چندی پیش صحبت‌های رئیس اتاق بازرگانی تبریز در حضور ریاست جمهوری و اعلام «صفر شدن بیکاری در آذربایجان شرقی» جنجال‌هایی را به وجود آورد که حال به بررسی چند و چون این مطلب می‌پردازیم.
به گزارش ایسنا، یونس ژائله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز در جلسه شورای برنامه ریزی استان که با حضور حجت الاسلام رئیسی، رئیس جمهور و کابینه دولت در تبریز برگزار شد، اعلام کرد که بیکاری در استان به صفر رسیده و واحد‌های تولیدی و صنایع استان نیز درخواست واردات نیروی کار را دارند.
موضوعی که انتقادات را در خصوص اهمیت ندادن به قشر بیکار حاضر استان، پایین بودن حقوق کارگران و در نهایت تمایل نداشتن به کار در واحد‌های تولیدی با نرخ پایین را نثار صاحب سخن کرد.
برای یافتن حقیقت این موضوع ابتدا بایستی ظرفیت‌های آذربایجان شرقی در حوزه تولید و صنعت را معرفی کنیم و سپس دلیل اعلام صفر شدن بیکاری را بیابیم.
آذربایجان شرقی یکی از استان‌های زرخیز کشور از بابت مشارکت بخش خصوصی محسوب می‌شود؛ به طوری که بالای ۸۰ درصد از اقتصاد این استان به دست بخش خصوصی رقم خورده و می‌توان گفت که عملا اقتصاد آذربایجان شرقی در دست بخش خصوصی است.
وجود صنایع بزرگی، چون تراکتور سازی، ماشین سازی، شیشه سازی، لوازم خانگی و کارگاه‌های کوچک و بزرگ به همراه شهرک‌های صنعتی و سرمایه گذاری در نقاط مختلف آذربایجان شرقی، این استان را مزین به عنوان "قطب صنعتی شمالغرب کشور" کرده و هزاران کارگر در این واحد‌های تولیدی مشغول به فعالیت هستند.
طی سال گذشته و امسال نیز با انقلاب بی نظیری در حوزه رشد سرمایه گذاری مواجه بودیم و امضای تفاهم نامه‌های سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولت در جریان سفر دوم ریاست جمهوری به استان نیز گواهی بر این موضوع است.
محمد کلامی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که تعداد ۸۸ طرح سرمایه‌گذاری در قالب ۱۶ تفاهم‌نامه به ارزش ۲۳۵ هزار میلیارد تومان در سفر رئیس جمهور به استان در حوزه‌های مختلف آماده شده بود که تعداد هشت تفاهم‌نامه شامل ۶۴ طرح به مبلغ ۲۱۰ هزار میلیارد تومان در حضور رئیس جمهور امضا شد.
وی هم‌چنین از امضا شدن هشت تفاهم‌نامه دیگر شامل ۲۴ طرح به ارزش ۲۵ هزار میلیارد تومان در جلسه کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان خبر داد.
بر اساس اعلام وی، کل رقم تعهدشده سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی در استان ۴۰۱ هزار میلیارد تومان بوده که بالاترین رقم آن مربوط به شرکت مس سونگون آذربایجان و مبلغ ۱۰۱ هزار میلیارد تومان است.
این ارقام گفته شده به همراه اعلام احیای نزدیک به ۵۰۰ واحد تولیدی راکد استان طی سال گذشته، نشاندهنده یک موضوع مهم بوده و آن هم «رشد تولید» و به حرکت درآمدن چرخ‌های تولید و اشتغال در استان است. در کنار رسیدن به این هدف متعالی، موضوع تامین نیروی کار نیز مطرح می‌شود. نیروی کاری که بتواند نیاز واحد‌های تولیدی استان را جبران کند.
به گفته‌ی محمود کریمی بیرانوند، معاون اشتغال وزیر کار، دو میلیون و ۳۰۰ هزار بیکار در کشور بر اساس اعلام مرکز آمار ایران وجود دارد که ۴۰ درصد از این تعداد جمعیت بیکار را جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند.
معضل بیکاری فارغ التحصیلان یکی از مشکلات آذربایجان شرقی نیز است. به طوری که علی مشایخی، مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای آذربایجان شرقی در گفتگو با ایسنا، با اشاره به چالش تامین نیروی ماهر در صنایع استان، اظهار کرد: تامین نیروی انسانی ماهر در بنگاه‌ها به یک چالش بزرگ تبدیل شده و اگر با همین فرمان جلو رویم به یک چالش امنیتی تبدیل می‌شود.
