دنیای کامپیوتر تقریبا هر یک دهه انقلابی را تجربه می‌کند. تجاریسازی اینترنت در دهه ۱۹۹۰ را در نظر بگیرید یا تولد موبایل و محاسبات ابری در اولین دهه از قرن جدید. نوبتی هم باشد نوبت انقلاب این دهه است.
به گزارش دنیای اقتصاد، برای خیلیها در صنعت تکنولوژی، ۲۰۲۳ بهعنوان سالی در تاریخ ثبت می‌شود که هوش مصنوعی مولد همهچیز را تغییر داد. توانایی کامپیوتر‌ها برای تولید خودکار متن یا تصویر در سطح انسان ابتدا با عرضه چت جیپیتی شرکت OpenAI در اواخر سال ۲۰۲۲ توجه همه را به خود جلب کرد. از زمان عرضه آی‌فون هیچ محصولی نتوانسته بود مسبب چنین امید قدرتمندی برای عصر جدید تکنولوژی شود و خیلی زود مسابقهای به راه افتاد تا هوش مصنوعی مولد را از آزمایشگاههای تحقیقاتی به مصارف روزمره برساند و آن را در تاروپود پرکاربردترین محصولات و خدمات دیجیتالی قرار دهد.
برای ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، مواجهه با چت جی پی تی حس و حال ۳۰سال پیش را داشت که برای اولین بار یک مرورگر وب دید. او اوایل امسال آن لحظه را برای ما این گونه توصیف کرد: «فقط می‌دانید که این یکی فرق دارد.» ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل هم تحت‌تاثیر این موج خوش‌بینی قرار گرفت و گفت هوش مصنوعی که هوش مصنوعی مولد صرفا جدیدترین نسخه از آن است، از آتش یا برق مهم‌تر خواهد بود.
اریک برینیولفسون، استاد دانشگاه استنفورد هم که به مطالعه پذیرش تکنولوژی‌های جدید و مهم تاریخی پرداخته است پیش‌بینی می‌کند که تاثیر هوش مصنوعی بر روش‌های کاری می‌تواند به افزایش بهره وری در اقتصاد جهانی منجر شود. با وجود این، به‌رغم اینکه هیجان حول این تکنولوژی روزبه روز بیشتر شده، شک و تردید‌هایی جدی درباره کارآیی عملی آن سر برآورده. مدل‌های زبانی بزرگ که شالوده هوش مصنوعی مولد را تشکیل می‌دهند با احتمالات سروکار دارند، نه منطق سفت وسخت سیستم‌های کامپیوتری سنتی. این مدل‌ها گاهی اوقات به شکل نفس گیری هنرمند و توانا هستند؛ چه در نوشتن کد کامپیوتری و چه در سرودن شعر. اما در عین حال استعداد ترسناکی هم برای تولید اطلاعات غلط دارند و با تولید پاسخ‌هایی که در ظاهر با عقل جور درمی آیند، اما در عمل خیلی از واقعیت پرت هستند، هذیان گویی می‌کنند. حتی برخی از شرکت‌هایی که در حال رقابت برای استفاده از این تکنولوژی هستند اذعان دارند که به‌رغم تلاش شتاب زده صنعت تکنولوژی برای رفع این مشکلات، این نواقص ذاتی توانایی و کارآیی آن را محدود خواهد کرد. پیتر شوارتز، مدیر استراتژی شرکت سلزفورس، یکی از شرکت‌های نرم افزاری که قصد دارد هوش مصنوعی مولد را در بطن بسیاری از محصولات خود قرار دهد، می‌گوید: «هوش مصنوعی به دردبخور می‌شود، اما در آن حدی که بسیاری امیدوارند، دگرگون کننده و تعیین کننده نمی‌شود.»
این تکنولوژی باعث رالی پرشتابی در سهام تکنولوژی شده و گروه کوچکی از شرکت‌های تکنولوژی پیشرو را به ستارگان بی منازع سال‌جاری وال‌استریت تبدیل کرده است که بدون نیروی قدرتمند هوش مصنوعی مولد ممکن بود ناپایدار و کوتاه مدت باشد. تقریبا یک سال از به کارگیری استراتژی هوش مصنوعی مولد توسط شرکت‌ها گذشته و موعد آنکه وال استریت از این تکنولوژی درآمد و سود واقعی طلب کند به سرعت دارد از راه می‌رسد. جیم تیرنی، سرمایه‌گذار سهام شرکت‌های در حال رشد در الاینس برنستین می‌گوید: «سال ۲۰۲۴ می‌فهمیم چه کسانی یک مدل کسب و کار واقعی داشتند و چه کسانی صرفا این تکنولوژی را بازیچه کرده اند.»
