سازمان ثبت احوال نخستین بار به صورت یکپارچه در دنیا از قرن نوزدهم میلادی آغاز به کار کرد، در کشور ما نیز پس از تصمیم برای شناسایی و انسجام در نظم ارتش، این سازمان در ۳۰ آذرماه سال ۱۲۹۷ هجری شمسی آغاز به کار کرد و نخستین شناسنامه ایرانی در سوم دی ماه همان سال صادر شد.
به گزارش فارس، تا پیش از تأسیس سازمان ثبت احوال، تمامی وقایع حیاتی مانند ولادت و وفات افراد در کشور، در پشت جلد قرآن کریم به ثبت رسید و به منظور ثبت افراد متوفی تنها نام و تاریخ متوفی بر روی سنگ قبر آن ها به ثبت می رسید.
پس از تأسیس سازمان احوال، نخستین قانون این سازمان با ۳۵ ماده در خردادماه سال ۱۳۰۴ هجری شمسی در مجلس شورای ملی وقت به تصویب رسید و براساس آن مقرر شد تا برای تمامی اتباع ایرانی در داخل و خارج کشور شناسنامه صادر شود. بعدها نیز قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر ۱۶ ماده به تصویب رسید.
سازمان ثبت احوال در نگاه کلی وظایفی مانند ولادت و صدور شناسنامه، ثبت وفات و صدور گواهی، تعویض شناسنامه های مردم، ثبت ازدواج و طلاق، صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجی، ایجاد پایگاه اطلاعات جمعتی و صدور کارت شناسایی ملی و جمع آوری آمار انسانی را می توان مهمترین وظایف این سازمان در نگاه نخست دانست.
گزارش‌های مرکز رصد جمعیت کشور اعلام کرد: آمار ثبتی رویدادهای حیاتی از ابتدای سال تا اول مرداد ماه نشان می دهد که کل ولادت کشور در این بازه زمانی ۳۳۸ هزار و ۶۸۴ نفر بوده است که از این میزان، ۱۷۵ هزار و ۷۴۰ ولادت مربوط به پسران و ۱۶۲ هزار و ۹۴۴ ولادت دیگر مربوط به دختران است.
کل وفات این بازه زمانی ۱۳۹ هزار و ۴۹۴ نفر بوده و در این بازه زمانی نیز ۱۹۹ هزار و ۷۴۲ ازدواج صورت گرفته است.
براساس داده‌های مرکز رصد جمعیت کشور، در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۷۵ هزار و ۲۳۱ رویداد ولادت در کشور به ثبت رسیده است که به نسبت سال ۱۴۰۰، ۳.۷ درصد این آمار کاهش داشته است، به‌طوری‌که آمار ولادت در سال ۱۴۰۰ یک میلیون و ۱۱۶ هزار و ۲۱۲ نفر بوده است.
در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ تعداد ۳۳۸ هزار و ۶۸۴ رویداد تولد در کشور به ثبت رسیده است که این میزان به نسبت مدت مشابه سال گذشته که این تعداد ۳۴۲ هزار و ۸۳ رویداد ولادت بوده، یک درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در دنیا در بدو تولد تعداد موالید پسر از تعداد موالید دختر بیشتر است. در جمعیت‌شناسی رقم ۱۰۳ تا ۱۰۷ را رقم طبیعی قابل قبول نسبت جنسی در بدو تولد می‌دانند. نسبت جنسی تولد در سال ۱۴۰۱ برابر با ۱۰۷ و در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۰۳.۷ درصد بوده است. در سال ۱۴۰۱ از کل آمار تولدهای به ثبت‌رسیده ۵۱.۷ درصد پسر و ۴۸.۳ درصد دختر به دنیا آمده است.
در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ از کل ولادت‌های به ثبت‌رسیده ۵۱.۹ درصد پسر و ۴۸.۱ درصد دختر به دنیا آمده است.
نرخ خام ولادت از تقسیم موالید زنده متولدشده جامعه در طول یک سال تقویمی به میانگین جمعیت آن جامعه در همان سال به دست می‌آید. نرخ خام ولادت میزان فراوانی و یا شدت زاد و ولد را نسبت به کل جمعیت می‌سنجد.
در سال ۱۴۰۱ نرخ خام ولادت برابر با ۱۲.۹ در هزار نفر جمعیت بوده است که به نسبت سال گذشته (۱۴۰۰)، ۷ دهم در هزار کاهش را نشان می‌دهد. همچنین نرخ ولادت در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ برابر با ۱۲.۹ در هزار نفر جمعیت بوده است.
در سال ۱۴۰۱ استان سیستان و بلوچستان با نرخ ۲۸.۳ در هزار نفر جمعیت بیشترین و استان گیلان با ۷.۸ در هزار نفر جمعیت کمترین نرخ ولادت در استان‌ها را داشته است. مطابق نمودار ۱۵ استان بیشتر و ۱۶ استان کمتر از میانگین کشوری را به خود اختصاص داده‌اند.
در سال ۱۴۰۱ میانگین سن مادران در اولین فرزندآوری ۲۷.۳ سال بوده است. مقدار این شاخص در مناطق شهری ۲۸.۱ سال و در نقاط روستایی ۲۴.۴ سال بوده است. میانگین سنی مادران کل کشور در نخستین فرزندآوری نسبت به سال ۱۴۰۰، یک دهم تغییر داشته است و بیشترین میانگین سن مادری در اولین فرزندآوری در بین استان‌ها مربوط به استان تهران با ۳۰.۲ سال و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۲۲.۷ سال بوده است. در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ میانگین سن مادران در اولین فرزندآوری ۲۷.۳ سال بوده است.
در سال ۱۴۰۱ میانگین سن پدر در اولین فرزندآوری برابر با ۳۲ سال است. میانگین سن پدر برای مناطق شهری برابر با ۳۲.۶ سال و برای نقاط روستایی برابر با ۲۹.۸ سال است. در بین استان‌ها بیشترین میانگین سنی پدر در اولین فرزندآوری مربوط به استان تهران با رقم ۳۴.۴ و کمترین آن مربوط به سیستان و بلوچستان با ۲۷.۱ سال است. در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ میانگین سن پدر در اولین فرزندآوری برابر با ۳۲.۱ بوده است.
در سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۱۸ هزار و ۷۸۱ نفر در کشور از دنیا رفته‌اند که این میزان به نسبت مدت مشابه سال گذشته ۲۳.۱ درصد کاهش داشته است، به‌طوری‌که در سال ۱۴۰۰ شاهد مرگ ۵۴۴ هزار و ۵۱۷ نفر در کشور بوده‌ایم. در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲، ۱۳۹ هزار و ۴۹۴ نفر از دنیا رفته‌اند که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد. آن طور که در مدت مشابه سال گذشته ما شاهد مرگ ۱۳۳ هزار و ۸۵ نفر بوده بوده‌ایم.
در مجموع تعداد شناسنامه‌های صادرشده از سوی سازمان ثبت احوال در سال ۱۴۰۱، ۴ میلیون و ۷۸ هزار و ۵۲۲ شناسنامه بوده است که از این میزان ۲ میلیون ۶۱۸ هزار و ۸۶۶ شناسنامه برای افراد بالای ۱۵ سال یک میلیون و ۱۱۱ هزار و ۴۵۲ شناسنامه برای افراد زیر ۱۵ سال و ۳۰۹ هزار و ۶۳۲ شناسنامه المثنی برای افراد بالای ۱۵ سال و ۳۸ هزار و ۵۷۲ شناسنامه المنثی برای افراد زیر ۱۵ سال صادر شده است.
این آمارها در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ می‌افزاید که تاکنون یک میلیون و ۳۷۱ هزار و ۱۰۲ شناسنامه از سوی سازمان ثبت احوال صادر شده که ۳۴۹ هزار و ۶۸۴ شناسنامه برای افراد زیر ۱۵ سال و ۹۱۰ هزار و ۹ شناسنامه برای افراد بالای ۱۵ سال صادر شده است.