بررسی‌های به‌عمل آمده از روند نوسانات نرخ دلار آزاد در سال جاری گویای آن است که بازه نوسان این اسکناس خارجی در فصل دوم سال به صورت کامل تغییر کرده و کف نرخ بهار تبدیل به سقف نرخ تابستان شده است. در حالی که هر برگ از این اسکناس آمریکایی نخستین معاملات سال جدید خود را در سطوح قیمتی کانال‌های ۵۳ تا ۵۵ هزار تومانی آغاز کرده بود و در ماه‌های دیگر بهار ۱۴۰۲ در سطوح قیمتی بالاتر از مرز ۵۰ هزار تومانی معامله می‌شد، با فرا رسیدن ماه‌های گرم سال معاملات دلار سرد شد و نرخ این ارز به زیر مرز قیمتی مذکور رسید. عوامل مختلفی در این کاهش دمای چشمگیر بازار ارز دخیل‌اند که به عقیده تحلیلگران اقتصادی «بهبود روابط خارجی کشور»، «سامان‌دهی معاملات ارزی» در کنار «کاهش سطح انتظارات تورمی فعالان بازار» را می‌توان به عنوان شاخص‌ترین این عوامل نام برد. بر این اساس، روز گذشته نیز قیمت هر برگ از این اسکناس آمریکایی با کاهش ۱۹۰ تومانی نسبت به نرخ روز یکشنبه به رقم ۴۸ هزار و ۶۳۰ تومان رسید.
افت تب و تاب ابتدای سال دلار
بررسی نمودار قیمت دلار از ابتدای سال جاری تاکنون نشان می‌دهد که دامنه نوسان این ارز در ماه‌های ابتدایی سال وسیع‌تر از 2 ماه اخیر بوده است. زمانی که در فروردین ماه سال جاری قیمت اسکناس آمریکایی در سطوح قیمتی کانال 54 هزار تومانی به فروش می‌رسید بسیاری از افراد گمان می‌کردند که در ادامه سال دلار به زیر مرز 50 هزار تومان باز نمی‌گردد. این گمانه‌ها در دهه ابتدایی اردیبهشت ماه با سرک کشیدن ارز مذکور به پله چهارم کانال 55 هزار تومانی قوت بیشتری گرفت. اما برآیند نوسانات شاخص ارزی پس از بازگشت از سقف 55 هزار و 320 تومانی تا به امروز کاهشی بوده است. در این نوسانات کاهشی قیمت هر برگ دلار آزاد در مرحله اول تا اواسط خرداد ماه از سطوح قیمتی کانال‌های 52 و 53 به بازه 50 تا 52 رسید. در تیر ماه روند کاهشی دیگری برای نرخ این ارز آغاز شد که در راستای این روند از تقریبا اواسط ماه نخست تابستان (17 تیر ماه) تاکنون نرخ نقدی شاخص ارزی از مرز 50 هزار تومانی تجاوز نکرده است.
در نتیجه با یک بررسی کلی می‌توان گفت که کف قیمت دلار در فصل اول سال، تا انتهای مرداد ماه به سقف قیمت فصل دوم بدل شده است. تحلیلگران اقتصادی-سیاسی تغییر رویکرد دولت در روابط خارجی را عامل اصلی افت دما در بازار می‌دانند. چرا که با بهبود روابط خارجی، نخست موجی از احتمالات مثبت در رابطه با افزایش سطح روابط اقتصادی (حداقل با کشور‌های منطقه) به وجود آمد و پس از آن در پی مذاکرات سیاسی با آزاد‌سازی منابع بلوکه شده ارزی بانک مرکزی در کشور‌های خارجی قدرت سامان‌دهی بازارساز به معاملات ارزی افزایش یافت. در نهایت در پی رخ دادن اتفاقات مذکور، انتظارات تورمی فعالان بازار و عموم مردم جامعه که به‌طور معمول نقش مهمی در جهت بخشیدن به نرخ ارز دارد نیز دچار افت چشمگیر شد و تقاضا جهت خرید ارز با اهداف تورمی کاهش یافت. در مجموع می‌توان گفت که دیپلماسی، کلید اصلی افت قیمت دلار از ابتدای سال تاکنون بوده است.
بازی کاهشی دلار در روز‌های پایانی مرداد
دیروز دوشنبه 30 مرداد ماه روند نرخ شاخص ارزی در معاملات غیر‌رسمی بازار ارز تهران کاهشی بود. هر برگ از این اسکناس آمریکایی که در واپسین معاملات نقدی بازار روز یکشنبه به رقم 48 هزار و 820 تومان رسیده بود، نخستین معاملات صبح روز گذشته خود را با حدود 100 تا 150 تومان کاهش نسبت به این نرخ آغاز کرد. جهت نوسانات نرخ این ارز تا پایان معاملات روز گذشته همچنان کاهشی بود و در نهایت با حدود 190 تومان افت نسبت به نرخ روز پیشین در رقم 48 هزار و 630 تومان به فعالیت روزانه خود پایان بخشید.