درست است که امید به هوش مصنوعی عامل مهمی در تغییر حال و هوای وال استریت بوده، اما اصلی‌ترین عامل بازگشت سهام تکنولوژی به اوج نبوده است. تیرنی می‌گوید کاهش نرخ بهره و پایداری سودآوری غول‌های تکنولوژی به همراه بازنگری درآمد مثبت، عوامل اصلی بالاتر رفتن ارزش سهام بودند. پنج شرکت تکنولوژی اول آمریکا – اپل، مایکروسافت، آلفابت، آمازون و متا- ۴۰درصد از ارزش جمعی شان را که معادل ۳.۷ تریلیون دلار است در سال ۲۰۲۲ از دست دادند، اما امسال ۳.۹ تریلیون دلار بازگشت سرمایه داشتند.
التهاب و هیاهوی هوش مصنوعی هم در این احیای بازار بی تاثیر نبود؛ به‌خصوص که روی یک شرکت خاص تاثیر بسیار مستقیم تری داشت. امسال ارزش بازار سرمایه شرکت تولید سخت افزار انویدیا (Nvidia) که در تولید چیپ‌های لازم برای تعلیم آخرین مدل‌های هوش مصنوعی با اختلاف پیشروست، ۸۰۰ میلیارد دلار بالا رفت و باعث شد در سال طلایی غول‌های تکنولوژی بالاترین‌درصد افزایش را داشته باشد. فروش بالای انویدیا بیانگر خصوصیت مشترک همه موج‌های تکنولوژی تازه است و آن اینکه سرمایه‌گذاری‌ها سمت زیرساخت‌های لازم برای حمایت از برنامه‌های تحت هوش مصنوعی سرازیر می‌شوند؛ هرچند هنوز مشخص نیست که مهم‌ترین برنامه‌های هوش مصنوعی کدام‌ها خواهند بود یا اصلا سود کافی برای جبران سرمایه‌گذاری را تامین خواهند کرد یا نه.
دنیای تکنولوژی هنوز نتوانسته به درستی مقیاس این شکوفایی را درک کند. لیزا سو مدیرعامل شرکت چیپ‌سازی AMD که رقیب انویدیاست در ماه دسامبر پیش‌بینی کرد که فروش چیپ‌های هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۷ به ۴۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید - خیلی بیشتر از پیش‌بینی ۱۵۰ میلیون دلاری چهار ماه قبل او - که معادل کل فروش جهانی بازار سال ۲۰۱۹ است. البته تیرنی معتقد است چنین پیش‌بینی‌هایی یک جور تیر در تاریکی هستند که معمولا وقتی تکنولوژی نوظهوری همه‌گیر می‌شود پرت می‌شوند و سرمستی و هیجان پتانسیل‌های هوش مصنوعی اکنون در بالاترین حد ممکن قرار دارد. بیل جن وی از سرمایه‌گذاران کهنه کار حوزه تکنولوژی و رئیس سابق شرکت واربرگ پینکس، این موج سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی مولد را رونقی موقت و زودگذر می‌داند و معتقد است نه تن‌ها از نظر مالی اتفاق چندان بزرگی نیست که بیشتر نبودنش می‌تواند مقدار «آزمون و خطا» را محدود هم بکند.
پس از گذشت سالی که در آن بسیاری از شرکت‌ها زیربنای استفاده وسیع‌تر از هوش مصنوعی را بنا کردند، سرمایه‌گذاران چشم انتظار اتفاقات سال ۲۰۲۴ هستند و دارند می‌پذیرند که اتخاذ این تکنولوژی حداقل در کوتاه مدت به کندی صورت خواهد گرفت. بودجه بندی‌های محتاطانه بعضی از شرکت‌های تکنولوژی که انتظار می‌رفت این موج جدید را رهبری کنند، انتظارات را پایین آورده است.
ادوبی شرکت نرم افزاری که سهامش از آغاز امسال تقریبا ۹۰درصد افزایش یافته، آخرین شرکتی بود که با پیش‌بینی درآمدی کمتر از آنچه وال استریت امیدوار است، انتظارات را پایین آورد. مایکروسافت هم که سریع‌تر از اغلب شرکت‌ها برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در نرم افزارش شتافت، به شدت تلاش کرده انتظارات را پایین بیاورد و می‌گوید که افزایش فروش ناشی از هوش مصنوعی در نرم افزارش احتمالا تا نیمه دوم سال عملی نمی‌شود. یک دلیل این برخورد محتاطانه مشکل ریشه‌ای مدل‌های زبانی بزرگ در تولید محتوای غلط است. البته شوارتز می‌گوید: «این مشکل به قدری بزرگ است و به قدری نیروی متخصص همزمان مشغول کار روی آن هستند که راه حلش دیر یا زود پیدا می‌شود.» او و دیگران به دو متد خاص امیدوارکننده اشاره می‌کنند: تضمین حضور یک انسان در چرخه کار‌های مربوط به هوش مصنوعی مولد که خطایابی کند و اتصال مدل‌های زبانی به پایگاه‌های داده حقیقی که بتواند پاسخ‌های درست قابل سنجش تولید کنند.
