این تصویری است که همه ما از قرون وسطی داریم: شوالیه‌هایی با زره‌های درخشان، سوار بر اسب‌های جنگی. پادشاهان و ملکه‌های مستبدی که از بدنشان جواهرات مختلف آویزان شده و در لباس‌های ابریشم ظریف و گرانقیمت پیچیده شده اند و از قصر‌های سنگی با ابهت شان بر سرزمین خود فرمانروایی می‌کنند. تصاویر و شخصیت‌های قرون وسطی نمادین بوده و از مدت‌ها پیش، قرون وسطی پس زمینه‌های جذابی برای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی معتاد کننده فراهم کرده است. همچنین نمادگرایی، آداب و رسوم و فناوری قرون وسطی، پایه و اساس بسیاری از آثار فانتزی مانند بازی تاج و تخت و ارباب حلقه‌ها بوده است.
مجموعه فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی این فهرست اگر چه همگی در قرون وسطی رخ می‌دهند، اما ژانر‌ها و سبک‌های متنوعی را نمایش می‌دهند. درام‌های کلاسیک تاریخی سرشار از سیاست بازی‌های پر خطر و جنگ‌های هیجان انگیز هستند، اما یک داستان رازآلود قتل، یک کمدی و حتی یک فیلم ورزشی نیز در این فهرست وجود دارد که ثابت می‌کند می‌توان از قرون وسطی برای روایت هر نوع داستانی استفاده کرد. در اینجا به معرفی چند مورد از بهترین فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی با داستانی قرون وسطایی می‌پردازیم.
برای بسیاری، فیلم ماجراجویی‌های رابین هود داستان بی نقص رابین هود است. این فیلم با بازی ارول فلین، در مورد این قهرمان قانون شکن مشهور است که گروه مردان خوش مشرب خود را علیه شاهزاده جانِ شرور (با بازی کلود رینز) و کلانتر بزدل ناتینگهام (ملویل کوپر) که توده‌های ساکسون را سرکوب می‌کنند، رهبری می‌کند. همچنین در این فیلم شاهد بازی‌های به یاد ماندنی از اولیویا دی هاویلند در نقش ماریان و باسیل راتبون در نقش گای اهل گیزبورن هستیم.
ماجراجویی‌های رابین هود زمانی که بیش از ۸۰ سال پیش برای اولین بار در سینما‌ها اکران شد، نقد‌های بسیار مثبتی دریافت کرد و توانست سه جایزه اسکار را از آنِ خود کند. این فیلم هنوز هم بسیار مورد احترام است و فلین در نقش رابین هود، یکی از ماندگارترین و خاطره انگیزترین شخصیت‌های رابین هودی تاریخ سینما در نگاه مخاطبان است.
با داستانی که در سال ۱۱۸۳ روایت می‌شود، شیر در زمستان در مورد شاه هنری دوم (پیتر اوتول) است، کسی که سه پسر او همگی می‌خواهند تاج و تختش را به ارث ببرند. در حالی که هنری جوان‌ترین پسرش، جان (نایجل تری) را برای جانشینی خود در نظر دارد، همسر هنری، النور اهل آکویتن (کاترین هپبورن، در یکی از بهترین نقش آفرینی هایش) ترجیح می‌دهد که پسر بزرگشان ریچارد (آنتونی هاپکینز) به عنوان جانشین پادشاه معرفی شود. بنابراین، همه طرفین دست به دست هم می‌دهند تا با پیاده کردن نقشه هایشان، هنری را متقاعد به تصمیم گیری مطلوب خود کنند.
شیر در زمستان با فیلمنامه‌ای جمع و جو و بازیگرانی برجسته، از جمله اولین بازی خیره کننده تیموتی دالتون در نقش پادشاه فرانسه، داستانی جذاب و پیچیده از دسیسه‌های سیاسی است. این فیلم در چهل و یکمین مراسم سالانه اسکار در سال ۱۹۶۹ نامزد هفت جایزه اسکار شد و سه جایزه از جمله بهترین بازیگر زن را برای هپبورن به ارمغان آورد.
