در طول حیات انسان روی زمین چندین تمدن باستانی در نقاط مختلف جهان شکل گرفته است. با رشد این تمدن‌ها از نظر اندازه و قدرت، انسان‌ها شهر‌هایی ساختند و بعضی از آنها را به عنوان پایتخت انتخاب کردند تا از آنجا بر قلمروی خود حکومت کنند. با توجه به اهمیت بسیار بالای این شهرها، اغلب بزرگترین گنجینه‌های تمدن‌هایی که در آن خدمت می‌کردند، در این مکان‌ها نگهداری می‌شدند.
تمدن‌های باستانی جهان و پایتخت آنها بهترین مکان‌ها برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تاریخ هستند. از تمدن سومری تا مصر باستان، در ادامه بزرگترین تمدن‌هایی که جهان تاکنون شناخته و مکان پایتخت آنها در دوران باستان و دنیای مدرن آمده است.
تمدن کارتاژین بدون شک یکی از بزرگترین تمدن‌هایی بود که تا به حال در جهان وجود داشته است. خاستگاه این تمدن باستانی سامی به قرن نهم قبل از میلاد برمی‌گردد؛ زمانی که فینیقی‌های دوستدار تجارت دریایی آن را تأسیس کردند. این تمدن به سرعت رشد کرد و به زودی به قدرت غالب در مدیترانه تبدیل شد.
با این حال، سلطنت آن بر منطقه، سرانجام توسط روم باستان به شدت مورد تهدید قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۴۶ قبل از میلاد پس از دهه‌ها نبرد شدید دریایی و زمینی با رومیان به پایان رسید.
موقعیت مکانی پایتخت: کارتاژ پایتخت تمدن کارتاژینی بود و در شهر امروزی تونس در کشور تونس واقع شده است.
روم باستان تمدن قدرتمندی بود که در قرن هشتم قبل از میلاد در رم امروزی در ایتالیا تأسیس شد. این امپراتوری یکی از بزرگترین امپراتوری‌های تاریخ بود و تا زمان سقوط در سال ۴۸۰ پس از میلاد، برای مدتی طولانی بر دریای مدیترانه و بخش‌های وسیعی از اروپا تسلط داشت.
روم باستان یکی از موفق‌ترین تمدن‌های تاریخ بود و اختراعات زیادی از جمله بتن، آمفی تئاتر رومی، وسایل رفاهی، روزنامه‌ها و بسیاری دیگر به آن نسبت داده شده است.
موقعیت مکانی پایتخت: رم پایتخت روم باستان بود. این شهر هنوز در ایتالیای کنونی وجود دارد.
تمدن اتروسک یکی از اولین تمدن‌های جهان بود که در شبه جزیره ایتالیا به وجود آمد. آغاز شکل‌گیری آن به حدود ۹۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد که به سرعت رشد کرد و به قدرت غالب در ایتالیا تبدیل شد تا اینکه در قرن سوم قبل از میلاد توسط روم باستان فتح شد.
تمدن اتروسک مانند برخی از تمدن‌های دیگر در اطراف مدیترانه از دولت‌شهر‌های مستقل تشکیل شده بود، بنابراین لزوما پایتخت نداشت. با این حال، تمدن اتروسک دارای چند شهر قابل‌توجه مانند وِلی (ثروتمندترین دولت شهر)، تارکینیا، پوپولونیا و ولچی بود، اگرچه بیشتر این شهرها توسط رومیان ویران شدند.
امپراتوری هخامنشی با مساحتی به وسعت ۵.۵ میلیون کیلومتر مربع، بزرگترین امپراتوری جهان باستان بود؛ امپراتوری ایران باستان که توسط کوروش کبیر در سال ۵۵۰ قبل از میلاد تأسیس شد.
این امپراتوری به مدت چندین قرن به رشد خود ادامه داد، جهان باستان را با قدرت نظامی قدرتمند خود تهدید کرد و تمدن‌های بزرگ از جمله پادشاهی لیدیا، امپراتوری بابلی، مصر باستان، یونان باستان و بسیاری دیگر را فتح کرد. با این حال، در سال ۳۳۰ قبل از میلاد، این امپراتوری به دست پادشاه جوان مقدونیه -اسکندر مقدونی- افتاد، که شهر‌های زیادی را در جهان باستان تأسیس کرد.
