الهام یاوری با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر سیما، در پاسخ به اینکه برخی معتقدند وجود مدارس سمپاد سازگار با عدالت آموزشی نیست، اظهار کرد: مفهوم دقیق عدالت این است که مسیر برای بچه‌هایی که توانمندی و استحقاق بیشتر برای رسیدن به کرسی‌های ارزشمندتر علمی را دارند، باز باشد و این بچه‌ها همان‌هایی هستند که ما در تلاش برای گزینش و پذیرش آن‌ها در مدارس سمپاد هستیم.
به گزارش ایسنا، وی با بیان اینکه ما با روش‌های مختلف نحوه گزینش خود در سمپاد را آزمایش کرده‌ایم، تاکید کرد: به نظر می‌رسد گزینش ما برای ورود به مدارس سمپاد به حد مقدورات انسانی دقیق است. از طرفی در نبود سمپاد کرسی‌های ارزشمند دانشگاه فقط مخصوص کسانی خواهند شد که از آموزش‌های غیردولتی برخوردار می‌شوند.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در پاسخ به اینکه یعنی اگر رتبه‌های برتر کنکور سمپادی نیستند، حتما از مدارس غیردولتی هستند؟، بیان کرد: درصد خیلی بالایی از این‌ها از مدارس غیردولتی هستند. تعداد خیلی کمی از رتبه‌های برتر کنکور از دانش آموزان مدارس نمونه دولتی هستند و متاسفانه از بچه‌های مدارس دولتی در بین رتبه‌های برتر کنکور کمتر است و باید گفت کمتر از تعداد انگشتان یک دست از دانش آموزان مدارس دولتی در رتبه‌های برتر کنکور داریم؛ بنابراین اگر بچه‌ای مستعد و پر تلاش است و استحقاق رسیدن به این مسیر را دارد، سمپاد ابزار خیلی خوبی برای رسیدن به کرسی‌های برتر دانشگاه است.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه آیا شما هم با چالش معلم در مدارس سمپاد مواجه هستید؟، عنوان کرد: معمولا دوستان در آموزش و پرورش مناطق لطف می‌کنند و سمپاد را در اولویت قرار می‌دهند. ما مدرسه بدون معلم نداریم، اما کیفیت معلمان متفاوت است.
یاوری همچنین در پاسخ به اینکه آیا معلمان مدارس سمپاد نیز به اندازه دانش آموزان این مدارس متفاوت هستند؟، تصریح کرد: همانطور که دانش آموزان سمپاد به صورت طیفی هستند و از دانش آموزان خیلی قوی تا نسبتا قوی در مدارس سمپاد وجود دارد، در مورد معلمان هم همین امر صادق است و کیفیت معلمان متفاوت است. دانش آموزان در سمپاد فقط کتاب درسی را نمی‌خوانند، به همین جهت معلمی لازم دارند که مهارت بیشتر داشته باشد و علاقه او به یادگرفتن بیشتر باشد و از طرفی توانایی ارتباطی خوبی با بچه‌ها داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا شما در سمپاد می‌توانید ادعا کنید که تمام استعداد‌ها را در کشور کشف کرده‌اید؟، توضیح داد: به هیچ وجه. ما در آزمون ورودی خود اغلب بر روی استعدادهای منطقی و کلامی متمرکز هستم و به همین جهت مثلا کسی که استعداد ورزشی یا هنری دارد ممکن است در آزمون ما پذیرفته نشود. از سوی دیگر به هر حال هر آزمونی خطایی دارد و ممکن است دانش آموزان خوبی باشند، اما در روز آزمون به هر دلیلی عملکرد خوبی نداشته باشند و در مقابل دانش آموزان خوبی نباشند، اما در روز آزمون با روش‌های دوپینگی وارد سمپاد شوند. البته تعداد این دانش آموزان خیلی کم است و ما تلاش می‌کنیم این تعداد کمتر هم شود.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان معتقد است که کیفیت آزمون مدارس سمپاد از سال ۹۹ به بعد از جهت صحت، تنوع، سادگی و فراگیری سوالات دائما رو به بهبود است.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه آیا دانش‌آموزی به صورت سفارشی هم می‌توانند وارد سمپاد شوند؟، تاکید کرد: به هیچ وجه هیچ سهمیه‌ای برای ورود به سمپاد وجود ندارد و تنها ملاک ما برای ورود به سمپاد، آزمون ورودی است. به شدت ما قانون مدار عمل می‌کنیم و از این جهت گاهی مخاطبین خود را می‌رنجانیم. ما از مسئولان مختلف و از بخش‌های مختلف انواع سفارشات را داریم که اغلب به این جهت است که قوانین ما را به درستی نمی‌دانند. همینطور از سوی آدم‌هایی که حاضرند مبالغ خیلی هنگفتی بپردازند تا دانش آموزی را در مدارس سمپاد راه دهند نیز انواع سفارشات را داریم، اما حتی به یک مورد هم جواب مثبت نمی‌دهیم.
