تعلل‌هایی که از منظر رهبر اصلاحات تنها در یک مورد خاص باعث شدند امکان احیای برجام حدود ۲ سال قبل در اسفندماه ۹۹ از میان برود و «عدم‌النفع»های فراوان را برای کشور شکل دهد.
به گزارش اعتماد، مبتنی بر این گزاره است که خاتمی می‌گوید: «اگر از دو سال پیش بازگشت به برجام تحقق می‌یافت، منافع بیشتری نصیب کشور می‌شد؛ آنچه وضع نگران‌کننده مردم را ولو اندکی بهتر کند امر مطلوبی است.» خاتمی همچنین نسبت به خطر «آزردگی» جوانان و نسل‌های نو هم هشدار می‌دهد و آن را خطری بزرگ برای دورنمای انقلاب می‌داند.
نسخه رهبر اصلاحات برای عبور از چالش‌ها هم آگاهی‌بخشی، گفتگو، مردمسالاری و امیدآفرینی است. گزاره‌هایی که از منظر خاتمی انقلاب بر بلندای آن بنا شد، اما در ادامه هر اندازه از آن فاصله گرفته شد به همان میزان هم کشور از آرمان‌های خود دور شد. اما چه حادثه‌ای رخ داده که سید محمد خاتمی این روزها، مدام یک چنین دیدار‌هایی ترتیب می‌دهد، پیام می‌فرستد و اظهارنظر می‌کند؟ خاتمی و سایر دلسوزان ایران چه نگرانی احساس می‌کنند، به‌طور مستمر توصیه می‌کنند و تذکار می‌دهند؟ به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش در خطراتی است که ماهیت انقلاب و جمهوری اسلامی را تهدید می‌کند؛ خطراتی که بیشتر از اینکه بیرونی باشد در درون نهفته‌اند و مانند موریانه خیمه انقلاب را می‌خورند. اینگونه است که خاتمی و بسیاری از دلسوزان و نزدیکان امام (ره) این روزها نسبت به تحولاتی که در محتوای جمهوری اسلامی در حال وقوع است، نگرانند.
تحولاتی که جمهوری اسلامی را از معنا تهی کرده و این نظام فکری را در آستانه نوع خاصی از استحاله قرار داده است. تغییراتی که امام (ره) نیز در همه سال‌های قبل و پس از انقلاب با آن مواجه بودند، اما در برابر آن مقاومت کردند و در وصیت‌نامه سیاسی و عبادی خود هم به مردم و نخبگان جامعه تذکار دادند مراقب افراد و جریاناتی که به دنبال تغییر جمهوری اسلامی هستند، باشند. سیدمحمدخاتمی رییس‌جمهور پیشین کشورمان در پیامی به سومین کنگره سراسری حزب توسعه ملی نوشت: «هر چند که اگر از دو سال پیش امر بازگشت به برجام که مذاکراتش صورت گرفته بود تحقق می‌یافت، منافعی که نصیب کشور می‌شد بیشتر و عدم‌النفع‌ها که از این تعلل پدید آمد کمتر بود ولی به هر حال آنچه وضع نگران‌کننده مردم را ولو اندکی بهتر کند امر مطلوبی است.»
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدخاتمی در پیامی به سومین کنگره سراسری حزب توسعه ملی ایران اسلامی نوشت: بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ با سلام به اعضای محترم حزب توسعه ایران اسلامی و همه شرکت‌کنندگان در نشست سراسری این حزب و آرزوی موفقیت این نشست. بیم و امید فضای عمومی حاکم بر ذهن و زندگی جامعه ما را با غلبه جنبه بیم پر کرده است، به نظر می‌رسد وظیفه سنگین نهاد‌های مدنی به خصوص احزاب و جریان‌های سیاسی این است که از روزنه‌های امیدی که پدید می‌آید، هرچند کوچک استقبال شود و آنچه می‌تواند وضع زندگی و حال و روز کشور را بهبودی بخشد موردتایید قرار گیرد، نظیر رویکرد‌هایی که اخیرا نسبت به سیاست خارجی به چشم می‌خورد.
هر چند که اگر از دوسال پیش امر بازگشت به برجام که مذاکراتش صورت گرفته بود تحقق می‌یافت، منافعی که نصیب کشور می‌شد بیشتر و عدم‌النفع‌ها که از این تعلل پدید آمد کمتر بود ولی به هر حال آنچه وضع نگران‌کننده مردم را ولو اندکی بهتر کند امر مطلوبی است. از سوی دیگر، باید نسبت به اموری که امید‌ها را از گشایش در امور به خصوص در امر حاکمیت مردم بر سرنوشت و تامین آزادی اساسی و احترام به مردم و نگاه داشت حرمت آنان و تحول اساسی در زندگی مردم را کم کند نگران بود.
در این زمینه نیز می‌توان مشکلات و درد‌ها را شناخت و بیان کرد و همدلی خود را با جامعه متکثر نشان داد و نسبت به آن‌ها و احیانا راه‌هایی که می‌تواند برون‌رفت از تنگنا‌ها و مشکلات را نشان دهد روشنگری کرد. کشور ایران کشور بزرگی است و مردم ما بس بزرگوارند به خصوص نسل نو پا که آزردگی او بیش از هرچیز آینده کشور را تهدید می‌کند. موضع و رویکرد احزاب و جریان‌های خیرخواه باید در این زمینه‌ها روشن باشد و گفت‌وگوی جدی درون گروهی و بین‌گروهی باید مورد اهتمام جدی باشد.