فیلم حماسی ال سید به کارگردانی آنتونی مان در سال ۱۹۶۱، توسط مارین اسکورسیزی به عنوان «یکی از بهترین فیلم‌های حماسی ساخته شده» مورد ستایش قرار گرفت. این فیلم که در قرن یازدهم میلادی روایت می‌شود، داستان جنگ سالار واقعی کاستیلی، رودریگو دیاز دو ویوار (چارلتون هوستون) را روایت می‌کند که با نام ال سید شناخته می‌شود. این فیلم نیز مانند بسیاری از فیلم‌های حماسی تاریخی آن زمان، اقتباسی آزاد از رویداد‌های واقعی است که صحنه‌های نبرد بزرگ و مدت زمان طولانی دارد.
اگر چه اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما ال سید از نظر کیفیت با امثال بن هور و لارنس عربستان قابل مقایسه است و از یک بازی تاثیرگذار و محکم توسط هوستون و یک بازی بی نقص به همان اندازه از سوفیا لورن در نقش شیمن، معشوقه دیاز دو ویوارس سود می‌برد.
بر اساس رمانی به همین نام نوشته کن فولت، داستان مینی سریال ستون‌های زمین که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد، در شهر خیالی کینگزبریج در انگلستانِ قرن دوازدهم در نقطه‌ای از تاریخ انگلستان به نام آنارشی یا هرج و مرج اتفاق می‌افتد. داستان سریال پیرامون ساخت کلیسای جامع و توطئه چینی مردان و زنانی است که برای رسیدن به تاج و تخت نقشه می‌کشند.
این سریال حاوی بازی‌هایی از نام‌های بزرگ آن زمان و کسانی است که اکنون به موفقیت‌های بیشتری دست یافته اند، از جمله یان مک شین، هیلی آتول، متیو مک فایدن، ادی ردمین، دونالد ساترلند و تعدادی دیگر. این سریال در زمان پخش اولیه نقد‌های عموما مثبتی از سوی منتقدان دریافت کرد و طرفداران آن را اقتباس خوبی از متن اصلی می‌دانستند. این سریال سه نامزدی گلدن گلوب از جمله بهترین بازیگر مرد برای مک شین و بهترین بازیگر زن برای اتول را به دست آورد.
سریال مرلین از محصولات شبکه بی بی سی، بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ به مدت پنج فصل پخش شد. این سریال سال‌های جوانی این جادوگر افسانه‌ای (با بازی کالین مورگان) و رابطه او با بهترین دوستش شاهزاده آرتور (بردلی جیمز) را به تصویر می‌کشد، کسی که مرلین به او قول می‌دهد با استفاده از جادو از وی محافظت کند، موضوعی که وی به نوبه خود از پدر متنفر از جادوگری اش، پادشاه اوتر پندراگون (آنتونی هد) پنهان می‌کند. این مجموعه یکی از چندین درام علمی تخیلی / فانتزی بود که پس از بازگشت موفقیت آمیز دکتر هو ساخته شد که عصر‌های شنبه در بریتانیا پخش شده و تمام خانواده را هدف قرار داده بود.
این سریال از عناصر فانتزی و جادویی زیادی بهره می‌برد، اما همانند افسانه‌ای که براساس آن ساخته شده، هنوز هم ریشه در تاریخ قرون وسطی دارد. مرلین در طول انتشار خود بسیار محبوب بود و مرتبا به آمار بازدید چشمگیری دست پیدا می‌کرد، هر چند که اکنون تا حد زیادی فراموش شده است. سبک، سرگرم کننده و پر از ماجراجویی، این سریال نمونه‌ای از نوعی درام خانوادگی برای فراموشی دغدغه‌های زندگی روزمره است که نمونه اش دیگر وجود ندارد.
