در طول هر سال، سایتها و موسسات معتبر لیست برترین شرکت‌ها را بر اساس معیار‌های مختلفی مثل نوآوری، درآمد، ظرفیت بازار، کیفیت محل کار و... منتشر می‌کنند تا مخاطبان آن‌ها را بهتر بشناسند. سال ۲۰۲۳ رو به پایان است و خالی از لطف نیست که مروری داشته باشیم بر رتبهبندیهای مختلف و عملکرد شرکت‌های بزرگ جهان در این سال و اینکه چه عواملی منجر به موفقیت یا شکستشان شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، طبق بررسی‌های نشریه تایمز در بهار امسال، به‌رغم اینکه غول‌های تکنولوژی سال سختی را پشت سر گذاشته اند و از ژانویه تاکنون چند‌هزار نیروی کار را اخراج کرده اند، همچنان بهترین عملکرد را برای سرمایه‌گذاران، کارکنان و سیاره‌زمین داشته اند. در رتبه بندی تایمز، شرکت‌های مایکروسافت، اپل، آلفابت (شرکت مادر گوگل)، متا و اکسنچر پنج شرکت برتر جهان بوده اند که بر اساس فرمولی با مولفه‌های رشد درآمد، میزان رضایت کارمندان، پایداری و داده‌های دقیق زیست محیطی، اجتماعی و نظارتی (ESG) رتبه بندی شده اند.
بخشی از علت عملکرد خوب شرکت‌های حوزه تکنولوژی، IT، مشاوره یا شرکت‌های خدمات مالی این است که انتشار گاز‌های گلخانه‌ای این دست از شرکت‌ها بسیار کمتر از سازمان‌هایی همچون شرکت‌های هواپیمایی، هتل‌ها یا تولیدکنندگان بزرگ است که اثر فیزیکی قابل توجهی دارند؛ هرچند برتری شان صرفا به این دلیل نیست. این شرکت‌ها اغلب کارکنان راضی و خوشحالی دارند.
به عنوان مثال، مایکروسافت که بالاترین شرکت این رتبه بندی جهانی است در آخرین سال مالی خود ۷۲میلیارد دلار درآمد کسب کرده که نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش ۶۳درصدی داشته، میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را ۰.۵درصد کاهش داده و در گزارش سالانه خود اعلام کرده که به طور میانگین حقوق کارکنان اقلیت قومی و نژادی و زنان این شرکت در آمریکا بهبود پیدا کرده است.
اکسنچر که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مشاوره دنیاست و مقر اصلی آن در دوبلین قرار دارد، بالاترین میزان شاخص ESG را داشته. این شرکت متعهد شده که تا سال ۲۰۲۵ میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را به صفر برساند و از سال ۲۰۱۹ به این سو کاهش قابل توجهی در میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای داشته است. جولی سوییت، مدیرعامل این شرکت و نیمی از اعضای هیات مدیره هم زن هستند. اکسنچر قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ به برابری جنسیتی کامل دست یابد.
رده بندی تایمز نشان داد که چه کسانی بر اقتصاد دنیا حکمرانی می‌کنند و چگونه شرکت‌های تکنولوژی و خدماتی، کسب‌و‌کار تولیدکنندگان و شرکت‌های کالاهای مصرفی را که زمانی اقتصاد جهانی بر دوششان سوار بود، از عرصه به در کرده اند و خود بر جایشان نشسته اند. شرکت‌های فایزر، امریکن اکسپرس، الکتریسیت د فرنس، بی‌ام‌و و دل، در جایگاه ششم تا دهم این رتبه بندی قرار دارند.
بهترین مدیرعامل جهان کیست؟ وارن بافت مدیرعامل برکشایر هاتاوی؟ ساتیا نادلا مدیرعامل مایکروسافت؟ جان استنکی مدیرعامل شرکت ای تی اند تی یا مارک زاکربرگ مدیرعامل فیس بوک؟ این افراد - چه شناخته شده و چه ناشناخته- موفق ترین، بااستعدادترین و موثرترین مدیران عامل برای سرمایه‌گذاران درازمدت هستند، چرا که کسب‌وکار‌های خارق العاده‌ای را بنا کرده اند که ارزش دارند چند دهه سهامشان حفظ شود. اما بهترین مدیران عامل دنیا معمولا آن‌هایی نیستند که بیش از همه به چشم می‌آیند.
آن‌ها به فراتر از قیمت سهام فردا یا گزارش عایدی بعدی می‌اندیشند تا ارزش ماندگاری برای سازمان تولید کنند. مجله CEOWORLD اوایل امسال داده‌های ۳هزار مدیرعامل را در سراسر جهان جمع آوری کرد و عملکرد مدیران عامل شرکت‌های سهامی عام بزرگ را سنجید. بهترین مدیرعامل در درازمدت کسی بود که اغلب در کوتاه مدت عملکرد نسبتا پایینی داشت و همچنان سرمایه‌گذاری‌های سنگینی روی آینده می‌کرد: جیمز گلرمن، رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مورگان استنلی.
