از نظر بسیاری از مردم صبح تازه آن هنگام شروع می‌شود که آن‌ها یک ماگ قهوه را سرکشیده باشند. گمان می‌رود که قهوه افراد را هشیارتر می‌کند، بنابراین مردم به این دلیل قهوه می‌نوشند که بیدار شوند و بهره‌وری‌شان را ارتقا دهند.
حالا دانشمندان پرتغالی قهوه‌خور‌های حرفه‌ای را مطالعه کرده‌اند تا ببینند آیا اثر بیداری به ویژگی‌های کافئین مربوط است یا فقط تجربه خاصِ قهوه‌خور‌ها است.
پروفسور نونو سوزا، از دانشگاه مینهو و نویسنده این مطالعه می‌گوید: «ما انتظار داریم که قهوه هشیاری ما را افزایش دهد و عملکردِ روانی-حرکتی‌مان را بهبود ببخشد. وقتی که سازوکار نهفته در زیرلایه یک پدیده زیستی را متوجه می‌شوید، مسیر را برای کشف عواملی که می‌توانند آن را تعدیل کنند باز می‌کنید و حتی می‌توانید مزایای بالقوه این سازوکار را نیز درک کنید.»
دانشمندان افرادی که حداقل یک فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند را به خدمت گرفتند و از آن‌ها خواستند که حداقل سه‌ساعت قبل‌از انجام مطالعه نوشیدنی حاوی کافئین ننوشند. آن‌ها از مشارکت‌کنندگان مصاحبه گرفتند تا داده‌های جمعیت‌شناختی-اجتماعی‌شان را گردآوری کنند و بعد دو تصویربرداری اِمآرآی فانکشنال از آن‌ها گرفتند: یکی قبل و یکی ۳۰ دقیقه بعد از دریافت کافئین یا یک فنجان قهوه استاندارد. در طی عکس‌برداری اِمآرآی از مشارکت‌کنندگان درخواست شد که بدن‌شان را آرام کنند و بگذارند ذهن‌شان پرسه بزند.
به دلیل اثرات عصبی-شیمیاییِ شناخته‌شدۀ مرتبط با نوشیدن قهوه، دانشمندان انتظار داشتند تصاویر اِمآرآی فانکشنال در افرادی که قهوه نوشیده بودند، درجات بالاتری از ادغام شبکه‌هایی که به قشر پیش‌پیشانی مرتبط هستند را نشان دهد. قشر پیش‌پیشانی با حافظه اجرایی و شبکه حالت پیش‌فرض مرتبط است که هر دو در فرایند‌های خودبازتابی و خوداندیشی دخیل هستند.
آن‌ها دریافتند که اتصال شبکه حالت پیش‌فرض، هم بعد از نوشیدن قهوه و هم بعد از دریافت کافئین، کاهش پیدا کرد که نشان می‌دهد نوشیدن قهوه یا کافئین آدم‌ها را برای انتقال از وضعیت استراحت به وضعیت انجام وظایف آماده می‌کند.
با‌این‌حال، نوشیدن قهوه هم‌چنین باعث افزایش اتصال در شبکه دیداری سطح بالاتر و شبکه کنترل اجرایی سمت راست مغز شد. این‌ها بخش‌هایی از مغز هستند که در حافظه کوتاه‌مدت، کنترل شناختی و رفتار هدف‌محور دخالت دارند. این اتفاق در مورد مشارکت‌کنندگانی که فقط کافئین دریافت کرده بودند رخ نداد.
به‌عبارت‌دیگر، «اگر می‌خواهید هم هشیار شوید و هم آماده رفتن، کافئین به تنهایی کمک‌کننده نیست ـ شما باید خودِ عملِ نوشیدن قهوه را تجربه کنید.»
دکتر ماریا پیکو-پرز از دانشگاه جوم و نویسنده اول این مقاله، می‌گوید:
«نوشیدن قهوه اتصال بین نواحی حالت شبکه پیش‌فرض مغز، شبکه‌ای که در هنگام استراحت با فرایند‌های خودارجاعی مرتبط است، را کاهش داد. هم‌چنین اتصال کاربردی بینِ شبکه‌های موتوری/حس-پیکری (حس‌هایی که برخلاف حس‌های چشایی و بینایی، جای خاصی در بدن ندارند) و قشر پیش‌پیشانی کاهش پیدا کرد، این درحالی بود که اتصال در نواحی بینایی در سطح بالاتر و شبکه کنترل اجرایی ِ سمت راست، بعد از نوشیدن قهوه افزایش پیدا کرد.»
به زبان ساده، «سوژه‌های شرکت‌کننده بعد از نوشیدن قهوه آمادگی بیش‌تری برای عمل داشتند و نسبت به محرک‌های بیرونی هشیارتر بودند.»
پیکو پرز می‌گوید: «باتوجه به اینکه برخی از اثراتی که کشف کردیم ناشی از ماده کافئین بود، می‌توان انتظار داشت که همه انواع نوشیدنی‌های کافئین‌دار اثرات مشابهی را تولید کنند.»
«اما برخی ویژگی‌ها مانند طعم و بوی نوشیدنی یا انتظارات روانیِ مرتبط با قهوه، فقط مختص همین نوشیدنی است.»
نویسندگان به این نکته اشاره کردند که «ممکن است تجربه نوشیدن قهوه بدون کافئین نیز این فواید را تولید کند»: این مطالعه نمی‌تواند بین اثرات مرتبط با تجربه و تجربه همراه با کافئین تمایزی قائل شود.
منبع: راهنماتو