال آینده به موزه‌ها و اماکن تاریخی ۱۰۰ میلیون تومان کمک می‌کند.
گزارشگر: فرزانه طهرانی