اما این رتبه بندی خالی از غافلگیری هم نبود و در بالای لیست چهره‌های نسبتا ناشناخته‌ای را مشاهده می‌کنید. در رتبه بندی ۲۰۲۳، داگ مکمیلن، مدیرعامل والمارت در جایگاه دوم و پیش از اندی جسی، مدیرعامل آمازون (جایگاه سوم)، تیم کوک، مدیرعامل اپل (جایگاه چهارم) و کارن لینچ مدیرعامل CVS Health (اولین مدیرعامل زن این لیست) قرار گرفت. امین ناصر مدیرعامل آرامکو هم جایگاه ششم را از آن خود کرد.
اندرو ویتی مدیرعامل یونایتد هلث گروپ در جایگاه هفتم نشست و دارن وودز، مدیرعامل شرکت اکسون موبیل جایگاه هشتم را به خود اختصاص داد. در نهایت، در میان ۱۰ نفر برتر این لیست، رتبه نهم و دهم به مدیران عامل سرشناسی همچون وارن بافت، مدیرعامل برکشایر هاتاوی و ساندار پیچای، مدیرعامل آلفابت رسید. اما آیا کسب رتبه موثرترین مدیرعامل جهان به معنی کسب رتبه بهترین کارفرما هم می‌تواند باشد؟ اصلا رابطه مستقیمی بین این دو وجود دارد؟ گزارش فوربس در ادامه نشان می‌دهد که الزاما این چنین نیست.
نشریه فوربس برای شناسایی اینکه چه شرکت‌هایی محیط کاری هیجان انگیز و مثبتی را برای کارکنانشان فراهم می‌کنند، با شرکت تحقیقات بازار «استاتیستا» همکاری کرده تا هفتمین لیست سالانه بهترین کارفرمایان جهانش را تهیه کند. فوربس برای این رتبه بندی از بیش از ۱۷۰هزار نیروی کار در بیش از ۵۰ کشور نظرسنجی کرده که در شرکت‌ها و موسسات چندملیتی مشغول به کار هستند.
از پاسخ دهندگان پرسیده شده بود که آیا شرکتشان را به فامیل یا دوست پیشنهاد می‌کنند یا نه و از آن‌ها خواسته شده بود که کارفرمایشان را بر اساس معیار‌هایی همچون توسعه استعداد، گزینه‌های دورکاری، مزایای مرخصی زایمان، تنوع، تعادل بین کار و زندگی و احساس افتخار به محصول یا خدمتی که شرکت فراهم می‌کند رتبه بندی کنند. پاسخ دهندگان می‌توانستند شرکت‌های موجود در صنعت و کشور خود را هم رتبه بندی کنند.
پاسخ‌ها در قالب یک سیستم امتیازدهی تدوین شدند و ۷۰۰ شرکتی که بالاترین امتیاز‌ها را کسب کرده بودند، وارد لیست نهایی شدند. این ۷۰۰ شرکت متعلق به ۴۳ کشور هستند و تعداد شرکت‌های اعلام شده از هر کشور به جمعیت کشور و شرکت‌های واجد شرایط بستگی دارد. شرکت سامسونگ جایگاه بهترین کارفرمای جهان را به خود اختصاص داد. بعد از آن مایکروسافت، الفبت، اپل، فراری، آی بی ام، ادوبی، کاسکو، گروه بی‌ام‌و و سیستم‌های سیسکو در جایگاه دوم تا دهم قرار گرفتند.
در رتبه بندی بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان بر اساس ارزش بازار که موسسه استاتیستا انجام داد، اپل با ۲.۷۵ تریلیون دلار سرمایه بازار بزرگ‌ترین شرکت دنیا در سال ۲۰۲۳ بود. جایگاه دوم تا پنجم لیست را هم شرکت‌های سرشناسی همچون مایکروسافت، آرامکو، آلفابت و آمازون کسب کردند. نکته قابل‌توجه در این رتبه بندی این بود که اپل به عنوان بزرگ‌ترین شرکت دنیا از حیث سرمایه بازار نتوانست در میان پنج شرکت برتر از حیث میزان درآمد قرار بگیرد. در عوض خرده فروشی چندملیتی والمارت بزرگ‌ترین شرکت جهان از حیث درآمد لقب گرفت؛ والمارتی که بیشترین تعداد کارکنان جهان را نیز داراست.
