در استودیو‌های بزرگ انیمیشن‌سازی جهان، خیلی پیش‌تر از آنکه یک کاراکتر را به اجرای نهایی برسانند به صدای آن فکر می‌کنند. معمولا بیشتر بازیگران بزرگ دنیای هالیوود سابقه صداپیشگی به جای شخصیت‌های کارتونی را دارند. از میان این بازیگران بسیاری در کار دوبله انیمیشن باقی ماندند و برخی دیگر تنها تجربه‌هایشان به یک یا دو فیلم محدود می‌شود.
به گزارش فیلم نیوز، معمولا بازیگران ویژگی‌های بازی خود را به شخصیتی که به جای آن صحبت می‌کنند، می‌دهند و به همین دلیل صداپیشگی در نقش یک کاراکتر می‌تواند برای یک بازیگر هم سخت و هم ماندگار باشد. در ایران هم طی دو دهه اخیر که ساخت انیمیشن‌های سینمایی و تلویزیونی سرعت و گسترش بیشتری پیدا کرده، بسیاری از سازندگان علاقه به حضور بازیگرانی چهره و شناخته شده به عنوان صداپیشه دارند.
البته ناگفته مشخص است که معمولا دوبلور‌های حرفه‌ای بهتر از بازیگران، از پس این کار برمی‌آیند. اما به هرحال لیست طولانی از بازیگران هم وجود دارد که تجربه صداپیشگی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. اما معمولا این تجربه تنها به یکبار محدود شده. در اینجا به انیمیشن‌های ایرانی و کیفیت آن‌ها پرداخته‌ایم که با حضور بازیگران چهره صداگذاری شده.
انیمیشن «بچه زرنگ» محصول گروه هنر پویاست که پیش از این با انیمشین‌های فیلشاه و شاهزاده روم هم مورد توجه قرار گرفته بودند و آثارشان از نظر فنی مورد تقدیر قرار گرفت. این فیلم حالا وارد دومین ماه اکران خود در سینما‌های سراسر کشور شده و توجه جامعه هدفش یعنی کودکان و نوجوانان را جلب کرده. مدیر دوبلاژ این اثر سعید شیخ‌زاده از بازیگران کودک دهه ۶۰ است که حالا مدیریت دوبلاژ بسیاری از کار‌های کودک را برعهده می‌گیرد. صداپیشگان این انیمیشن بیشتر از میان دوبلور‌های حرفه‌ای انتخاب شده‌اند و تنها یک بازیگر مطرح یعنی هومن حاجی عبدالهی در این فیلم به عنوان صداپیشه حضور دارد.
هومن حاجی عبدالهی / ببری | حاجی عبدالهی یکی از پرکارترین بازیگران در حوزه صداپیشگی است. او که در ابتدای فعالیت حرفه‌ای‌اش مدتی عضو انجمن گویندگان جوان بوده، سال‌های زیادی به عنوان مجری برنامه‌ها و مسابقات تلویزیونی فعالیت داشت، تا اینکه با نقش رحمت امینی در سریال «پایتخت» به شهرت رسید. حاجی عبدالهی کارنامه پرکاری در زمینه صداپیشگی انیمیشن‌های خارجی دارد. اما برای اولین‌بار در جریان تولید فیلم «بچه زرنگ» صدای او بر روی شخصیت یک ببر مازندارنی قرار گرفت و صداپیشگی انیمیشن سینمایی ایرانی را هم تجربه کرد. او پیش از «بچه زرنگ» در سریال‌های انیمیشنی و عروسکی ایرانی در مقام دوبلور حضور داشت، اما این فیلم و نقش ببری اولین حضور او در یک سینمایی بلند است. او با همان لهجه و کاراکتر رحمت امینی در «پایتخت»، به شخصیت ببری جان داده.
سال گذشته «پسر دلفینی» رکورد‌های فروش انیمیشن در ایران را جا به جا کرد. این فیلم داستان پسری است که در دریا گم می‌شود و با دلفین‌ها زندگی می‌کند. گروه ساخت این انیمیشن تصمیم گرفتند به جای جمعی از دوبلور‌های حرفه‌ای یا بازیگران مطرح ترکیبی از این دو گروه را برای صداپیشگی «پسر دلفینی» انتخاب کنند. مدیر دوبلاژ این اثر حامد عزیزی بود و نادر سیلمانی و ثریا قاسمی به عنوان بازیگران مطرح به جای دو شخصیت آن صحبت می‌کردند.