موقعیت مکانی پایتخت: تخت جمشید پایتخت امپراتوری هخامنشیان بوده و امروز در شهر مرودشت استان فارس قرار دارد.
تمدن دره سِند یکی از بزرگترین تمدن‌های باستانی در تاریخ بود که زمانی در سرزمینی که اکنون توسط چندین کشور در جنوب آسیا از جمله پاکستان، افغانستان و هند اشغال شده توسعه می‌یافت. این یکی از سه تمدن قدیمی در جهان است – دو تمدن دیگر تمدن‌های بین النهرین و مصر باستان هستند.
تمدن سِند همچنین پهناورترین تمدن از میان قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان بود. در سال ۳۳۰۰ قبل از میلاد تأسیس شد و در حدود سال ۱۳۰۰ قبل از میلاد به دلیل تغییرات اقلیمی رو به زوال گذاشت. آب شهر کاهش یافت و شهروندان را مجبور به مهاجرت کرد که در نتیجه به سقوط این تمدن منجر شد.
وقعیت مکانی پایتخت: تمدن دره سِند دارای دو پایتخت بزرگ بود که به نام‌های موهنجودارو و هاراپا شناخته می‌شدند. موهنجودارو را می‌توان در استان سِند و هاراپا را در استان پنجاب، هر دو در پاکستان امروزی، یافت.
فنیقیه تمدن باستانی سامی-زبان بود که در حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد از شرق مدیترانه سرچشمه گرفت و تا ۳۳۲ قبل از میلاد که به دست اسکندر مقدونی افتاد ادامه داشت. مردمی که این تمدن را تشکیل دادند کنعانیان بودند و تمدن خود را حول تجارت دریایی بنا کردند. آنها ملوانانی فوق العاده بودند که چندین شهر بندری در اطراف دریای مدیترانه ایجاد کردند تا به تجارت دریایی خود کمک کنند و کارتاژ یکی از این شهرها بود.
شهر‌هایی که فینیقیان تأسیس کردند اغلب مستقل بودند و مانند سایر تمدن‌های باستانی بخشی از یک امپراتوری بزرگتر را تشکیل نمی‌دادند، بنابراین هیچ شهر مرکزی وجود نداشت که قلمرو آنها را کنترل کند. با این حال، چند ایالت-شهر فنیقی به طور باورنکردنی ثروتمند و مهم شدند ازجمله صیدا، بوبلوس و صور. این شهرها همگی در لبنان امروزی قرار دارند و همگی تاریخ شگفت انگیزی را در خود جای داده‌اند.
تمدن مینوسی تمدنی از عصر برنز بود که به عنوان قدیمی‌ترین تمدن اروپا شناخته می‌شود. این تمدن در حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد در جزیره کِرِت تأسیس و تا قرن ۱۵ قبل از میلاد شکوفا شد، زمانی که توسط فاتحان سرزمین اصلی ویران شد.
تمدن مینوسی به خاطر هنر پرطراوت، سازه‌های عظیم و سفالگری معروف است. این تمدن همچنین محل تولد افسانه مینوتور است؛ هیولای افسانه‌ای اسطوره‌های یونان با سر و دم گاو نر و بدن مرد.
موقعیت مرکز شهر: کنوسوس پایتخت تمدن مینوسی بوده و بزرگترین کاخ مینوس در آن قرار داشته است. کنوسوس همچنین مکان هزارتویی است که مینوتور در آن نگهداری می‌شد و ویرانه‌های آن را می‌توان در شهر امروزی هراکلیون در جزیره کِرِت یونان یافت.
مصر باستان تمدنی در شمال آفریقا بود که امروزه به عنوان یکی از خارق‌العاده‌ترین تمدن‌های تاریخ شناخته می‌شود. مصر یکی از سه تمدن باستانی است که به عنوان قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان شناخته می‌شوند. دو تمدن دیگر تمدن بین النهرین و تمدن دره سِند هستند.
اگرچه چندین قبیله کوچک تا ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد در این منطقه وجود داشتند، اما مصر در حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد به یک تمدن متحد تبدیل شد. خیلی زود این تمدن به قدرتی مسلط در مدیترانه تبدیل شد و چیز‌های بزرگ بسیاری اختراع کرد؛ از جمله ساخت اهرام بزرگ، نوشتن، کاغذ‌های پاپیروس، جوهر سیاه، تقویم، ساعت، دارو و مومیایی کردن.
