بیماری آلزایمر رایج‌ترین نوع زوال عقل یا دمانس و یک اصطلاح برای توصیف علت از دست دادن حافظه و مهارت‌های تفکر است. ویژگی بارز آلزایمر، از بین رفتن تدریجی حافظه است و بررسی‌ها نشان داده که مصرف زیاد برخی از گروه‌های غذایی می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
آلزایمر متداول‌ترین بیماری است که در دسته بیماری‌های اختلال مغزی قرار می‌گیرد. این بیماری باعث از بین رفتن حیات سلول‌های عصبی، نابود شدن بافت‌ها و کوچک‌شدن آن می‌شود. آلزایمر در ابتدا معمولا با تداخل جزئی در گفتار و حافظه همراه خواهد بود اما، به مرور زمان می‌تواند سبب شود که فرد قادر به انجام دادن امور زندگی خود نباشد.
آلزایمر ۳۲ درصد از بزرگسالان ۸۵ سال به بالا را در جهان تحت تاثیر قرار داده است. جالب است بدانید که حدود پنج درصد از افراد مبتلا به این بیماری رنج سنی کمتر از ۶۵ سال دارند.
با وجود پیشرفت‌های فراوان در علم پزشکی متاسفانه هنوز برای درمان آلزایمر یک دارو یا روش درمانی موثر شناخته نشده است؛ بنابراین دانستن راه‌های پیشگیری از ابتلا به آلزایمر اهمیت بسزایی در کنترل این بیماری در جوامع دارد. متخصصان بر این باورند که اصلاح سبک زندگی با استفاده از روش‌هایی مانند فعال نگه داشتن مغز، یادگیری مداوم، تمرکز، فعالیت بدنی و پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند در پیشگیری و کنترل بیماری آلزایمر موثر باشد.
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، یک رژیم غذایی صحیح می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را تا ۳۵ درصد کاهش دهد. همچنین تحقیقات نشان داده است مصرف رژیم غذایی غنی از امگا۳، ویتامین‌های گروه B مانند B۶، B۹ ،B۱۲ و آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین A، C، E، بتاکاروتن، سلنیوم و... می‌تواند تا حد زیادی خطر ابتلا یا پیشرفت بیماری آلزایمر را کاهش دهد.
ماهی: ماهی حاوی مقادیر بالایی از امگا۳ است. امگا۳ یکی از اسیدهای چرب ضروری برای بدن است که فواید بسیاری بویژه برای مغز و قلب به همراه دارد. امگا ۳ تا حد زیادی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در حال پیشرفت را کاهش می‌دهد.
از این رو توصیه می‌شود مصرف انواع ماهی از جمله ماهی خال مخالی، ماهی قزل آلای دریاچه‌ای، شاه‌ماهی، ساردین، تن و ماهی آزاد را در رژیم غذایی منظور کنید. متخصصان توصیه کرده‌اند که حداقل هفته‌ای یک بار از انواع ماهی‌ها استفاده شود. با گنجاندن ماهی در برنامه غذایی در دراز مدت می‌توان شاهد کاهش خطر سکته، آلزایمر و حتی بیماری‌هایی مانند افسردگی بود.
آجیل: انواع مغزیجات و دانه‌ها بویژه گردو حاوی چربی‌های سالم از جمله امگا۳، ویتامین E، فیبر و آنتی اکسیدان‌هایی مانند سلنیوم هستند. مصرف منظم و مداوم آنها می‌تواند در کاهش ریسک ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی و بیماری‌های مرتبط با مغز و آلزایمر مؤثر باشد. مطالعات متعددی مصرف آجیل را به خطر پایین‌تر جنون مرتبط کرده‌اند.
میوه‌ها: مصرف انواع میوه‌ها بویژه توت‌ها مثل توت فرنگی، شاه توت، بلوبری و تمشک به دلیل داشتن محتوای بالای آنتی اکسیدان، ویتامین‌های A و C و فولات می‌تواند به حفظ سلامت مغز و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کند.
رادیکال‌های آزاد در بدن باعث ایجاد بیماری‌های مختلف از جمله آلزایمر می‌شوند. آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که با رادیکال‌های آزاد واکنش می‌دهند و اثر منفی آنها را از بین می‌برند. انواع میوه‌ها با رنگ‌های مختلف، آنتی اکسیدان‌های متفاوتی دارند. برای تامین انواع آنتی اکسیدان‌های مورد نیاز بدن، میوه‌ها باید به صورت منظم و متنوع در برنامه غذایی روزانه مصرف شوند.