نادر سلیمانی / ناخدا مروارید | در انیمیشن «پسر دلفینی» که سال گذشته به اکران عمومی رسید، شخصیت دوست داشتنی وجود داشت به نام ناخدا مروارید. برای صداپیشگی این شخصیت چه از لحاظ فیزیک و چهره و همچنین داشتن لهجه جنوبی، بهترین گزینه نادر سیلمانی بود. پس از ۴ دهه فعالیت حرفه‌ای در سینما و تلویزیون به عنوان بازیگر، این اولین تجربه سلیمانی در حوزه دوبله بود، اما توانست بود به خوبی از پس آن بربیاید.
ثریا قاسمی / بی‌بی زار | سال گذشته نام ثریا قاسمی به عنوان یکی از صداپیشگان انیمیشن «پسر دلفینی» اعلام شد. او با صدایی لرزان در نقش پیرزن جادوگر این فیلم صحبت می‌کرد که یکی از نقاط قوت فیلم بود. قاسمی از آن بازیگرانی است که کارش را از دوبله و گویندگی رادیو شروع کرده و پس از آن به دنبال بازیگری رفته است. در کارنامه او کار‌های پرشماری از حضور در گروه دوبلاژ سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی خارجی وجود دارد. اما او صداپیشگی انیمیشن ایرانی را با فیلم «جمشید و خورشید» شروع کرد. او هنوز هم با وجود کهولت سن به کار دوبلاژ حرفه‌ای می‌پردازد.
کار ساخت این انیمیشن از سال ۱۳۸۷ شروع شد و تا سال ۱۳۹۶ به طول انجامید. رهگذر براساس داستان ضحاک از شاهنامه فردوسی انیمیشن «آخرین داستان» را ساخته و طراحی و ترکیب صدای آن را به علیرضا علویان سپرده. یکی از ویژگی‌های این انیمیشن سپردن صداپیشگی همه نقش‌ها به بازیگران مطرح است. گروهی بزرگ بازیگران که طیف گسترده‌ای از حامد بهداد، لیلا حاتمی و پرویز پرستویی تا ملیکا شریفی‌نیا و فرخ نعمتی را در بر می‌گیرد. انتخاب صداپیشگان این انیمیشن برعهده تینا پاکروان بود. «آخرین داستان» به موفقیت‌های جهانی زیادی رسید و برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار هم انتخاب شد. اما گروه صداپیشگان این انیمیشن یکی از اتفاق‌های قابل توجه در انیمیشن‌سازی داخلی به شمار می‌رود. به برخی از صداپیشگی‌های برجسته این انیمیشن در ادامه پرداخته‌ایم.
پرویز پرستویی / جمشید شاه | پرستویی از دهه ۷۰ به گویندگی و دکلمه در میان آلبوم‌های موسیقی رو آورد. او حتی یک آلبوم هم به صورت صوتی درباره زندگی خودش منتشر کرد. پس از آن در مستند‌های مختلف هم صداپیشگی می‌کرد. اما ورود او به دنیای صداپیشگی انیمیشن با «جمشید و خورشید» شکل گرفت. پرستویی در این فیلم صداپیشه دو نقش منجم و کارام بود. این تجربه بار دیگر برای پرویز پرستویی در اواخر دهه ۸۰ تکرار شد و در انیمیشن «آخرین داستان» بازهم در دو نقش تهماسب پادشاه اساطیری ایران و ارشیا وزیر دربار جمشیدشاه، صداپیشگی کرد.
لیلا حاتمی / شهرزاد | انیمیشن «آخرین داستان» یک راوی دارد که به گفته کارگردان آن نماد ایران هم است. این شخصیت شهرزاد دختر جمشیدشاه است که پس از مرگ پدر از بحران‌های به وجود آمده می‌گوید. انگار اشکان رهگذر برای این شخصیت دنبال صدایی ملیح و آرام می‌گشته که پس از مدتی لیلا حاتمی می‌پذیرد تا به جای این نقش صداپیشگی کند. البته بعد از این تجربه او دوبار دیگر هم تجربه صداپیشگی را به عنوان گوینده و راوی در آثار سینمایی صفی یزدانیان تجربه کرد.
