گلوکوما یا آب‌سیاه یک بیماری چشمی است که در اثر آسیب به عصب بینایی، بینایی به طور دائم از بین می‌رود. در آب‌سیاه، عصبی که مسئول انتقال سیگنال‌های بینایی بین چشم و مغز است آسیب می‌بیند.
شایع‌ترین نوع آب‌سیاه زمانی رخ می‌دهد که در داخل چشم فشار زیادی وجود دارد (IOP) که ناشی از تجمع مایعی است که نمی‌تواند به‌درستی تخلیه شود. آسیب وارد شده به عصب بینایی، ابتدا بر دید محیطی و سپس بر دید مرکزی اثر گذاشته و موجب نابینایی نسبی یا کامل می‌شود.
متأسفانه هنوز درمانی برای آب‌سیاه و جبران آسیب وارد شده به چشم پیدا نشده است؛ اما روش‌هایی برای پیشگیری از روند این بیماری و دست‌کم کاهش سرعت آسیب و کنترل علائم وجود دارد.
آب‌سیاه در مراحل اولیه تقریباً هیچ علامت آشکاری ندارد، حتی زمانی که عصب بینایی آسیب دیده است. به همین دلیل، آب‌سیاه را به‌عنوان قاتل خاموش بینایی می‌شناسند.
با پیشرفت بیماری آب‌سیاه، بیمار دچار دید تونلی می‌شود (ازدست‌دادن دید محیطی) یا لکه‌های سفیدی در دید محیطی‌اش می‌بیند. نوع شدیدتر آب‌سیاه (آب‌سیاه حاد زاویه بسته) می‌تواند علائمی مثل تهوع، استفراغ، سردرد، چشم‌درد شدید، قرمزی چشم و تاری دید ایجاد نماید. اگر سابقه آب‌سیاه در خانواده‌تان وجود دارد، لازم است جهت بررسی به متخصص چشم مراجعه کنید.
ابتلا به دیابت
سابقه خانوادگی آب‌سیاه
دوربینی یا نزدیک‌بینی
بالابودن فشارخون
استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئید‌ها
آسیب یا جراحی قبلی چشم
آب‌سیاه فقط از طریق معاینه گسترده و کامل چشم‌ها تشخیص داده می‌شود. پزشک طی معاینه، زمینه دید بیمار را ارزیابی می‌کند، عصب بینایی را معاینه می‌کند و فشار چشم‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. اغلب توصیه می‌شود برای تشخیص زودتر آب‌سیاه و در صورت نیاز، درمان به‌موقع آن، سالی یک‌بار به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص آب‌سیاه، طیفی از آزمایش‌ها وجود دارد:. تست‌های فشار داخل چشم (IOP)
تست ایرپاف: طی این تست، پزشک یک هوای سریع به چشم شما می‌زند. دستگاهی که برای محاسبه میزان مقاومت چشم در برابر هوا به کار می‌رود، نشان می‌دهد فشار داخل چشم شما چقدر است.
تست نور آبی (گلدمن تونومتری): بعد از ریختن قطره بی‌حس‌کننده در داخل چشم، پزشک با استفاده از ابزاری به نام اسلیت لمپ، یک پروب سر صاف را به‌آرامی روی چشم حرکت می‌دهد تا به قرنیه برسد.
تونومتر: بعد از استفاده از قطرهٔ بی‌حس‌کننده، پزشک با ابزاری کوچک فشار و مقاومت داخلی چشم را اندازه می‌گیرد.
هرچند روش گلدمن، استاندارد طلایی برای سنجش فشار چشم را دارد؛ اما همهٔ روش‌های گفته شده دقیق و راحت و بی‌خطرند.. توموگرافی اپتیکال (اسکن چشم)
این شیوه غیرتهاجمی با ابزاری بر پایه رایانه انجام می‌شود که می‌تواند آب‌سیاه را در مراحل اولیه تشخیص بدهد. البته این روش، دیگر بیماری‌های چشمی را نیز شناسایی می‌نماید.
در اسکن OCT از لیزر برای ایجاد تصاویری با دقت بالا از لایه‌های شبکیه و عصب بینایی استفاده می‌شود تا هر گونه تغییر یا آسیبی در چشم شناسایی شود.. تست میدان دید
تست میدان دید یک تست تشخیصی است که نقشه‌ای از میدان کامل دید ارائه داده و طیف دید محیطی سنجیده می‌شود. پزشک می‌تواند با این تست، هر گونه ناهنجاری در میدان دیدتان را شناسایی نماید.
هرچند آب‌سیاه قابل‌پیشگیری نیست؛ اما درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند تا حدودی جلوی شدت آسیب چشم‌ها و بینایی را بگیرند.
قطره‌های چشمی مربوط به آب‌سیاه، درمان‌هایی بسیار مؤثرند و اغلب اولین خط درمان محسوب می‌شوند. این قطره‌ها بر اساس ترکیبات شیمیایی فعالی که دارند تأثیر می‌گذارند. در واقع این قطره‌ها برای کمک به بهبود جریان تخلیه مایعات از چشم استفاده می‌شوند یا با کاهش مقدار مایعاتی که چشم تولید می‌کند، فشار چشم را پایین می‌آورند. پزشک متناسب با نیاز‌های خاص درمانی شما، یک قطره چشم تجویز می‌کند.
انواع قطره‌های چشمی. پروستاگلاندین‌ها. مهارکننده‌های بتا. آلفا آدرنرژیک آگونیست. مهارکننده‌های کربنیک آنهیدراز. مقلد پاراسمپاتیک. اپی‌نفرین. عوامل هیپراسمولار. دارو‌های ترکیبی آب‌سیاه
اگر قطره‌های چشمی به‌تن‌هایی مؤثر نباشند، چشم‌پزشک دارو‌های خوراکی تجویز می‌کند تا فشار چشم را پایین بیاورد.
علاوه بر قطره‌های چشمی و دارو‌های خوراکی، سایر درمان‌هایی که معمولاً برای آب‌سیاه تجویز می‌شود شامل موارد زیر است:. لوله‌های تخلیه: یک لوله کوچک ناقل در چشم جاگذاری می‌شود که به‌عنوان لوله تخلیه مایعات عمل می‌کند. جراحی با هدف فیلترکردن: این عمل جراحی با تخلیه مایع از چشم، فشار چشم را کاهش می‌دهد.. لیزردرمانی یا ترابکولوپلاستی با لیزر: این نوع لیزردرمانی کمک می‌کند مایع به‌راحتی از چشم خارج شود و برای درمان آب‌سیاه زاویه باز به کار می‌رود.. عمل جراحی کم‌تهاجمی آب‌سیاه: این شیوه درمانی معمولاً عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی‌های استاندارد آب‌سیاه دارد.
منبع:تبیان