قربانیان زلزله‌ای که لایجای در استان چینگ‌های در بالادست رود زرد در چین را لرزانده بود، از سال ۲۰۱۵ در موزه ویرانه‌های لایجای به معرض نمایش گذشته شده‌اند.
به گزارش راهنماتو، این منظره‌ای است که به قول روزنامه چاینا‌دیلی اشک به چشم هر بازدید‌کننده‌ای می‌آورد، چراکه قربانیان از ترس همدیگر را بغل کرده‌اند و زنان بچه‌های کوچک را به‌منظور محافظت از آن‌ها در آغوش گرفته‌اند.
مثل قربانیان پمپی، شهری رومی که بر اثر انفجار کوه آتش‌فشانی وزویوس در سال ۷۹ بعدازمیلاد به ویرانه تبدیل شد، ساکنان لایجا نیز در همان حالتی که در لحظه مرگ در آن بودند، حفظ شده‌اند. درحالیکه کیفیت انسانی اجساد پمپی به دلیل ریزش خاکستر و گدازه‌های آتش‌فشانی حفظ شده است، اسکلت‌های لایجا وحشت را عریان نمایش می‌دهند.
این فاجعه به واسطه رانش گل که زلزله مسبب آن بود رخ داد و یک ساختمان را با تمام کسانی که داخل آن بودند با خاک یکسان کرد. این ساختمان یک خانه خانوادگی بود که ساکنان‌اش به امید نجات در آن پناه گرفته بودند. بقایای یک زن و کودک، که احتمالاً پسر است، در کنار یک دیوار حفظ شده است. جمجمه زن به سمت بالا قرار دارد و او کودک را احاطه کرده است.
زن و کودک دیگری با حالت مشابه بدن در طبقه بالا دیده می‌شود و اسکلت‌های دو کودک که به بزرگسالی چسبیده‌اند در کنار یکی دیگر از دیوار‌ها دیده می‌شود. آدم‌های این ساختمان به عصر مفرغ و فرهنگ کی‌جی‌یا تعلق داشتند که یعنی بقایای آن‌ها ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. زلزله در سال ۲۰۰۰ قبل‌ازمیلاد این ناحیه را لرزاند.
شهر بدشانس لایجا اکنون با لقب «پمپی مشرق‌زمین» معروف شده است. درست مثل پمپی، همه محوطه لایجا نیز به دلیل فاجعه ناگهانی تصویری ثابت از زمان را نشان می‌دهد و اشیاء باستانی و ویژگی‌های روستای عصر نوسنگی همان‌طور که در لحظه فاجعه بود، حفظ شده است. این فرصتی نادر برای باستان‌شناسان فراهم کرده تا بتوانند ابعاد زندگی روزمره و رفتار مردمان فرهنگ کی‌جی‌یا را مطالعه کنند.
اشیاء باستانی کشف‌شده در محل شامل چندین آینه، چاقوی سنگی و استخوان‌های اوراکل است که به منظور عبادت از آن‌ها استفاده می‌شده است. ساکنان لایجا نخستین‌بار در سال ۲۰۰۰ در یک سکونتگاه زیرزمینی کشف شدند که بعداً مشخص شد پایه یک غار بادرفتی و یکی از چندین سکونتگاهی است که در آن مردمان هم در غار و هم در خانه‌ها زندگی می‌کردند.
کاشف به عمل آمد که یکی از اشیاء باستانی مکشوفه در این محل قدیمی‌ترین نودل در چین بوده که از آرد گندم درست شده بوده است. یک سکوی قربانی نیز درست در وسط شهر قرار دارد که محل قبر کاهن شهر است که با چندین شیء یشمی تزئین شده است.
فرهنگ کی‌جی‌یا یکی از نخستین فرهنگ‌های عصر مفرغ بود که در حدود ۲۲۰۰ قبل‌ازمیلاد تا ۱۶۰۰ قبل‌ازمیلاد در بالادست رود زرد در چین وجود داشت. نام این فرهنگ را از محوطه باستانی کی‌جیا‌پینگ در استان گانسو، جاییکه نخستین اشیاء باستانی در آن کشف و شناسایی شدند، گرفته‌اند. این فرهنگ به عنوان یکی از نخستین فرهنگ‌های چینی که شروع به گداختن مفرغ کرد مورد توجه قرار گرفته است و نشانه‌ای از یک دوران گذار مهم از عصر نوسنگی به عصر مفرغ در چین است.
فرهنگ کی‌جی‌یا به خاطر سفال‌هایش که اغلب سطح‌شان رنگ‌شده و داخل‌شان سیاه یا قهوه‌ای مایل‌به‌قرمز براق است، شهرت دارد. قسمتی از خانه‌های فرهنگ کی‌جی‌یا معمولاً گوال‌های زیرزمینی بود و جامعه آن‌ها احتمالاً قبیله‌ای بوده و نگه‌داری از دام یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد آن‌ها را تشکیل می‌داده است. سایت باستان‌شناسی لایجا یکی از مهم‌ترین سایت‌های فرهنگی کی‌جی‌یا است. فرهنگ لایجا نقشی مهم در روز‌های آغازین توسعه چشم‌انداز فرهنگی و فنی چین باستان ایفا کرد.
چهره منجمد‌شده قربانیان لایجا در آخرین لحظات زندگی، قدرت و پیش‌بینی‌ناپذیری طبیعت را به خشن‌ترین شکل ممکن یادآوری می‌کند. با‌این‌حال، خوب‌ماندن این اجساد برای باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران فرصتی بی‌نظیر فراهم آورده تا به گذشته نقب بزنند و درباره زندگی روزمره، آیین‌ها و فرهنگ عصر مفرغ مردمان کی‌جی‌یا بدانند.
لایجا، یا همان پمپی مشرق‌زمین، امروز هم یادبودی غم‌انگیز برای مردمانی است که هزاران سال قبل نابود شدند و هم چراغ دانشی است که به دوره‌ای مهم از تاریخ چین نور می‌اندازد.