فرارو- سال ۲۰۲۳ در مسیر تبدیل شدن به گرم‌ترین سال اندازه گیری شده در تاریخ بشر است. سالی که مملو از خشکسالی، بارندگی مرگبار و موج گرمای شدید بوده است. دمای بسیار زیاد حتی به زیر آب نیز رسیده است. بخش اعظم نیمکره جنوبی در زمستان در آب و هوای مشابه تابستان می‌باشد و این وضعیت تا قطب جنوب نیز تعمیم یافته است.
به گزارش فرارو به نقل از وُکس، نکته قابل توجه آن است که سال ۲۰۲۳ میلادی ممکن است اولین سالی باشد که میانگین دمای جهانی از یک خط بحرانی بالاتر رفته و نگاهی اجمالی به جهانی ارائه می‌کند که در آن بشریت در کنترل تغییرات آب و هوا ناکام است. تا پایان سال برخی از مجموعه داده‌ها ممکن است نشان دهند دمای زمین به طور میانگین ۱.۵ درجه سانتیگراد بوده که گرم‌تر از دمای قبل از انقلاب صنعتی است.
این عدد یعنی ۱.۵ درجه سانتی گراد منحصر بفرد است، زیرا محدودیتی بود که به عنوان بخشی از توافق نامه آب و هوایی پاریس در سال ۲۰۱۵ میلادی تعیین شد. تقریبا همه کشور‌های جهان توافق کردند که بشریت باید گرمایش را در این قرن بسیار کم‌تر از ۲ درجه سانتی گراد نگه دارد و در حالت ایده آل افزایش آن را به ۱.۵ درجه سانتی گراد محدود نماید.
دمای سیاره زمین به دلیل تنوع طبیعی می‌تواند سال به سال افزایش یا کاهش یابد بنابراین حد ۱.۵ درجه سانتی گراد به عنوان میانگین طی دهه‌ها محاسبه می‌شود. در سال ۲۰۲۳ میلادی چندین نیروی طبیعی تاثیرگذار در گرمایش ناشی از فعالیت‌های انسانی وجود داشتند که باعث افزایش دما در سراسر جهان شدند.
برای مثال، علاوه بر گرمایش ناشی از گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی چرخه‌های دمایی در اقیانوس اطلس و الگوی ال نینو در اقیانوس آرام در سال جاری به یکدیگر نزدیک شدند. با این وجود، چنین سال رکوردشکنی نمونه‌ای واضح از شرایطی است که ممکن است به زودی در یک جهان گرم‌تر یا حتی در انتهای احتمالات سردتر معمول شود.
برای افرادی که نگران اثرات مخرب تغییرات آب و هوایی هستند این امر ضرورت کنترل گاز‌های گلخانه‌ای را افزایش می‌دهد. هیئت بین دولتی تغییر اقلیم تیمی متشکل از دانشمندان سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸ میلادی گزارش ویژه‌ای را ارائه کرد که تفاوت بین ماندن در دمای کم‌تر از ۲ درجه سانتی گراد و کم‌تر از ۱.۵ درجه سانتی گراد را بررسی می‌کرد.
آنان دریافتند که هر میزان جزئی‌ای از گرمایش پیامد‌های نامطلوب دیگری برای سیاره زمین دارد. بالعکس هر میزان جزئی از اجتناب گرمایش منافعی برای بشریت به همراه خواهد داشت. بنابراین، ۱.۵ درجه سانتی گراد به عنوان آستانه یا نقطه اوج برای سیاره در نظر گرفته نشده بلکه هدفی عملی برای کشور‌ها محسوب می‌شود.
برای جلوگیری از افزایش میانگین دمای جهانی تا سال ۲۰۳۰ باید سطح دما ۴۳ درصد نسبت به سطح سال ۲۰۱۹ میلادی کاهش یابد. این در حالیست که حتی با در نظر گرفتن تعهدات روی کاغذ انتشار جهانی گاز‌های گلخانه‌ای در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت. برای مذاکره کنندگان آب و هوا این یک پرسش ناراحت کننده را ایجاد می‌کند: اگر بخش عمده شواهد نشان دهنده آن است که جهان از این هدف دور شده پس هدف گذاری چه فایده‌ای دارد؟
با توجه به آن که در سال جاری میلادی بلایایی که جهان شاهد ان بوده قابل توجه بوده اند فشار بیش از هر زمان دیگری بر کشور‌ها برای برداشتن گام‌های بزرگتر به منظور جلوگیری از بدتر شدن تغییرات اقلیمی وارد می‌شود.
