آیا دوران سلطنت ابرقهرمان‌ها بر بازار‌های سینمایی پایان یافته است؟ شاید هنوز نه! اما نشانه‌ها حاکی از تغییر ذائقه سینمارو‌ها و سینمادوستان در بازار‌های بزرگ سینمایی است. روزگاری فیلم‌های ابرقهرمانی که عمدتا با نام سوپرهیرویی شناخته می‌شوند، صدرنشینان قطعی اکران‌های جهانی بودند، اما آمار‌های فروش در سال گذشته میلادی حاکی از کساد شدن تدریجی بازار این فیلم‌هاست.
به گزارش دنیای اقتصاد، اگرچه به دلیل گسترش اعتصاب‌های هالیوودی در سال ۲۰۲۳ نمی‌توان این سال را متر و معیار دقیقی برای سنجش کلی بازار‌های سینمایی در نظر گرفت، اما به نظر می‌رسد استقبال عمومی از ابرقهرمان‌ها در مقابل قهرمان‌های انسانی و روزمره کاهش داشته است. برخی کارشناسان معتقدند ظرفیت‌های بنیادین روایی و داستانی برای فیلم‌های ابرقهرمانی پایان یافته و به تکرار رسیده است.
فیلم «باربی» با ۱.۴۴میلیارد دلار فروش هنوز در صدر گیشه امسال قرار دارد. انیمیشن «برادران سوپرماریو» با ۱.۳۶میلیارد دلار فروش، در رتبه دوم قرار گرفته و «اوپنهایمر» نیز با فروش ۹۵۱ میلیون دلاری در جایگاه سوم است. اگرچه در هر سه اثر نوعی اقتباس وجود دارد، اما جالب است که هیچ‌یک از این سه فیلم، دنباله یا پیش‌درآمد فرنچایز‌ها (فیلم‌های چند‌قسمتی) نیستند و تنه به تنه ابرقهرمان‌ها هم نمی‌زنند. این در حالی است که در سال‌های گذشته ابرقهرمان‌ها همیشه رتبه‌های مهمی از جدول پرفروش‌ها را به خود اختصاص می‌دادند. به نظر می‌رسد کمپانی‌های بزرگ مارول‌ساز دورنمای اقتصادی مناسبی را پیش رو نمی‌بینند.
طبق گزارش‌های رسانه‌ای، به‌غیر از یک استثنا، یعنی فیلم «محافظان کهکشان ۳»، مخاطبان رغبت چندانی به آثار ابرقهرمانی نشان ندادند. اما آیا ذائقه‌ها تغییر کرده است؟ به نظر می‌رسد که تاکید برخی گروه‌ها و رویداد‌های سینمایی بر رعایت حقوق و برابری زنان با مردان در سال‌های اخیر، در ذائقه مخاطبان هم اثر کرده است. گفته می‌شود که مخاطبان اصلی فیلم‌های ابرقهرمانی مرد‌ها هستند و حالا با گسترش حضور و عاملیت زنان در بازار‌های سینمایی، فروش این فیلم‌ها تحت تاثیر قرار گرفته است. امسال با اکران فیلم «باربی» در سینما‌های جهانی و بازاریابی فوق‌العاده سازندگان برای آن، گویی که بازار سینمایی وجه نمادینی هم پیدا کرده است تا باربی ابرقهرمان‌های غیرواقعی را کنار بگذارد.
دیزنی در سال ۲۰۲۳، سه فیلم ابرقهرمانی را اکران کرد. جدا از «محافظان کهکشان ۳» (Guardians of the Galaxy ۳) که موفقیت خود را وامدار کریس پرت است، مابقی بلاک‌باستر‌ها شکست خوردند. فیلم ابرقهرمانی کریس پرت توانست ۸۴۵میلیون دلار بفروشد. بزرگ‌ترین کمپانی فیلم‌سازی برای کودکان در جهان، «مارول‌ها» را با بودجه ۳۰۰میلیون دلاری ساخته بود؛ طبق برخی گزارش‌ها ۱۰۰میلیون دلار نیز هزینه بازاریابی و تبلیغات شده بود؛ اما این اثر در پایان حتی به مرز یکصد‌میلیون دلار در گیشه‌های آمریکای شمالی نرسید. دیزنی در مجموع شاهد شکست اکثر آثار پرهزینه خود بود. «ایندیانا جونز ۵» با هزینه‌ای بیشتر از «مارول‌ها» ساخته شده بود و شکست سخت‌تری در گیشه خورد. این اثر در نهایت فقط ۳۸۳میلیون دلار فروخت. سه انیمیشن «پری دریایی کوچولو»، «المنتال» و «آرزو» هر یک با بودجه ۲۰۰میلیون دلاری ساخته شده‌اند؛ و به ترتیب ۵۶۹، ۴۹۶ و ۱۲۶میلیون دلار فروختند که اگرچه دو اثر نخست سوددهی داشته‌اند، اما تصور‌های اولیه از سودآوری آنان بسیار بالاتر بوده است.
کمپانی برادران وارنر نیز سال خوبی را برای فروش ابرقهرمانی‌هایش پشت‌سر نگذاشت. وارنر‌ها چهار فیلم ابرقهرمانی را در ۲۰۲۳ اکران کردند که مجموع فروش این آثار به هفتصد میلیون دلار نرسید. «فلش»، «بلو بیتل» و «شزم: خشم خدایان» به‌ترتیب ۲۷۳، ۱۲۹ و ۱۳۳میلیون دلار فروختند که اصلا آمار خوبی برای یک کمپانی بزرگ مانند برادران وارنر نیست. وارنر‌ها این روز‌ها، قسمت دوم «آکوامن ۲» را روی پرده‌های سینما دارند. پیش‌بینی‌های اولیه رسانه‌ها برآورد‌های خوبی درباره این فیلم ندارند. قسمت اول این فیلم در حدود ۱.۲میلیارد دلار فروخته بود و سری دوم آن نه نظر منتقدان را جلب کرده و نه‌چندان به مذاق مخاطبان خوش آمده است.
کمپانی یونیورسال، دو فیلم از سه اثر پرفروش ۲۰۲۳ را ساخته است. «فیلم برادران سوپر ماریو» و «اوپنهایمر» توانستند به ترتیب ۱.۳۶میلیارد و ۹۵۱میلیون دلار بفروشند. اما آخرین قسمت از مجموعه «سریع و خشن» به‌رغم اینکه ۷۰۰میلیون دلار فروخت، اما با بودجه ۳۴۰میلیون دلاری ساخته شده بود و با افزودن هزینه تبلیغات، این اثر در گیشه موفقیت چندانی نداشته است.
کمپانی سونی امسال انیمیشن «مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی» را اکران کرد که توانست فروش ۶۹۰میلیون دلاری داشته باشد. اگرچه این رقم فی‌نفسه قابل توجه است، اما در مقایسه با میانگین فروش محبوب‌ترین فیلم‌های مرد عنکبوتی نشان‌دهنده افت فروش قابل‌توجهی است. مجموع فروش ده فیلم محبوب مرد عنکبوتی، بیش از ۹میلیارد دلار است که میانگین فروش هر فیلم را روی عدد ۹۰۰میلیون دلاری نگاه داشته است. کاهش ۲۱۰میلیون دلاری در اکران آخرین سری از فیلم‌های مرد عنکبوتی خود گویای کاهش استقبال از این فیلم است.