به گفته یاوری، آزمون سمپاد پایه ششم فقط معطوف به تست هوش متمرکز است و به روی هوش‌های پنج گانه مورد تاکید در آزمون‌های بین المللی استاندارد تمرکز می‌شود، اما همین آزمون برای ورود به پایه دهم علاوه بر تست هوش اندکی به تست اطلاعات تحصیلی هم معطوف می‌شود که نوعی از فهم عمیق‌تر دانش آموزان و تحلیل جزوه درسی را می‌سنجند.
وی در بخش دیگرسخنان خود با بیان اینکه به دلیل خلاء قانونی موجود، آموزش و پرورش پس از پایان تحصیلات عمومی مسئولیتی در مقابل بچه‌های سمپادی ندارد، افزود: از این رو پایگاه‌های داده و اطلاعات موثق آماری درمورد فارغ التحصیلان سمپاد وجود ندارد و نمی‌توان گفت چند درصد این بچه‌ها پس از اتمام تحصیلات خود دارای مسئولیت در کشور هستند، اما بر اساس نمونه‌های آماری که ما اطلاعات را جمع آوری کردیم، میزان مهاجرت در این بچه‌ها کم و بیش شبیه هر جمع نخبگانی دیگری در کشور است.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درپاسخ به اینکه یعنی مهاجرت در بین سمپادی‌ها بالا است؟، بیان کرد: بله خیلی پایین نیست و شبیه فارغ التحصیلان دانشگاه‌های خوب کشور و کم و بیش همان عدد است، اما همان درصد خوبی که داخل ایران باقی می‌مانند خوشبختانه مسئولیت‌های خیلی کلیدی و ارزشمندی در حوزه‌های متفاوت ادبیات، هنر، فرهنگ، علم، تکنولوژی، پزشکی و مسئولیت مدیریتی در کشور می‌گیرند و ما سمپادی‌های خیلی قوی داریم که الان به شدت اثرگذار هستند.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه این خروجی و مهاجرت بر اساس هدف اصلی شما مبنی بر پرورش سرمایه‌های کشور برای آینده کشور نیست؟ ذکر کرد: همینطور است. علت عمده این مشکل نیز به شکافی بر می‌گردد که در سال‌های قبل بین سمپاد و در دوره تحصیل عمومی با بنیاد ملی نخبگان و وزارت علوم ایجاد شده است. ما به شدت تلاش می‌کنیم این شکاف را کاهش دهیم و گفتگوی خوبی به ویژه با بنیاد نخبگان داشته‌ایم تا این بچه‌ها پس از فارغ‌التحصیلی در مدارس جذب بنیاد ملی نخبگان شوند. در همین راستا سال قبل باشگاه دانش‌پژوهان جوان استقلال پیدا کرد تا مسئول پیوند این دو گروه به یکدیگر باشد. بچه‌ها باید پس از فارغ التحصیلی مدت کوتاهی از این باشگاه خدمات دریافت کنند و بعد بلافاصله وارد برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان شوند. بنیاد ملی نخبگان دستش بازتر است و حوزه مسئولیتش نیز همین است که فرآیند هدایت و به‌کارگیری استعدادهای برتر را پیگیری کند.
وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا ۱۰۰ درصد فارغ‌التحصیلان شما در کنکور قبولی دارند؟، تصریح کرد: نه اینطور نیست، به هر حال بچه‌ها در طول زمان ممکن است انگیزه درس خواندن را از دست دهند. از طرفی تیزهوش بودن به هیچ وجه برای موفقیت کافی نیست و احتیاج است این تیزهوش بودن همراه با تلاشش و کوشش باشد. البته درصد قبولی دانش آموزان سمپادی در کنکور خوب و درخشان است. ۶۵ درصد از مدال آوران المپیاد جهانی علمی سمپادی هستند و نزدیک ۷۰ درصد از رتبه‌های تک رقمی و زیر ۳۰۰۰ کنکور نیز از بچه‌های سمپاد هستند؛ بنابراین درصد قبولی سمپاد در کنکور چشمگیر است، اما به دلایل متفاوت ممکن است برخی دانش آموزان ما موفق نشوند.