دوران شان کانری پس از بازی در نقش جیمز باند، پر بود از بازی‌های عالی در فیلم‌های به یاد ماندنی – از جمله تسخیر ناپذیران، ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی، و شکار اکتبر سرخ. اما بازی او در نقش یک راهب فرانکی به نام ویلیام اهل باسکرویل در اقتباس سال ۱۹۸۶ از رمان نام گل سرخ اثر اومبرتو اکو اغلب به طور ناعادلانه‌ای نادیده گرفته می‌شود. ویلیام دارای هوشی شرلوک هولمزی است، هوشی که او از آن برای بررسی یک سری مرگ‌های مرموز استفاده می‌کند، مرگ‌هایی که در طول یک کنفرانس کلیسا در یک صومعه ایتالیایی دورافتاده رخ می‌دهد.
اما تحقیقات او توسط برناردو گوی متعصب (اف. موری آبراهام) و تاکتیک‌های مخوف دستگاه تفتیش عقاید او به خطر می‌افتد. کانری یک بازی مطمئن از خود ارائه می‌دهد و به راحتی حس جذابیت و هوشمندی را در کالبد ویلیام تزریق می‌کند، در حالی که آبراهام و ران پرلمن در نقش‌های مکمل قوی ظاهر می‌شوند. نام گل سرخ یک داستان قتل رازآلود قرون وسطایی و ترکیبی بی نقص از تحریک فکری و درک احساسی است.
تفکربرانگیزترین اثر این فهرست، خیزش والهالا برداشتی سینمایی از نیکلاس ویندینگ رفن از یک فیلم ماجراجویانه است. مدس میکلسن در نقش یک چشم بازی خیره کننده‌ای از خود ارائه می‌دهد، برده لال اهل منطقه اسکاندیناوی که با یک پسر محلی از دست ربایندگان خود فرار می‌کند و در راه رسیدن به سرزمین مقدس به گروهی از شمالی‌های مسیحی می‌پیوندد.
با این حال، زائران داستان در دریا گم می‌شوند و در سرزمین عجیبی گیر می‌افتند که همواره مورد تهدید عناصر و افراد محلی است. این فیلم تعریفی مطلق و کامل از سوزاندن آرام آرام مخاطب است، فیلمی که از لحظات پرجزییاتی استفاده می‌کند تا تنش را به سطحی تقریباً غیرقابل تحمل برساند. رفن یک حس و حال وهم آور و هیپنوتیزمی خلق می‌کند که خشونت و زیبایی آن دوره به تصویر می‌کشد، در حالی که شخصیت‌ها را در یک ماجراجویی وجودی در لبه جهان مورد بررسی روانشناختی قرار می‌دهد.
ویلیام شکسپیر. این نام به طور قابل درکی احساسات متضادی را در هر کسی که تا به حال درس ادبیات انگلیسی را گذرانده است، برانگیخته است؛ و در حالی که بسیاری از فیلمسازان، از جمله لارنس اولیویه و کنت برانا، اقتباس‌های فوق العاده‌ای از آثار قرون وسطایی شکسپیر کرده اند، The Hollow Crown از نظر وسعت و عمق خلاقیت موجود در آن منحصر به فرد است.
این سریال آنتالوژی که دوران حکومت ریچارد دوم تا ریچارد سوم (حدود ۱۰۰ سال) را دنبال می‌کند، تمام سیاست بازی‌های پر خطر درباری را در پرتنش‌ترین شکل ممکن اش در خود دارد، داستانی که با نگاه تیزبین شکسپیر به وضعیت انسان به جایگاه رفیعی دست پیدا می‌کند. در این سریال، بن ویشاو، جرمی آیرونز، تام هیدلستون، تام استوریج و بندیکت کامبربچ همگی تاج‌های پادشاهی خود را بر سر می‌گذارند و زندگی تازه‌ای را به پادشاهان مرده می‌بخشند.