حتی بر اساس اظهارات اخیر برخی مسئولان، بنگاه‌های اقتصادی این منطقه به دلیل عدم تامین نیروی کارگری ماهر در حال تعطیلی هستند در حالی که مشکل فروش و هزینه‌ای ندارند.
مشایخی تاکید کرد: کشور ما نیروی انسانی جوان کم ندارد، ولی مسئله اصلی فرهنگ کار است. هر کاری که انجام می‌دهیم باید پیوست فرهنگی داشته باشد. متاسفانه فرهنگ کار در جامعه ما گم شده و فارغ التحصیلان دانشگاهی هم تمایلی برای ورود به عرصه صنعت ندارند البته حق هم دارند. قطعا جایگاه و شان دانشگاه در عصر امروز غیرقابل انکار بوده و مسئولان امروز همگی خروجی همین دانشگاه‌ها هستند، ولی چالش بیکاری فارغ التحصیلان بسیار جدی است.
وی ادامه داد: ما به شغل شریف کارگری احترام قائل هستیم و دستشان را می‌بوسیم و افتخار داریم که کارگر زاده هستیم، ولی وقتی یک جوان که چندین سال از عمر خود را صرف آموزش کرده و مدرک دکترای مکانیک را گرفته، قبول نمی‌کند که پس از این همه سال زحمت در نهایت هم‌چون یک نیروی تکنسین ساده کارگر، ماهانه هفت میلیون و ۹۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد.
وی با اشاره به صحبت‌های اخیر یونس ژائله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز مبنی بر این‌که ما در استان بیکاری نداریم، افزود: بله درست است ما بیکاری در استان نداریم، ولی جنس بیکاری ما از نوع بیکاری نخبگان و فارغ التحصیلان است. متاسفانه صنایع ما محفلی برای ورود نخبگان ندارند. ما می‌گوییم که می‌توانیم این حلقه واسط بین نخبگان دانشگاهی و صنایع باشیم.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای آذربایجان شرقی ادامه داد: به تمامی صنایع اعلام کردیم که سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، سازمان جهاددانشگاهی و سایر مجموعه‌هایی که محفلی برای مهارت آموزی دارند، آماده برای ادای تکلیف تعلیم نیروی انسانی ماهر هستیم، ولی باید شان یک نخبه دانشگاهی با پیوست مهارتی در صنایع رعایت شود که در این صورت نیز چالش‌های امروز صنایع مرتفع خواهند شد.
محمد کلامی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار آذربایجان نیز در نشست هم اندیشی «بررسی نقش رسانه‌ها در تبیین و تحقق شعار سال» نیز گفته بود که آذربایجان شرقی پنجمین استان از حیث اقتصاد دیجیتال است و با توجه به این‌که نیرو‌های تحصیل کرده بخش قابل توجهی از بیکاران را تشکیل می‌دهند و یکی از مشکلات واحد‌های تولیدی نیز یافتن نیروی کارگر است، متناسب با این ظرفیت بر سرمایه گذاری در بخش دیجیتال تلاش می‌کنیم تا مشاغل باب میل تحصیل کرده‌ها را ایجاد شود.
امید یامی، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگاران، از پایین بودن نرخ بیکاری استان از متوسط کشوری خبر می‌دهد.
وی تصریح می‌کند: سهم اشتغال بخش کشاورزی و صنعت استان به ترتیب با ۱۶.۳ و ۴۰.۹ درصد در سال گذشته از سهم اشتغال بخش کشاورزی و صنعت کل کشور به ترتیب ۱.۵ و ۷.۳ درصد بیشتر بوده و سهم اشتغال بخش خدمات استان از سهم اشتغال خدمات کل کشور کمتر خواهد بود.
با اعلام مرکز آمار ایران نیز نرخ بیکاری در بهار سال ۱۴۰۲ در آذربایجان شرقی ۷.۷ درصد اعلام شده و نرخ مشارکت اقتصادی این استان نیز با جهش ۳.۶ درصدی نسبت به مدت مشابه شال قبل ۴۳.۸ درصد رسیده است.
بر اساس این گزارش؛ بیکاری در آذربایجان شرقی نیز وجود دارد و درصد قابل توجهی از آن را نیز فارغ التحصیلان تشکیل می‌دهند. این قشر از بیکاران که حتی تعداد بسیاری نیز دارای مدارک تحصیلات عالیه هستند، تمایلی به کار کردن به عنوان تکنسین ساده کارگری در واحد‌های تولیدی را ندارند؛ از این رو بسیاری از واحد‌های تولیدی استان با کمبود نیروی کارگر ماهر رو به رو شده و درخواست واردات نیروی کار دارند.