دکتر محمدعلی حیدرنیا؛ به عنوان مشت نمون‌های از خروار به این مثال توجه بفرمایید که اگر با آموزش صحیح به مردم، فقط ۱۰ در صد از سزارین‌های غیرضروری، مصرف بیرویه دارو یا جراحی‌های بی مورد کاسته شود چه سرمایه هنگفتی ذخیره خواهد شد ضمن اینکه باعث ارتقای سلامتی جامعه نیز می شود.
رشته تخصصی) طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی (یکی از فرصت‌هایی است که میتواند نظام سالمت و سازمان‌های بیمه گر
را دررسیدن به این مهم یاری کند؛ اما با تأسف باید گفت که علیرغم نیاز شدید نظام سالمت به پیشگیری از بیماری ها.آنچنان که بایسته و شایسته است از این تخصص استفاده نمی شود و حتی سازمان‌های بیمه گر با متخصصین این رشته عقد قرارداد نمی کنند. نوشته کوتاه زیر به این موضوع پرداخته است.
در پزشکی بسا مدرن چند عامل مهم در پیشگیری از بیماریها موردتوجه ویژه است.
- برخالف پزشکی دوره مدرنیسم که به مدل) زیست پزشکی (تکیه دارد، پزشکی پست مدرن، مدل زیست فرهنگی را برای ارتقای سلامت جامعه توصیه میکند که علاوه بر بعد جسمانی انسان به سایر ابعاد وجودی او نظیر ابعاد روانی و اجتماعی نیز تأکید دارد.
- پیشگیری از بیماریها را مهمترین و کارآمدترین استراتژی برای ارتقای سطح سلامت فرد و جامعه معرفی میکند.
- سبک زندگی سالم را اساسی ترین عامل برای سلامت فرد، خانواده و جامعه میداند.
در کشورمان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی وظیفه اصلی خود را چنین تعریف میکند» تأمین، حفظ و ارتقای (را راهکار عملی برای رسیدن به هدف سلامت آحاد جامعه» و چهار استراتژی پیشگیری) نخستین، اولیه، ثانویه و ثالث می داند.
با توجه به این نگرش نزدیک به چهل سال پیش رشت‌های تخصصی به نام پزشکی اجتماعی ترجمه community medicine ایجاد شد) نام فعلی طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی (تا در سه حیطه) ارائه خدمات. پژوهش و آموزش پزشکی (دیدگاه‌های پیشگیرانه در نظام سلامت را تقویت کنند و دانشگاه‌های علوم پزشکی اقدام به تربیت این متخصصین کردند و اکنون بیش از چند صد نفر متخصص این رشته در خدمت نظام سلامت هستند که متأسفانه در جایگاهی که برای آن تربیت شده اند کار نمی کنند.
پزشکانی هستند که بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی در یک دوره سه ساله دستیاری به عنوان متخصص بالینی شناخته شده و
به ارائه خدمات درمانی و پیشگیری از بیماریها می پردازند.
این متخصصین در ۴ حیطه کلی فعالیت دارند.
درمانی، آموزشی، پژوهشی و مدیریت سالمت
مهمترین وظایف اینان در حوزه درمان عبارت است از:
-تشخیص زودرس بیماریها
- شناخت عوامل ایجادکننده بیمار‌ها در فرد و حذف این عوامل
- پیشگیری از بیماریها
- مشاوره در ایجاد سبک زندگی سالم برای فرد و خانواده
و...
استفاده از خدمات این متخصصین حداقل فواید زیر را در بردارد.
ایجاد یک فرهنگ جدید استفاده از خدمات پیشگیری از بیماریها در جامعه
- کمک به ارتقای سطح سلامت فرد و جامعه
- تشویق مردم به سبک زندگی سالم
- صرفه جویی مالی برای مردم و نظام سلامت
- کاهش بار مالی سازمان‌های بیمه گر
همکاری سازمان‌های بیمهگر، با متخصصین طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی هم به نفع بیمه گر و هم بیمه شونده و هم نظام سلامت است. کشور‌های صاحب سلامتی برتر نظیر ژاپن بیشترین برنامه ریزی را برای ارایه خدمات در زمینه پیشگیری از بیماریها دارند.
در پایان پر به جاست که بگوییم: چه زیباست که فرهنگ و ادبیات پر مایه ایرانی برای هر موضوع اجتماعی مثالی نغز گویا و مردم پسند دارد و در این مورد، سعدی علیهالرحمه در باب اول گلستان در حکایت شماره، ۴ اهمیت پیشگیری را این گونه گوشزد مدیران می کند.
سرچشمه شاید گرفتن به بیل / چو پرشد نشاید گذشتن به پیل؛ و این یعنی پیشگیری بسیار کم هزینه تراز درمان است.
*متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی. دانشیار دانشکده پزشکی. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی