این امر اجتناب ناپذیر است که هر چقدر یک قطعه فناوری در زمان معرفی شدنش پیشرفته باشد، آن برتری تکنولوژیکی در طول زمان کمرنگ خواهد شد.
به گزارش روزیاتو، سرعت بالای پیشرفت به این معنی است که همه چیز از آیپاد نانو گرفته تا پیچیده ترین جت های جنگنده دنیا در نهایت جایگزین خواهند شد.
اف -۲۲ رپتور (F-22 Raptor) آیپاد نانو نیست. به عنوان یک ابزار قدرتمند در زرادخانه نیروی هوایی ایالات متحده، رپتور یک جنگنده فوق پیشرفته مجهز به موشک AIM – ۹ Sidewinder و یک مسلسل M۶۱A۲ و چندین سلاح دیگر هوا به هوای به شدت مخرب است. این هواپیما ممکن است در دهه آینده بازنشسته شود، اما قابلیت های رپتور مطمئناً آن را مایه حسادت دیگر نیروهای هوایی در سراسر جهان کرده است. با این حال، رپتور در طول فعالیت خود هرگز در خارج از ایالات متحده در دسترس قرار نگرفته است.
چرا اف ۲۲ هرگز صادر نشده است؟ دلایل متعددی برای این تصمیم وجود داشت که بیشتر حول مخفی نگه داشتن ظرفیت های هواپیما و ماندن آن در دست آمریکایی ها بود.
زمانی که این هواپیما معرفی شد، رپتور یک هواپیمای بسیار خاص و قابل توجه بود. همانطور که خلبان تیم اف -۲۲ دمو و فرمانده کاپیتان ساموئل «رتز» لارسون آن را در مصاحبه ای با لاکهید مارتین در سال ۲۰۲۳ مطرح کرد، رپتور «اولین جنگنده نسل پنجم عملیاتی در جهان بود. این هواپیما آغازگر عصر جدیدی از نبرد هوایی بود… رادارگریز، سوپرکروز، ترکیب حسگری و قابلیت مانور فوق العاده… همه این ها قابلیت های فوق العاده ای هستند که جهان هرگز آن ها را ندیده بود».
با در نظر گرفتن این موضوع، مهم این بود که دنیا در آن زمان نمی توانست نگاهی دست اول به این نوع قابلیت ها داشته باشد. حفظ شهرت به عنوان یک قدرت نظامی قابل توجه گاهی اوقات به تعادل ظریف بین مسلح کردن متحدان و جلوگیری از دسترسی دیگران به فناوری برتر شما وابسته است. حتی از طریق اقدامات کنگره، در صورت نیاز.
در سال ۱۹۹۸، کنگره ۱۰۵اُم قانونی را در ارتباط با به اف -۲۲ را به قانون تخصیص بودجه وزارت دفاع اضافه کرد. به رهبری دیوید آر. اوبی نماینده ویسکانسین، در بخش ۸۱۳۰ این قانون آمده است: «هیچ یک از بودجه های موجود در این قانون نباید برای تایید یا مجوز فروش جنگنده تاکتیکی پیشرفته اف -۲۲ به هر دولت خارجی مورد استفاده قرار گیرد».
تمایل به حفاظت از اسرار هواپیما، همراه با کاهش چشمگیر تعداد اف -۲۲ های موجود ( در ابتدا قرار بود ۷۵۰ فروند از آن ها تولید و به کار گرفته شوند اما تنها یک چهارم از آن ها توسعه یافت)، به این معنی است که صدور مجوز فروش این مدل حتی اگر غیرقانونی نباشد، غیر عملی خواهد بود.
با توجه به آنچه گفته شد، تعجبی ندارد که علاقه بین المللی قابل توجهی به اف -۲۲ وجود داشته باشد (که البته با انحلال اتحاد جماهیر شوروی در دوران توسعه این هواپیما تعدیل شد). رویترز مدعی شده است که ساخت یک جت جنگنده مشابه برای ژاپن تا ۲.۳ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. چنین هزینه های گزافی مطمئناً به تمایل دیگر متحدان آمریکایی مانند استرالیا برای به دست آوردن اف -۲۲ کمک کرده است.
در سپتامبر ۲۰۰۹، برخی در سنا خواستار توسعه نوعی از اف -۲۲ شدند که می توانست توسط متحدان آمریکا به کار گرفته شود، اما این ممنوعیت همچنان برقرار ماند. از تدارکات تا هزینه توسعه چنین مدلی و نیاز بعدی به آموزش متحدان در استفاده تئوریک از آن، این حرکت در نهایت غیر عملی تلقی شد. یک سند نیروی هوایی آمریکا در سال ۲۰۲۱ که توسط The War Zone به دست آمده، تخمین می زند که برنامه صادرات اف -۲۲ می توانست تا حدود ۱۳ میلیارد دلار هزینه داشته باشد.
شاید حتی مهم تر از آن، یک هواپیمای قدرتمند و با کاربرد عمومی تر به وجود آمد که شاید برای وظایف بین المللی مناسب تر از اف -۲۲ بود. F – ۳۵ لایتنینگ ۲ به طور گسترده ای صادر شده است و ژاپن با ۱۴۷ فروند (از مدل های A و B) بزرگ ترین وارد کننده آن است. به این ترتیب، این هواپیماهای نسل پنجم و همه کاره آمریکایی بالاخره توسط متحدان به کار گرفته خواهند شد. در واقع، پروژه جنگنده تهاجمی مشترک گران قیمت نشان می دهد که F – ۳۵ از همان ابتدا چنین رویکردی برای صادرات در ذهن داشت.
کار بر روی اف -۲۲ رپتور در اوایل دهه ۱۹۸۰ زمانی آغاز شد که نیروی هوایی آمریکا به یک جنگنده تاکتیکی نیاز داشت که بتواند از طیف تکنولوژی های جدیدی که در دسترس قرار گرفته بود، استفاده کند. به هر حال، قابلیت های پنهانکاری، چیزهایی بودند که نیروی هوایی باید با آن ها پیش می رفت تا مبادا کشورهای دیگر از آن استفاده کنند.
حدود یک دهه پیش بود که طرح اولیه لاکهید مارتین برای مفهوم رپتور به تصویب رسید و “YF – ۲۲” پرواز آزمایشی خود را آغاز کرد. در سال ۱۹۹۷، اف -۲۲ رپتور تکمیل شده اولین پروازش را انجام داده و رونمایی شد. از آنجا، توسعه این هواپیما برای نیروی هوایی از سال ۲۰۰۵ آغاز شد و با اینکه از آن زمان به بعد خدمت می کرده، تا سال ۲۰۱۴ شاهد نبرد فعالی نبود.
اف -۲۲ از زمان آغاز به خدمت، همانند بسیاری از ماشین های نظامی با دوران خدمت طولانی، در تاریخ خود ارتقاهای زیادی داشته است. از سال ۲۰۲۰، طرح توسعه قابلیت چابکی رپتور، بهبودهای عمده ای را در عملکرد و قابلیت های این هواپیما هدف قرار داد که اولین تمرکز آن، قابلیت Link ۱۶ بود. بر اساس گزارش ها، بین سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۸، حدود ۱۹.۵ میلیارد دلار برای ادامه توسعه رپتور در نظر گرفته شده است.
کاملاً واضح است که این هواپیما می تواند در آینده نزدیک به بهتر شدن ادامه دهد و علاقه بین المللی به توسعه ناوگانی از آن بیش از حد تصور است. با این حال، این جنگنده آمریکایی هرگز صادر نشده و به نظر می رسد که هرگز صادر نخواهد شد.