سبزیجات برگ سبز: کلم پیچ، اسفناج، چغندرقند، کلم بروکلی، کاهو و سایر سبزیجات حاوی ویتامین‌های A و C، فولات و سایر مواد مغذی هستند. حداقل دو وعده در هفته می‌تواند به پیشگیری از آلزایمر و تقویت حافظه کمک کند. محققان دریافتند که شش وعده یا بیشتر در هفته بیشترین مزایای ممکن را برای سیستم مغز و حافظه به همراه دارد. جهت افزایش تعداد وعده‌های مصرفی سبزیجات، علاوه بر خوردن سبزیجات به صورت خام در سالادها، می‌توان آنها را به سوپ‌ها و خوراک‌های آبپز نیز اضافه کرد.
ادویه‌جات بویژه زردچوبه: زردچوبه حاوی یک ماده فعال موثر به نام کورکومین است. مطالعات ثابت کرده‌اند که این ماده می‌تواند به پیشگیری و درمان انواع زوال عقل مانند آلزایمر کمک زیادی کند. مصرف انواع ادویه‌جات مانند دارچین، کاری و... نیز می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر موثر باشد.
روغن‌های گیاهی بویژه روغن زیتون: روغن‌های مایع گیاهی بویژه روغن زیتون به دلیل دارا بودن چربی‌های سالم و ویتامین E می‌توانند سبب حفظ ساختار غشای سلول‌های مغزی شوند. روغن زیتون همچنین سبب بهبود فرایند اتوفاژی می‌شود. این فرایند مربوط به توانایی سلول‌های مغزی در نابودی ضایعات مغزی است که سبب حفظ یکپارچگی اتصال سلول‌های عصبی و کارکرد بهتر آنها شده و به همین دلیل می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر نقش مهمی داشته باشد.
هنگام پخت و پز، روغن زیتون و انواع روغن‌های گیاهی دیگر مانند روغن کلزا، سویا، ذرت و... می‌تواند جایگزینی سالم برای کره، مارگارین و سایر انواع چربی‌ها باشد.
غلات کامل: غلات کامل از جمله برنج قهوه‌ای، بلغور، جو دوسر، جوانه گندم و نان‌های سبوس‌دار سرشار از فیبر، پروتئین و ویتامین‌های گروه B هستند. مجموعه ترکیبات موجود در غلات کامل به مغز شانس بیشتری برای عملکرد بهتر می‌دهند. به همین دلیل مصرف آنها جهت پیشگیری از ابتلا به آلزایمر توصیه می‌شود.
گوشت قرمز: اگر چه در رژیم غذایی ضد آلزایمر خوردن گوشت قرمز کاملا منع نشده است اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که محدود کردن مصرف گوشت های قرمز در مورد بیماری آلزایمر می‌تواند جزو مواد غذایی تاثیرگذار باشد. لذا مصرف گوشت سفید مانند گوشت مرغ و ماهی توصیه می‌شود.
مارگارین و کره: حذف کره‌های صنعتی و مارگارین از سبد غذایی خانواده و جایگزین کردن کره‌های طبیعی و انواع چربی‌های سالم از جمله اقدامات مفیدی است که در مورد فعالیت‌های مغزی و آلزایمر لازم است که به آن توجه شود.
پنیر: اگرچه نتایج متناقضی پیرامون تأثیر مصرف پنیر بر روی عملکردهای مغزی مطرح شده است ولی آنچه به اثبات رسیده این است که زیاده‌روی در مصرف پنیر می‌تواند مضر باشد و این امر در مورد کسانی که مستعد ابتلا به آلزایمر هستند بیشتر صدق می‌کند.
مصرف شیرینی‌ها و قند و شکر: حتما شما نیز بارها هشدارهای پزشکی و سلامت را در مورد مصرف شیرینی‌ها شنیده‌اید. این هشدارها نه تنها در مورد تناسب اندام و سلامت قلب و عروق صدق می‌کند، بلکه پیرامون سلامت مغز نیز توصیه شده است.
فست فودها و غذاهای سرخ شده: امروزه مضرات استفاده از فست فودها و غذاهای سرخ شده بر کسی پوشیده نیست. ثابت شده است که مصرف این نوع غذاها سلامت مغز را به خطر می‌اندازد و بر روی حافظه و عملکردهای شناختی تأثیر منفی دارد.
نمک: استفاده از نمک در رژیم غذایی افراد مبتلا به آلزایمر باید در حداقل ممکن صورت گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط معناداری بین رژیم‌های حاوی نمک زیاد و بروز بیماری آلزایمر وجود دارد.