حامد بهداد / ضحاک | بهداد چهره شناخته شده دنیای بازیگری است، اما شاید دومین حرفه او که در ذهن مخاطب و طرفدارانش پررنگ است، خوانندگی باشد. او کار با صدا را بلد است و به همین دلیل در کارنامه کاری‌اش سابقه نریشن‌گویی یا همان گفتارمتن چند مستند به چشم می‌خورد. زمانی که اشکان رهگذر برای ساخت انیمیشن «آخرین داستان» دنبال صدایی برای شخصیت منفی و افسانه‌ای ضحاک می‌گشت، بهداد گزینه‌ای بود که نظرش را جلب کرد. «آخرین داستان» سال ۱۳۹۷ و حدودا یک دهه پس از شروع ساخت در جشنواره‌های داخلی و خارجی به نمایش درآمد و صدای حامد بهداد به عنوان صداپیشه یکی از نقش‌های اصلی این فیلم به گوش مخاطب رسید.
اشکان خطیبی / آفریدون | اشکان خطیبی سال‌ها است که در کنار بازیگری، خوانندگی را هم به صورت حرفه‌ای انجام می‌دهد و تمرین صدا یکی از فعالیت‌های همیشگی او است. اما در زمینه صداپیشگی او تنها یکبار در انیمیشن «آخرین داستان» این تجربه را داشته. در این انیمیشن خطیبی در نقش آفریدون صحبت می‌کرد، شخصیتی که در واقع بیشتر بار داستان بر دوش او بود و در نهایت همراه کاوه بر ضحاک پیروز می‌شوند.
اکبر زنجانپور / کاوه آهنگر | یکی دیگر از چهره‌های بازیگری که سابقه کار دوبله حرفه‌ای را در کارنامه دارد، اکبر زنجانپور است. او در سال‌های دور، صداپیشگی به جای کاراکتر مشهور جبارسینگ در فیلم هندی «شعله» را برعهده داشته. همچنین سال‌ها در نمایش‌های رادیویی حضور پیدا کرده و توانایی استفاده از صدا را در کارنامه خود دارد. شاید همین سابقه او بود که سازندگان انیمیشن «آخرین داستان» را به سمت انتخاب زنجانپور برای صداپیشگی مهم‌ترین کاراکتر این فیلم کشاند. او در «آخرین داستان» بر روی شخصیت کاوه آهنگر صحبت کرده.
باران کوثری / ماندانا | باران کوثری از بازیگران سنیمای ایران است که از کودکی در این حرفه حضور داشته و حتی چند اثر در ژانر کودک هم کار کرده. اما تجربه صداپیشگی انیمیشن تنها یکبار برای او اتفاقا افتاده و آن در فیلم «آخرین داستان» است. او در این انیمیشن در نقش ماندانا معشوقه آفریدون صحبت می‌کند. نقشی که آن را در کنار اشکان خطیبی گوینده نقش آفریدون تجربه کرده.
«تهران ۱۵۰۰» لقب اولین انیمیشن بلند سینمایی ایرانی را یدک می‌کشد. فیلمی که در اواخر دهه ۸۰ توسط بهرام عظیمی ساخته شد و قرار بود قصه‌هایی را از دو قرن بعد تعریف کند. با وجود سال‌ها انتظار برای اکران این فیلم و همچنین ممیزی‌های فراوانی که شامل آن شد، اما حضور بازیگران چهره به عنوان صداپیشه یکی از ویژگی‌های مورد توجه این انیمیشن بود که برای اولین بار در ایران اتفاق می‌افتاد. مدیر دوبلاژ این اثر مهرداد رییسی بود و بازیگرانی مانند هدیه تهرانی، مهران مدیری، بهرام رادان، حبیب رضایی و… در آن حضور داشتند. به صداپیشگی نقش‌های اصلی این انیمیشن در ادامه پرداخته‌ایم:
هدیه تهرانی / نازی: از اواخر دهه ۸۰ که بحث تولید انیمیشن «تهران ۱۵۰۰» مطرح شد، قرار بود که کاراکتر‌های این انیمیشن براساس چهره بازیگران ایرانی طراحی شوند و هر بازیگر هم جای خودش صحبت کند. هدیه تهرانی به عنوان یکی از بازیگران اصلی این انیشمین و در نقش نازی برای صداپیشگی انتخاب شد. حضور تهرانی در این انیمیشن از نقاط قوت «تهران ۱۵۰۰» بود. اما از آنجایی که این بازیگر اصولا گزیده کار است، پس از این انیمیشن، دیگر پیشنهادات حضور به عنوان صداپیشه را نپذیرفت.