برای در نظر گرفتن شرایط امسال ارزش دارد که چگونگی اندازه گیری و محاسبه دمای جهانی را بررسی کنیم. در مقایسه با میانگین دمای جهانی قبل از انقلاب صنعتی جهان پیش‌تر حدود ۱.۱ درجه سانتی گراد گرم شده است. با این وجود، این میزان یک میانگین برآورد شده است. قضاوت در مورد میزان گرم شدن یک سال در مقایسه با دوران قبل از آن که بشر شروع به سوزاندن زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی در حجم عظیمی کند دشوارتر است.
بسیاری از گروه‌های تحقیقاتی که دمای جهانی را ردیابی می‌کنند به طور گسترده در مورد رکورد‌های دما در چند دهه گذشته اتفاق نظر دارند. با این وجود، اختلاف نظر آنان در مورد محاسبه خط پایه در دهه ۱۸۰۰ میلادی است زمانی که دماسنج‌های بسیار کم تری وجود داشتند و قطعا هیچ گونه ماهواره آب و هوایی‌ای وجود نداشت. بنابراین، در حالی که مجموعه داده‌های زمین برکلی احتمالا نشان می‌دهد که سال ۲۰۲۳ میلادی ۱.۵ درجه سانتی گراد گرم‌تر از دمای پیشاصنعتی بوده است سایر گروه‌های تحقیقاتی ممکن است به نتیجه مشابهی نرسند.
با این وجود، سال ۲۰۲۳ در مسیر تبدیل شدن به گرم‌ترین سالی است که بشر تاکنون تجربه کرده و بخش عمده مجموعه داده‌ها با اختلاف زیادی این موضوع را نشان می‌دهند. برای مثال، سپتامبر نسبت به هر ماه اندازه گیری شده دیگری توسط اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده آمریکا در بازه زمانی ۱۷۴ ساله گرم‌تر بود. به بیان دیگر، سپتامبر(شهریور) ۲۰۲۳ از میانگین جولای(تیر) ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ میلادی گرم‌تر بود.
عوامل متعددی فراتر از انتشار دی اکسید کربن تولید شده توسط انسان در وضعیت ایجاد شده سال جاری دخیل بوده اند. نکته مهم آن است که در سال جاری پدیده ال نینو* به شکلی قوی وجود داشت که تمایل دارد دمای جهانی را افزایش دهد. آتشفشان هونگا تونگا-هونگا هااپای در تونگا که سال گذشته فوران کرد نیز ممکن است در روند ایجاد شده اخیر نقش داشته باشد. برخلاف اکثر فوران‌های آتشفشانی که ذرات معلق در هوا را بیرون می‌ریزند و در نهایت سیاره را خنک می‌کنند آتشفشان تونگا مقدار بی‌سابقه‌ای بخار آب را به جو فرستاد. بخار آب می‌تواند به عنوان یک گاز به دام اندازنده گرما عمل کند.
هم چنین، به دلیل قوانین حفاظت از کیفیت هوا آئروسل (هواپخش)های خنک کننده کم تری از منابع دیگر وجود داشت. از جمله این قوانین می‌توان به قوانین اجرا شده برای محدود کردن آلودگی کشتیرانی در سال ۲۰۲۰ میلادی اشاره کرد. جریان‌های هوای ضعیف‌تر بر روی اقیانوس اطلس هم چنین منجر به افزایش کم‌تر از مقدار معمول گرد و غبار صحرا شد و خورشید را کم نور ساخت. این بدان معناست که پرتو‌های خورشید در برخی از گرم‌ترین زمان‌های سال به دریا‌ها برخورد می‌کنند.
تمام این موارد و رخداد‌ها در کنار یکدیگر می‌توانند توضیح دهنده چرایی و چگونگی وقوع روند اخیر باشد. با این وجود، این متغیر‌ها به طور قطعی نمی‌گویند که آیا سال ۲۰۲۳ صرفا یک روند کوتاه است یا شروع یک روند.
دانشمندان حوزه آب و هوا ترجیح می‌دهند تغییرات اقلیمی را با استفاده از میانگین‌های ۲۰ تا ۳۰ ساله ردیابی کنند که به هموارسازی تغییرات سال به سال کمک می‌کند. با این وجود، پنجره اقدام برای تغییر اقلیم در حال بسته شدن است و هیچ کس نمی‌خواهد یک دهه صبر کند تا دریابد که آیا جهان از پیش هدف خود را از دست داده یا خیر. بنابراین، دانشمندان از مدل‌ها و پیش بینی‌ها برای تخمین زمان وقوع آن استفاده می‌کنند.