یاوری در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به رای دیوان عدالت اداری در خصوص الزام به گرفتن آزمون از بچه‌های سمپادی در خلال گذر از دوره اول به دوم متوسطه، تصریح کرد: با همکاری خوب قضات دیوان عدالت اداری، حکم نهایی به این تعلق گرفت که بچه‌هایی که فعلا دانش‌آموز پایه هفتم تا نهم در سمپاد هستند از این آزمون مستثنی شوند. با این حال ما فکر می‌کنیم اصولا برگزاری این آزمون برنامه‌های تربیتی سمپاد را تا حد زیادی مختل می‌کند چراکه این برنامه‌ها شش ساله هستند و جا به جا شدن این بچه‌ها در میانه راه، برنامه‌های ما را دچار اختلالاتی می‌کند. البته حکم دیوان محترم است و باید اجرا کنیم و از طرفی دوستان دیوان هم گفتند راه برای تجدیدنظرخواهی همچنان باز است.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، با بیان اینکه یکی از دستاورد‌های مهم امسال ما رایگان شدن هزینه تحصیل دانش آموزان چهار دهک اول اقتصادی سمپادی است، توضیح داد: مدارس سمپاد بر مبنای مبالغی از که از خانواده‌ها دریافت می‌کنند، هزینه‌های جاری را می‌پردازند و از این رو گاهی فشار‌هایی به خانواد‌ها وارد می‌شود، البته سمپاد پیش از این هم تخفیف‌های خوبی برای خانواده‌های دهک‌های پایین ارائه می‌کرد، اما این تصمیم هیات دولت خیال خانواده‌ها را راحت کرد تا اگر از دهک‌های کم برخوردار هستند، برای ورود به مدارس سمپاد تلاش کنند و نگران هزینه‌ها نباشند. حتی ما از خانواده‌های دهک‌های چهار به بالا نیز دعوت می‌کنیم تا در صورتی که فرزند مستعدی دارند بدون نگرانی از هزینه‌ها برای ورود به سمپاد تلاش کنند.
معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش مدارس سمپاد نیمی از شهریه مدارس غیردوتی را می‌گیرند، در عین حال بیان کرد: با این وجود ما به جهت رعایت حال خانواده‌ها معمولا این مبلغ را تا یک سوم شهریه مدارس غیردولتی و حتی کمتر از آن دریافت می‌کنیم. برای مثال در تهران حتما شهریه مدارس سمپاد از یک سوم شهریه مدارس غیر دولتی کمتر است. از سوی دیگر ما با ارائه تخفیف‌هایی که برای خانواده‌ها داریم، تلاش می‌کنیم بچه‌ها از دهک‌های پایین‌تر هم به سهولت وارد سمپاد شده و تحصیل کنند.
به گفته وی، در سال جاری بر اساس عوامل متعددی شاهد افزایش حضور دانش‌آموزان از دهک‌های یک تا چهار تا ۴۵ درصد در مدارس سمپاد نسبت به سال قبل هستیم.
یاوری با بیان اینکه سمپاد سه هدف اصلی برای شکل گیری خود دارد، ادامه داد: دانش آموزانی که از ضریب هوشی بالاتری برخوردارند، معمولا ویژگی‌های مثبت منفی خود را دارند، برای مثال این دسته از دانش آموزان کمال‌گراتر هستند و بیشتر نکات منفی را می‌بینند واضطراب می‌گیرند. یا اینکه اگر این دانش آموزان نمونه‌هایی از بچه‌های با استعداد دیگر را در اطراف خود نبینند، ممکن است به نوعی از غرور کاذب مبنی بر اینکه «من از بقیه بالاتر هستم»، مبتلا شوند. از طرفی این دسته از دانش آموزان عطش یادگیری و سرعت یادگیری بیشتری دارند. از این رو کم و بیش ایده‌ای نظیر وجود مدارس سمپاد در همه‌جای دنیا با شدت و ضعف خود وجود دارد.