طبق بررسی‌های گروه مشاوره بوستون، نوآورترین شرکت‌های دنیا به طور مساوی بین آمریکای شمالی و بقیه جهان تقسیم شده اند. اروپا و آسیا حضور چشمگیری در این لیست دارند و خاورمیانه برای اولین بار با آرامکو در جایگاه ۴۱ وارد این لیست شده است. شرکت‌های بین‌المللی انرژی امسال پنج جایگاه به دست آورده اند که می‌تواند نشان دهنده نگرانی شرکت‌کنندگان نسبت به تغییرات اقلیمی باشد و اینکه از صنعت انرژی توقع دارند بخش بزرگ و خلاقانه‌ای از راه حل باشند.
شرکت‌های حوزه تکنولوژی هم به‌رغم مخارج سنگینی که در سال ۲۰۲۲ متحمل شدند، امسال بیشترین جایگاه‌ها را به خود اختصاص داده اند که این شامل ۱۰ شرکت برتر هم می‌شود. دلیل حضور بخشی از برترین شرکت‌های حاضر در این لیست، توانایی‌های عالی آن‌ها در حوزه دیجیتال، هوش مصنوعی و نوآوری است.
پیاده‌سازی این توانایی‌ها مشکل‌تر است؛ اما به دو دلیل بسیار ماندگارتر هستند: اول تکنولوژی به سرعت در حال رشد و پیشرفت است و تسلط بر یک شاخه از آن همچون هوش مصنوعی به این معناست که با پیشرفت و قدرتمندتر شدن آن تکنولوژی، شرکت می‌تواند سریع‌تر آن را پیاده‌سازی و از مزیت‌های رقابتی اش بهره برداری کند. دوم، شرکت‌های بهره‌مند از این توانایی‌ها از اثر چرخ دنده بهره مند می‌شوند؛ یعنی می‌توانند سریع‌تر و قدرتمندتر از سایر رقبا نوآوری، پیاده‌سازی، منطبق‌سازی و مجدد نوآوری کنند. نوآورترین شرکت‌های دنیا عبارتند از: اپل، تسلا، آمازون، آلفابت، مایکروسافت، مدرنا، سامسونگ، هوآوی، BYD و زیمنس.
نوبتی هم باشد، نوبت این است که ببینیم معیار‌های سنجش شرکت‌هایی که به بهترین شکل مدیریت می‌شوند در سال ۲۰۲۳ چه تغییری کرده است. پس از جنگ جهانی دوم که اقتصاد صنعتی آمریکا در حال شکل گیری بود، پیتر دراکر، دانشمند حوزه مدیریت نگران این بود که آیا کسب و کار قادر است از پس یکی از مهم‌ترین مسوولیت‌های خود بربیاید و فرصت‌های برابری برای پیشرفت فراهم کند یا خیر.
دراکر در سال ۱۹۴۶ در کتابش با عنوان «مفهوم سازمان» نوشت: «اگرچه در یک سازمان بزرگ فرصت‌های بسیاری برای پیشرفت وجود دارد، اما به همان اندازه احتمال اینکه فردی نادیده گرفته شود یا به گوشه‌ای رانده و فراموش شود هم بیشتر است. هر شرکتی باید روش‌هایی تعبیه کند تا بتواند به کارکنانش فرصتی برای نمایش توانایی هایشان بدهد.»
با اینکه فضای کاری امروز بسیار متفاوت از هشت دهه پیش است، اما دغدغه‌ای که دراکر مطرح و توجه‌ها را به آن جلب کرد همچنان به قوت خود باقی است. به همین دلیل، وال استریت ژورنال امسال شاخص تازه‌ای به سنجش کارآیی شرکتی موسسه دراکر اضافه کرده با عنوان: «شاخص فرصت آمریکایی».
این شاخص میزان پویایی و راحتی جابه جایی شغلی کارکنان درون شرکت را بررسی و مواردی از این دست را پیگیری می‌کند که: آیا کارکنان در شرکت پیشرفتی دارند؟ پس از ترک شرکت، شغل بهتری به دست می‌آورند؟ افزایش حقوقشان در گذر زمان چقدر است؟ میزان پیشرفت زنان و مردان یکسان است؟ میزان پیشرفت سیاه‌پوستان و افراد لاتین با دیگران برابر است؟ شرکت قابلیت حفظ کارکنان را دارد؟ آیا مدیران از داخل خود شرکت انتخاب می‌شوند؟ در نهایت میزان قابلیت حرکت هم از این سنجش حاصل می‌شود. قابلیت حرکت برای شرکتی که بخواهد رشد کند و شکوفا شود اهمیت بسیار زیادی دارد. مطالعات نشان می‌دهند که کارآمدی و نوآوری تا حد قابل‌توجهی به این بستگی دارد که این فرصت به کارکنان داده می‌شود که داخل سازمان رشد و پیشرفت کنند یا خیر.