برای هزاران سال، مصر تا سال ۳۳۲ قبل از میلاد، زمانی که به دست اسکندر مقدونی افتاد به شکوفایی خود ادامه داد.
موقعیت مکانی پایتخت: مصر در طول سلطنت طولانی خود چندین پایتخت داشت، اما ممفیس و تبس معروف‌ترین آنها بودند. ممفیس اولین پایتخت مصر باستان بود و امروزه ویرانه‌های آن را می‌توان در ۲۰ کیلومتری جنوب قاهره یافت، در حالی که ویرانه‌های تبس در اقصر امروزی (یکی از باستانی‌ترین شهر‌های جهان امروز) قرار دارد.
یونان باستان یکی از محبوب‌ترین تمدن‌هایی است که زمین تاکنون به خود دیده و خاستگاه برخی از تاریخی‌ترین شهر‌های جهان امروزی است. این تمدن در قرن هشتم قبل از میلاد پس از سقوط تمدن میسنی ظهور کرد و تا سال ۳۲۳ قبل از میلاد با مرگ اسکندر مقدونی ادامه یافت.
این تمدن از دولت-شهرها تشکیل شده بود و به خاطر دستاورد‌های متعددش که ریشه تمدن غرب را تشکیل می‌دهند، مشهور است. چیز‌های زیادی در یونان باستان اختراع شد، از جمله دموکراسی، فلسفه، آزادی بیان، بازی‌های المپیک، شعر، و الفبای یونانی که نسخه اصلاح یافته‌ای از الفبای فنیقی بود.
یونان باستان پایتختی نداشت، زیرا تحت یک تاج و تخت پادشاهی یا حکومت واحد متحد نبود. در عوض از دولت-شهرها تشکیل شده بود که بیشتر آنها در درگیری دائمی با یکدیگر بودند. بدون شک محبوب‌ترین دولت شهر در یونان باستان، آتن بود.
این شهر یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های جهان است و برخی از مهم‌ترین دستاورد‌های تمدن در آن به دست آمده است که باعث می‌شود به‌طور گسترده‌ای به عنوان زادگاه تمدن غرب شناخته شود. امروزه آتن هنوز وجود دارد و بهترین مکان برای آشنایی با تاریخ تمدن یونان باستان است.
تمدن سومری قدیمی‌ترین تمدنی است که جهان تاکنون شناخته است. این تمدن در بین النهرین قرار داشت و در حدود ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد به وجود آمد. پس از آن به سرعت رشد کرد و در منطقه قدرتمند شد.
سومر از چندین ایالت-شهر تشکیل شده بود که سومری‌ها در آنجا زندگی کرده، شکوفا می‌شدند و چیز‌های باورنکردنی از جمله نوشتن، هنر، معماری و سفال اختراع می‌کردند. تمدن سومری به دلیل ابداع قدیمی‌ترین متن شناخته‌شده در جهان شناخته می‌شود.
تمدن سومری در نهایت با هجوم آموری‌ها و تصرف شهرها به پایان رسید. خیلی زود فرهنگ سومری جذب فرهنگ آموری شد و امپراتوری قدرتمندی به نام بابل متولد شد.
سومر باستان پایتخت مرکزی نداشت، اما چندین شهر داشت که در طول وجودش اهمیت زیادی پیدا کردند. اوروک یکی از این شهر‌های مهم و محبوب‌ترین شهر در تاریخ سومری بود. این شهر اولین شهر مهم تمدن سومری و به تبع آن اولین شهر جهان باستان بود. اوروک زمانی تحت فرمانروایی گیلگمش بود که دیوار‌های بزرگی در اطراف شهر ساخت.
اور هم در زمان خود یکی از شهر‌های مهم سومریان بوده است و ویرانه‌های این شهر را می‌توان در تل المقیار، استان ذی قار عراق یافت. مهم‌ترین شهر سومر باستان: اورک محبوب‌ترین شهر در تمدن سومری بوده است و ویرانه‌های آن امروزه در الورکه، استان مثنی، عراق یافت می‌شود.
منبع: روزیاتو