داستان یک شوالیه ترکیبی بی نقص از تازگی و آشنایی است. ماجراجویی هیجان انگیز برایان هلگلند (محرمانه لس آنجلس، رودخانه میستیک) طنز معاصر و راک اند رول را به داستان کلاسیک پسر بچه‌ای که سعی دارد سرنوشتش را تغییر دهد، تزریق می‌کند. ویلیام تاچر که نقش او را هیث لجر فقید با جذابیت و اشتیاق خاصی بازی می‌کند، مهتری فروتن است که رویای شوالیه شدن را در سر می‌پروراند. وقتی اربابش می‌میرد، او از این فرصت استفاده می‌کند و دودمانی اصیل را برای خود جعل می‌کند که به او اجازه می‌دهد راهش را در محفل با پرستیژ نمایش‌های شوالیه‌ای و شمشیربازی باز نماید.
ویلیام با همراهی دوستان وفادارش رولاند و وات (مارک ادی و آلن تودیک در یک نمایش دو نفره دوست داشتنی) راه خود را به جامعه نخبگان وقت باز می‌کند، عاشق بانو جوسلین شاداب می‌شود و کنت آدمار شیطان صفت را عصبانی می‌کند. هلگلند با زیرکی به این نکته اشاره می‌کند که دوئل شوالیه‌ها ورزش معادل قرون وسطایی ورزش‌های حرفه‌ای امروزی بوده و فیلم خود را به عنوان یک فیلم ورزشی می‌سازد، تاکتیک منحصر به فردی در میان فیلم‌های تاریخی با حال و هوای قرون وسطایی. شاید این فیلم برنده جایزه اسکار نشده باشد یا مورد تحسین منتقدان قرار نگرفته باشد، اما A Knight’s Tale مسلماً سرگرم کننده‌ترین اثر این فهرست است و قطعاً تماشای چندباره آن لذت بخش خواهد بود.
جدیدترین عنوان این فهرست، فصل دوم سریال وایکینگ ها: والهالا در اوایل سال ۲۰۲۳ منتشر شد و داستان آن از زمانی آغاز می‌شود که سریال اورجینال وایکینگ‌ها به پایان رسیده بود. وایکینگ ها: والهالا ۱۰۰ سال پس از وقایع سریال اصلی را روایت کرده و تلاش مجدد شمالی‌های نوردیک برای فتح انگلستان پس از قتل عام وحشیانه روز سنت بریس در سال ۱۰۰۲ میلادی را به تصویر می‌کشد.
این سریال بر سفر‌های وایکینگ‌های افسانه ای، هارالد سیگوردسون، لیف اریکسون و فریدیس ایرسدوتیر متمرکز است. هارالد پس از رسیدن به تاج و تخت نروژ باید راه جدیدی برای کسب افتخار بیابد در حالی که لیف و فردیس گرینلندی با تهدید وجودی تری مبارزه می‌کنند. نوردیک بودن به چه معناست؟ آیا می‌توان سنت‌های جدید را با روش‌های قدیمی آشتی داد؟ شخصیت‌های بزرگ و درام پر زد و خورد، با طراحی تولید پر زرق و برق و سکانس‌های هیجان انگیز مبارزه ترکیب می‌شوند تا سرگرمی با اکشن بالایی را خلق کنند.
آخرین پادشاهی دومین محصول نتفلیکس در این فهرست بوده و بی دلیل در این فهرست قرار نگرفته است. این درام پنج فصله ترکیبی از سیاست بازی پرخطر، هیجان و جنگ است که جذابیت دوچندانی به یک سریال تلویزیونی قرون وسطایی معتاد کننده می‌افزاید. بر اساس مجموعه کتاب‌های برنارد کورنول به نام داستان‌های ساکسون، این سریال در ورد اوترد اهل ببانبورگ، وارث ساکسون قلعه‌ای در نورثامبریا است که از حق مادرزادی اش محروم شده و توسط دانمارکی‌های مهاجم بزرگ می‌شود. او که بین این دو فرهنگ در حال جنگ گرفتار شده، در طول سریال به هر دو جهت کشیده می‌شود و برای بازپس گیری سرنوشت خود می‌جنگد.