مهران مدیری / اکبر آقا: مدیری کار هنری حرفه‌ای را با نمایش‌های رادیویی شروع کرد و در سال‌های کار بازیگری خوانندگی را به شکل جدی دنبال کرده؛ بنابراین از زیر و بم صداسازی و صداپیشگی دور نبوده. اما او تنها یکبار در انیمیشن پربازیگر «تهران ۱۵۰۰» تجربه صداپیشگی را داشت. او در این فیلم به جای نقش اصلی کاراکتری به نام اکبرآقا صحبت می‌کرد. البته اکران این فیلم با حاشیه‌هایی برای مدیری هم همراه بود. در روز‌هایی که تیزر این فیلم از تلویزیون پشخ می‌شد به دللی جدایی مقطعی او از صدا و سیما پس از سریال «مرد دو هزار چهره»، تبلیغ‌های فیلم بدون کوچکترین اشاره‌ای به نام و تصویری مدیری پخش می‌شد.
بهرام رادان / جواد | بهرام رادان تنها یکبار تجربه صداپیشگی انیمیشن را در کارنامه خود دارد و آن صحبت به جای شخصیت جواد در انیمیشن «تهران ۱۵۰۰» است. این شخصیت از کاراکتر‌های اصلی این فیلم بود. رادان به تازگی هم در پروژه سوینا، فیلم‌خوانی برای نابینایان حضور پیدا کرده و متن فیلم «دکتر ژیواگو» را بازخوانی کرده است. اما حضور به عنوان صداپیشه دیگر در کارنامه کاری او تکرار نشد.
بهروز یغماییان را پیشگام انیمیشن‌سازان ایرانی می‌دانند. او سال‌های در زمینه ساخت انیمیشن‌های کوتاه و سریالی تجربه دارد و اولین کار بلند داستانی او «جمشید و خورشید» است. این فیلم بلند در دهه ۸۰ ساخته شده، اما تا ده سال بعد اجازاه اکران پیدا نکرد. حضور ترانه علیدوستی، امین حیایی و پرویز پرستویی به عنوان صداپیشه از ویژگی‌های مهم گروه صداپیشگان این انیمیشن است. این فیلم ترکیبی از بازیگران و صداپیشگان حرفه‌ای را دور هم جمع کرده بود. چنگیز جلیلوند هم از چهره‌های مهم دوبله در کنار بازیگران دیگر صداپیشگی می‌کرد. در ادامه به سه نقش اصلی این انیمیشن پرداختیم:
امین حیایی / جمشید | حیایی در دهه ۷۰ تجربه خوانندگی را از سر گذراند، اما هیچ‌وقت از صدایش در زمینه صداپیشگی استفاده نکرد. در اوایل دهه هشتاد که بهروز یغماییان به دنبال صدایی برای شخصیت اصلی فیلم انیمیشنی «جمشید و خورشید» می‌گشت، حیایی پذیرفت تا در نقش اصلی این انیمیشن یعنی جمشید حضور پیدا کند. او در جریان فیلم خوانندگی ترانه‌های این انیمیشن را هم برعهده داشته. البته این تنها تجربه حیایی در این زمینه بود.
ترانه علیدوستی / خورشید | یکی از بازیگرانی که صدای محبوبی دارد، اما تا به حال تنها در یک انیمیشن صداپیشگی کرده ترانه علیدوستی است. او به دعوت بهروز یغماییان در پروژه «جمشید و خورشید» حضور پیدا کرد و به جای شخصیت اصلی زن داستان یعنی خورشید صحبت کرد. نقش مقابل او منجم بود با صداپیشگی پرویز پرستویی که در داستان خورشید را میدزد و باید جمشید او را نجات بدهد. این اثر با اینکه تجربه قابل توجه و مهمی در کارنامه این بازیگر میتوانست باشد، اما این انیمیشن ده سال پس از ساخت اجازه اکران پیدا کرد و شاید همین دلیلی بود بر اینکه دیگر علیدوستی تمایلی به کار در این حوزه نداشته باشد.