دلیل دیگری که اتخاذ هوش مصنوعی مولد در سال ۲۰۲۴ احتمالا به کندی صورت خواهد گرفت فقدان آمادگی بسیاری از مشتریان بالقوه است. متخصصانی همچون جن وی می‌گویند بخش زیادی از ارزشی که شرکت‌ها قرار است از هوش مصنوعی مولد به دست بیاورند از تعلیم مدل‌ها بر اساس داده‌های درون سازمانی شان خواهد بود و شما اگر نتوانید از داده هایتان استفاده کنید نمی‌توانید از هوش مصنوعی استفاده کنید. احتمالا هزینه بالای استفاده از هوش مصنوعی هم در کند کردن سرعت شیوع آن بی تاثیر نباشد. مایکروسافت با اعتماد به نفس عجیبی اشتراک ماهانه ۳۰ دلاری را برای استفاده از آفیسش تعیین کرده که هزینه استفاده از این نرم افزار را برای بعضی از مشتریان تقریبا دو برابر می‌کند. مایکروسافت مدعی است این قیمت گذاری نشان دهنده افزایش عظیم بهره وری ناشی از استفاده از این نرم افزار برای کارکنان است؛ اما تحلیلگران هشدار می‌دهند که هزینه زیاد باعث می‌شود مشتریان حداقل تا زمانی که شواهد واضح و روشنی از ارزشمندی اش داشته باشند، این تکنولوژی را به گروه‌های کوچکی از کارکنان محدود کنند. پس حداقل در کوتاه مدت، افزایش درآمد و سود شرکت‌های تکنولوژی از محصولات و خدمات مربوط به هوش مصنوعی جدید می‌تواند ناچیز باشد.
اریک برینجلفسون از دانشگاه استنفورد می‌گوید: «هوش مصنوعی در مقایسه با روز‌های آغازین تکنولوژی‌های دیگری همچون اینترنت، از محاسبات و سیستم‌های ارتباطی کامپیوتری هم برخوردار است؛ پس این بار همه چیز سریع‌تر اتفاق می‌افتد، چون زیرساخت‌ها موجودند.»، اما اینکه دقیقا کی و چگونه این توجه و هیاهو به تقاضا برای محصولات و خدمات تکنولوژی واقعی تبدیل شود یا کدام شرکت‌های تکنولوژی بیشترین سود را ببرند موضوع دیگری است. اورن اتزیونی، مدیر سابق موسسه آلن برای هوش مصنوعی، یک سازمان غیرانتفاعی تحقیق و تکنولوژی، می‌گوید هنوز برای مصرف‌کنندگان یک برنامه معرکه پول سازی وجود ندارد که بتواند هوش مصنوعی مولد را به ماشین پول سازی عظیمی تبدیل کند. این موقعیت مشابه اوایل ظهور اینترنت است که خدمات رایگان زیاد و تبلیغات آنلاین اندک بود. هرچند اتزیونی پیش‌بینی می‌کند که درست مانند همان عصر اینترنت هم روش‌های پول سازی به سرعت اوج بگیرند. خود شرکت‌های تکنولوژی می‌توانند با اتخاذ هوش مصنوعی مولد در سازمان خودشان و کاهش جذب نیرو در زمره اولین کسانی باشند که سود قابل توجهی به دست می‌آورند. آرویند کریشان، مدیرعامل آی بی ام، اوایل امسال گفت که شرکت فعلا استخدام نیرو‌های بخش پشتیبانی را متوقف می‌کند؛ چرا که پیش‌بینی می‌کنند هوش مصنوعی جایگزین بسیاری از آن مشاغل شود. تیرنی اضافه می‌کند هم آمازون و هم مایکروسافت طرح‌هایی برای استفاده از هوش مصنوعی مولد با هدف کارآمد‌سازی بیشتر نیروی کارشان دارند که احتمالا سال‌های رشد سرسام آور نیروی کار را که افزایش سود را محدود می‌کرد، به پایان می‌رساند. او می‌گوید: «کار بیشتر با نیروی کمتر شعار تازه‌ای است که برای سرمایه‌گذاران خیلی هم خوشایند است.»
مطالعه‌ای که امسال در دانشگاه استنفورد صورت گرفت نشان داد که متوسط بهره وری کارکنان مرکز تماسی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کردند در عرض چند هفته ۱۴درصد افزایش یافت که این رقم برای کارکنانی که کمترین سطح از مهارت را داشتند به طور متوسط ۳۵درصد بود. وعده چنین بهبود‌هایی در بهره وری باعث شده که خیلی از مدیران عامل سازمان‌هایشان را تشویق به تحقیق در خصوص بهترین روش‌های اتخاذ این تکنولوژی کنند. بسیاری از کارکنان هم تازه تازه طعم استفاده از تکنولوژی را چشیده اند که می‌تواند در تولید محتوا به کمکشان بیاید. درنهایت هزینه بالای این تکنولوژی و عدم‌قطعیت در خصوص بهترین راه ادغام آن در کسب و کار روزانه نشان می‌دهد که انقلاب هوش مصنوعی مولد به سرعت از راه نخواهد رسید؛ اما سال ۲۰۲۴ می‌تواند همان سالی باشد که آرام آرام روش‌های تازه‌ای برای کار شکل بگیرد.