این فیلم یک سفر ماجراجویانه قهرمانی کلاسیک است که دوست دارد در منطقه خاکستری زندگی کند. دانمارکی‌ها کاملاً شرور نیستند، در حالی که ساکسون ها، علی رغم وانمود کردن و ظاهر سازی هایشان، کاملاً با فضیلت و باایمان نیستند. در نتیجه، اوترد که یک جنگجوی مرگبار، اما عاقل و هوشمند است، همواره در می‌یابد که دربار پادشاه می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از میدان نبرد باشد. سریال The Last Kingdom که ترکیبی از درام سیاسی و درام جنگی است، یک مکمل تاریخی و باکیفیت برای بازی تاج و تخت و ارباب حلقه‌ها به شمار می‌آید. اگر چه این مجموعه به پایان رسیده، اما یک فیلم سینمایی به نام آخرین پادشاهی: هفت پادشاه باید بمیرند، به عنوان اسپین آفی از آن در سال ۲۰۲۳ منتشر شد.
وایکینگ‌ها بهترین سریال قرون وسطایی این فهرست است و بقیه حتی به آن نزدیک هم نمی‌شوند. اودیسه شش فصلی شبکه هیستوری در مورد رگنار لاثبروک افسانه‌ای است، یک کشاورز و ماجراجوی نوردیک که به انگلستان حمله کرده، عصر وایکینگ را آغاز می‌کند و در نهایت پادشاه دانمارک می‌شود. سریال وایکینگ‌ها که توسط مایکل هرست (The Tudors, Elizabeth) ساخته شده است، مجموعه‌ای گسترده از شخصیت‌های پویا و گیراست که مانند امواج دریا بالا و پایین می‌روند.
بازی قوی تراویس فیمل در نقش رگنار جاه طلب و خوش مشرب در مرکز داستان قرار می‌گیرد، اما تقریباً همه بازیگران در نقش‌های خود می‌درخشند. کاترین واینیک در نقش لاگرتای باهوش و مبارز و جورج بلگدن در نقش یک راهب مردد انگلیسی به نام اثلستن از بازی‌های برجسته این سریال هستند. دوستی عجیب اثلستن با رگنار یکی از زیباترین و البته ویرانگرترین روابط کل سریال را شکل می‌دهد. سریال وایکینگ‌ها که درام و جنگ از آن می‌چکد، در عمق فرهنگ نوردیک کاوش می‌کند تا دنیایی واضح و معتبر خلق کند که بینندگان هرگز دوست ندارند آن را ترک کنند.
افراد زیادی نمی‌توانند قرون وسطی را خنده دار بازسازی کنند، اما شاید تعجب آور نباشد که رفقایمان در گروه مانتی پایتون در اولین فیلم داستانی خود، مانتی پایتون و جام مقدس موفق به چنین کاری شدند. مانتی پایتون با استفاده از افسانه جستجوی پادشاه آرتور برای جام مقدس به عنوان یک مبنای داستان، با خرابکاری و عشق همیشگی شان به چیز‌های بی معنی، به انگلستان قرون وسطی می‌روند. این فیلم همه چیز را، از مبانی سیاسی پادشاهی گرفته تا طاعون سیاه، با لحنی هجوآمیز به تصویر می‌کشد و لحظات نمادین کمدی متعددی را با سرعتی برق آسا خلق می‌کند.
همه اعضای گروه پایتون‌ها در فیلم می‌درخشند، اما جان کلیز، برجسته‌ترین بازی این گروه را ارائه می‌دهد. تصویر سازی خنده دار و جذاب او از شوالیه سیاه و وحشی گری مرگبار، اما اشتباهی سر لانسلوت در یک مهمانی عروسی معمولی، حتی عبوس‌ترین بیننده‌ها را به خنده‌ای جنون وار می‌اندازد. نکته جالب این است که ساخت این فیلم تنها با جذب سرمایه گذارانی، چون لد زپلین، پینک فلوید و التون جان امکان پذیر بود.