در حال حاضر اکثر مدل‌ها پیش بینی می‌کنند که میانگین دمای جهان در اوایل دهه ۲۰۳۰ میلادی ۱.۵ درجه سانتی گراد بالاتر از سطح پیشا صنعتی شد نخواهد بود، اما برخی پیش بینی‌ها نشان می‌دهند که ممکن است این شرایط تا سال ۲۰۲۷ میلادی محقق شود. بنابراین، آب و هوای عجیب و غریب سال ۲۰۲۳ را می‌توان به بهترین شکل به عنوان پنجره‌ای رو به آینده قلمداد کرد. در دنیایی که در حال گرم شدن است این دما‌ها طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده استثنایی نخواهد بود.
تعیین هدف تغییر آب و هوا همیشه بحث برانگیز بوده است. کشور‌هایی که به دلیل بالا آمدن اقیانوس‌ها زمین‌های خود را از دست می‌دهند نسبت به کشور‌هایی که به فروش سوخت‌های فسیلی وابسته هستند خواهان سقف کمتری برای تعیین گرمایش هستند. هم چنین، یک بی عدالتی اساسی در پشت تغییرات آب و هوایی وجود دارد این که کشور‌هایی که کم‌ترین تاثیر را در ایجاد این مشکل داشته اند معمولا از جمله کشور‌هایی هستند که بیش‌ترین آسیب را متحمل می‌شوند. از دهه ۱۹۷۰ میلادی دانشمندان و اقتصاددانان سعی کرده اند راهی بیابند تا درک کنند که بشریت تا چه اندازه و سطحی می‌تواند گرم شدن سیاره زمین را تحمل کند.
"ویلیام نوردهاوس" اقتصاددان در سال ۱۹۷۵ میلادی نوشته بود: "اگر دمای جهانی بیش از ۲ یا ۳ درجه سانتی گراد بالاتر از میانگین دمای فعلی باشد این امر باعث می‌شود که آب و هوا از محدوده مشاهداتی که در چند صد هزار سال گذشته انجام شده خارج شود. او همچنین در مقاله خود خاطرنشان کرد که کنترل تغییرات آب و هوایی مزایای استفاده از سوخت‌های فسیلی و آسیب‌های ناشی از گرم شدن هوا هزینه‌هایی را به همراه دارد.
رسیدن به یک هدف مستلزم ایجاد تعادل در این مبادلات و هم چنین پیش بینی سایر عوامل مانند پیشرفت‌های فناوری است. برای مذاکره کنندگان اقلیمی دستیابی به عددی که قابل دفاع و خوشایند باشد یک فرآیند دشوار بود. پس از چندین دهه تجزیه و تحلیل و کشمکش توافق کپنهاگ در سال ۲۰۰۹ بر سر دمای ۲ درجه سانتیگراد قرار گرفت که در توافق نامه پاریس در سال ۲۰۱۵ تثبیت شد. دانستن نقطه‌ای در چشم انداز که همگان بر سر آن اجماع داشته باشند کمک کننده است. با این وجود، حتی در توافق پاریس نیز ماندن در دمای کم‌تر از ۲ درجه سانتی گراد یک هدف بعید و دور به نظر می‌رسید. هشت سال پس از آن با افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای جهانی دمای ۱.۵ درجه سانتی گراد تقریبا هدفی غیرممکن به نظر می‌رسد.
در گزارش اخیر هیئت بین دولتی تغییر اقلیم هر سناریوی مطرح شده نشان می‌دهد که جهان احتمالا از هدف ۱.۵ درجه سانتی گراد عبور خواهد کرد. فرمول اصلی برای مهار تغییرات آب و هوایی همان است که در مقاله نوردهاوس در سال ۱۹۷۵ میلادی مطرح شده بود:" کاهش انتشار گاز‌های گلخانه ای، خنثی کردن اثرات گرمایش و بیرون کشیدن دی اکسید کربن از جو".
خبر خوب این است که پیش از این هرگز در طول تاریخ ابزار‌هایی تا این اندازه زیاد برای محدود کردن گاز‌های گلخانه‌ای وجود نداشته اند. هم چنین، ابزار‌ها در این راستا هرگز به میزان امروز ارزان نبوده اند و هر روز در حال بهتر شدن هستند. در نتیجه، ما باید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را سریع‌تر از حال حاضر کاهش دهیم.
*یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان است که هر ۲ تا ۷ سال یک بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر سیاره زمین می‌شود از جمله این ناهنجاری‌ها می‌توان به سیلاب‌های ناگهانی، خشکسالی، قحطی و اپیدمی اشاره کرد. ال‌نینیو به طور ساده عبارت است از یک رخداد اقلیمی کلان که بر اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگ‌ترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد. نشانه اولیه آن تغییر جهت جریان آب‌های سرد و گرم و هم چنین باد‌های این منطقه است.