وی هدف دیگر ایجاد مدارس سمپاد را عدالت آموزشی عنوان کرد و افزود: در سال جاری از ۴۰ رتبه برتر کنکور، ۱۵ نفر جزو مناطق دو و سه آموزشی و اصطلاحا از مناطق کم برخوردارتر آموزشی بودند؛ از این بین نیز ۱۴ دانش آموز سمپادی هستند. سال گذشته ۱۴ نفر رتبه برتر کنکور که از مناطق کم برخوردارتر آموزشی بودند همه از بچه‌های سمپادی بودند. دخترخانم‌هایی که وارد این رتبه‌های برتر می‌شوند اغلب سمپادی هستند و درصد بالایی از بچه‌هایی که از مدارس غیر از مدارس «غیردولتی» رتبه‌های برتر کنکور را می‌گیرند، سمپاد هستند؛ بنابراین سمپاد مسیری است برای ورود بچه‌هایی که بضاعت مالی کافی برای ورود به مدارس غیردولتی خوب را ندارند و یا در مناطقی هستند که مدرسه غیردولتی برتر آنجا وجود ندارد و از طریق سمپاد امکان شکوفایی استعداد آن‌ها ایجاد می‌شود.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان ادامه داد: سومین هدف سمپاد این است که بالاخره هر کشوری نیاز به افراد اصطلاحا نخبه دارد تا مسائل کشور را حل کنند و سقف‌های شیشه‌ای و محدودیت‌های بعضا ذهنی را بشکنند و با تزریق اعتماد به نفس به مردم و تلاش و کوشش مشکلات کشور را حل کنند.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که چرا هزینه تحصیل در مدارس سمپاد برای تمام دانش آموزان نخبه رایگان نیست؟، ذکر کرد: سمپاد اصلا بودجه دولتی ندارد، ساختمان مدرسه سمپاد متعلق به دولت است و بسیاری از مدارس ما نیز از نیرو‌های انسانی دولتی استفاده می‌کنند، یعنی نیروی رسمی آموزش و پرورش در آن‌ها مشغول کار هستند. در برخی موارد نیز نیروی انسانی ما از هزینه جاری مدرسه هزینه خود را دریافت می‌کند. آموزش و پرورش محدودیت جدی روی بودجه دارد و در حال حاضر امکان اینکه هزینه تحصیل همه بچه‌های سمپادی رایگان باشد، وجود ندارد. ما علاقمند هستیم تا مسئولان کمک کنند و بودجه بیشتری به ما دهند. با این حال تلاش می‌شود هیچ بچه‌ای از خدمات سمپاد محروم نماند.
به گفته یاوری در حال حاضر حدود ۷۰۰ مدرسه سمپاد در سراسر کشور و حدود ۱۳۰ هزار دانش آموز سمپادی در کشور وجود دارد و بنا بر قانون هیات امنا مدارس سمپاد، این مدارس باید در هر شهری که دست کم ۳۰۰۰ دانش آموز در پایه ششم یا نهم داشته باشد، تاسیس شود.
وی همچنین این را هم گفت که در حال حاضر فقط در یک الی دو شهر کشور که حد نصاب ۳۰۰۰ دانش آموز را دارند، به دلیل مشکلات نظیر امکانات و ساختمان مدرسه، مدرسه سمپاد تاسیس نشده است، اما به استثنای این دو شهر در تمام شهر‌های بالای ۳۰۰۰ دانش آموز، مدارس سمپاد وجود دارند.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با اشاره به اینکه سمپاد دو معاونت دارد، درباره اقدامات این دو معاونت توضیح داد: یکی از معاونت‌های ما به برنامه ریزی برای مدارس سمپاد می‌پردازد و معاونت دیگر، پرورش استعداد فراگیر است. ما نگران استعدادهای خوبی هستیم که بیرون مدارس سمپاد هستند و به هر دلیل ممکن است نخواسته باشند و یا نتوانسته باشند وارد سمپاد شوند و یا در شهر‌هایی باشند که جمعیت آن‌ها کم است و مدرسه سمپاد در آنجا وجود ندارد. در این زمینه ما برنامه فراگیر خود را برای شکوفا شدن استعداد این دسته از بچه‌ها اجرا می‌کنیم.
معاون وزیر آموزش و پرورش درباره فعالیت «سمپاد فراگیر»، افزود: در سایت سمپاد تقریبا همه برنامه‌های فرهنگی سمپاد را در اختیار همه بچه‌های خارج از سمپاد قرار داده‌ایم. به علاوه کل محتوای درسی پایه هفتم و هشتم و نهم را در کلاس‌های مختلف سمپاد کل کشور ضبط و در اختیار بچه‌ها قرار داده‌ایم. از سوی دیگر برنامه «علمینو» و «هوشیار» را در شبکه‌های سیما داشتیم که هدف آن تلاش برای شناسایی بچه‌های پر استعداد بود. متناسب با بودجه و نیروی انسانی خود تلاش می‌کنیم تا در بچه‌هایی که بنا بر هر دلیل وارد سمپاد نشده‌اند، انگیزه ایجاد کنیم.