بحث درباره کیفیت فیلمی با چهار جایزه اسکار (از جمله بهترین فیلم) و بیش از ۴۰۰ میلیون دلار فروش در گیشه (تعدیل شده بر اساس تورم) کمی سخت است. مل گیبسون در این درام پرفراز و نشیب که در مورد ویلیام والاس، مبارز آزادی خواه اسکاتلندی (گیبسون) و تلاش او برای گرفتن انتقام قتل محبوبش و در عین حال رهایی اسکاتلند از استبداد انگلیسی است، نقش کارگردان و بازیگر نقش اول را دارد.
اگر چه والاس هرگز زره پوش نمی‌شود، اما شجاع دل این شوالیه را در طرح کلیشه‌ای شوالیه‌ای با زره درخشان به عنوان آن انقلابی اسکاتلندی مشهور تجسم می‌کند. این فیلم مانند یک افسانه آرتوری عمل می‌کند که در آن شجاعت، پهلوانی، و عشق فراوان است. این فیلم داستان سرایی کلاسیک هالیوودی در بهترین کیفیت ممکن خود است و فیلم‌های حماسی قدیمی تری مانند دکتر ژیواگو و بر باد رفته را به یاد مخاطب می‌آورد. سکانس‌های نبرد هیجان انگیز بوده و هوشمندانه نوشته شده اند تا هر کدام حس و حال منحصر به فرد خود را داشته باشند. نبرد استرلینگ در این فیلم و هر فیلم قرون وسطایی کاملاً برجسته است.
قرار گرفتن فیلم حماسی ریدلی اسکات ساخته سال ۲۰۰۵ در صدر این فهرست، با توجه به نقد‌های متفاوت اولیه و فروش متوسط در گیشه، شاید تعجب برانگیز باشد، اما نسخه تدوین ویژه کارگردان، بر جذابیت و عمق این فیلم می‌افزاید و آن را به یک فیلم کلاسیک قرون وسطایی بی بدیل در این ژانر تبدیل می‌کند. با فضایی مربوط به اواخر قرن دوازدهم، فیلم پادشاهی بهشت روایت بالیان (اورلاندو بلوم) را دنبال می‌کند که پس از آگاهی از اینکه او پسر حرامزاده یک بارون محلی قدرتمند (لیام نیسون) است، به اورشلیم سفر می‌کند. بالیان که هم به دنبال رستگاری معنوی و هم به دنبال رستگاری دنیوی است، به نیرو‌های صلیبی که از اورشلیم دفاع می‌کنند می‌پیوندد، اما متوجه می‌شود که اشراف متعصب و تشنه قدرت خطرناک‌تر از دشمن اردو زده در خارج از دیوار‌های شهر هستند.
در این فیلم، نبوغ و خلاقیت اسکات به عنوان یک نابغه عرصه سینما و نگاه دقیق او به میزانسن (بودجه پرچم‌های فیلم به تنهایی ۲۵۰ هزار دلار بود) در اوج خود قرار دارد، در حالی که یک ماجراجویی خیره کننده بصری را به تصویر می‌کشد که با یک هسته عاطفی تلخ تکمیل می‌شود. بلوم شخصیت بالیانِ با ایمان را با وقار و اصالت به تصویر می‌کشد در حالی که بازی‌های مسحور کننده ادوارد نورتون، برندان گلیسون و غسان مسعود گواهی بر استعداد قابل توجه بازیگران نقش‌های فرعی فیلم است. با صحنه‌های نبرد پرتنش و دنیایی پر جنب و جوش، نسخه تدوین شده کارگردان از پادشاهی بهشت، شاهکاری در قالب یک فیلم قرون وسطایی است.