یاوری یادآور شد: پیش از سال ۹۹ و طی سال‌های طولانی، کشور دچار بد فهمی عمیق درباره سمپاد شد و نظام آموزش و پرورش کشور تلاش جدی کرد تا سمپاد را محدود و یا از بین ببرد. در سال ۹۵ حتی مصوبه‌ای برای نابودی سمپاد تصویب شد که اگر دلسوزان نظام تلاش نکرده بودند، عملا این اتفاق محقق می‌شد. کما اینکه مدارس دوره اول نمونه دولتی در این سال‌ها به شدت تضعیف شدند و الان نزدیک به نابودی هستند. در همه این سال‌ها طبیعتا مدارس سمپاد بر فعالیت حداقلی خود یعنی عمدتا بر فعالیت‌های حرفه‌ای و علمی متمرکز شدند و از این رو ما در بین چند نسل از دانش آموزان سمپاد شاهد درصد کمتری از فضای دانش آموز چند ساحتی بودیم.
وی در پاسخ به اینکه عده‌ای معتقدند سمپاد کار خاصی انجام نداده است که دانش آموزان نخبه را دور هم جمع می‌کند و نهایتا این دانش آموزان در کنکور رتبه‌های برتر را از آن خود می‌کنند و سمپاد می‌گوید ما این رتبه‌ها را کسب کردیم؟، خاطر نشان کرد: سال قبل از ۱۰ نفری که از کشور ما به المپیاد نجوم اعزام شدند، ۹ نفر مدال طلا المپیاد نجوم گرفتند. بعد از ما کشور آمریکا بود که فقط ۳ طلای نجوم گرفت و این با توجه به جمعیت چند برابری آمریکا در قیاس با کشور ما و امکانات و بودجه آن‌ها است؛ این ارزش افزوده‌ای است که وزارت آموزش و پرورش ایجاد کرده است. سمپاد حتما کار هنرمندانه‌ای انجام داده است و این بچه‌ها حتما بدون سمپاد به این درجه از رشد نمی‌رسیدند. اگر شما با اغلب سمپادی‌های موفق صحبت کنید، متوجه می‌شوید این بچه‌ها معتقدند بدون سمپاد به این درجه از موفقیت نمی‌رسیدند، با این حال حتما آدم‌های موفق در کشور هستند که از مسیر‌های دیگر موفق شده‌اند.
ماندگاری کم معلمان و مدیران سمپاد در این مدارس
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در بخش دیگر سخنان خود درباره مشکل ماندگاری کم معلمان و مدیران سمپاد در این مدارس و جابه‌جایی این نیرو‌ها در مدارس دیگر، تاکید کرد: معلمان سمپاد نیز از بین معلمان کشور انتخاب می‌شوند، اما ماندگاری معلمان و مدیران در سمپاد به دلایل مختلف خیلی کم است. به دلایل مختلف این معلمان و مدیران از سمپاد جا به جا می‌شوند. گاهی روسای مناطق آموزش و پرورش تصمیم می‌گیرند معلمی که به مدارس سمپاد آمده و تجربه اندوخته است را به دلایل مختلف از سمپاد به مدارس دیگر انتقال دهند. عمدتا تصمیم مدیریت مناطق آموزش و پرورش یا ادارات کل آموزش و پرورش این است و گاهی مسائل شخصی فرد باعث این جا به جایی می‌شود، به طوری که در دو سال گذشته حدود ۲۰۰ مدیر مدرسه سمپاد جا به جا شده‌اند.
معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه ما علاقمندیم معلمان ویژه مدارس سمپاد را داشته باشیم، اظهار کرد: این علاقمندی به این جهت است که ماندگاری معلمان در مدارس سمپاد بیشتر باشد تا بتوانیم توانمندسازی این معلمان را به طور منظم انجام دهیم. از سوی دیگر ممکن است برخی توانمندی‌هایی که مدارس سمپاد نیاز دارند را مدارس دیگر نیاز نداشته باشند. اگر ما این توانمندی را داشته باشیم که معلمان سمپاد را متناسب نیاز بچه‌ها تربیت کنیم، این معلمان انباشت تجربه می‌کنند و در آن زمان می‌توانیم الگوی آموزشی خوبی تهیه و آن‌ها را در اختیار دیگران قرار دهیم. اینگونه به اهداف سمپاد که ارتقای کل نظام آموزش و پرورش در کل کشور است نیز دست یافته‌ایم.