شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک نهاد بالادستی مسوول سیاستگذاری در حوزه‌های فرهنگی است؛ اما معمولا کارکرد و برون‌داد این شورا مانند برخی شورا‌های عالی دیگر، مشخص و واضح نیست. با این وجود، پس از اعتراضات پاییز ۱۴۰۱، شورای عالی انقلاب فرهنگی بیش از قبل نامش شنیده شد؛ البته از بابت برخورد با معترضین نبود. این شورا درباره عفاف و حجاب توصیه‌ها و سیاستگذاری‌های کلانی دارد که معمولا آنچنان رسانه‌ای نمی‌شود.
به گزارش اعتماد، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، معمولا دولت به دولت تغییر می‌کند؛ اما «عبدالحسین خسروپناه» دی‌ماه گذشته پس از آرام شدن خیابان‌ها، از ابراهیم رییسی، حکم دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی را دریافت کرد. او می‌گوید که قائل به کار فرهنگی است، اما با جریمه کردن بابت اقدامی که او «کشف حجاب» می‌نامدش، موافق است و می‌گوید: «حجاب قانون کشور است و قانون هم پرچم هر کشوری.» در ادامه مشروح گفت‌وگو با «عبدالحسین خسروپناه»، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌آید.
نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در لوایح و طرح‌های مربوط به عفاف و حجاب چه بوده است؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی چند مصوبه در سیاست‌های عفاف و حجاب داشته و ابلاغ هم کرده است. مصوبه قبل از مصوبه اخیر، ستاد عفاف و حجاب را هم به وزارت کشور واگذار کرده است؛ در واقع مسوولیت راهبردی و سیاستگذاری عفاف و حجاب به عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ستاد راهبری دستگاه‌های مختلف فرهنگی و انتظامی بر عهده وزارت کشور است و تصمیمات آنجا گرفته می‌شود. اما با توجه به اینکه وزارت کشور بیشترین ارتباط را با نیروی انتظامی دارد، در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از وزارت کشور و ستاد عفاف و حجاب این وزارتخانه، حمایت راهبری فرهنگی می‌کنیم، چون دبیرخانه و شورای عالی انقلاب فرهنگی بر این باور است که مساله عفاف و حجاب در جامعه یک مقوله فرهنگی و اجتماعی است؛ گرچه دشمنان با نقشه و تدبیر و برنامه‌ریزی و حتی برخی فعالیت‌های امنیتی، تلاش می‌کنند که جامعه ایران به سمت بدحجابی برود، اما کسانی که در ایران به این قانون کشور عمل نمی‌کنند، عمدتا مساله شناختی و فرهنگی دارند. یعنی باورمندی آن‌ها نسبت به حجاب ضعیف شده است. هرچند در کشور برخی باند‌های گردشگری غیرمجاز، باند‌های مدلینگ یا باند‌های فضای مجازی هستند و تلاش دارند جامعه را به سمت بی‌حجابی پیش ببرند.
این‌ها چقدر تاثیر دارند؟
در جامعه تاثیرگذاری فضای مجازی، تاثیرگذاری بالایی است. هرچند مردم ایران مردم خانواده‌دار هستند و نظام خانواده بر جامعه حاکم است و حتما از فرهنگ برهنگی و ابتذال بیزار است.
رعایت حجاب نسبت به بعد از اعتراضات پاییز پارسال تا الان تغییری کرده است؟
[کشف حجاب]بعد از اغتشاشات سال گذشته یک سیر صعودی پیدا کرد.
چقدر؟ آماری دارید؟
مثلا در تهران از ۶ درصد به ۱۲ درصد رسید. اما در شهرستان‌ها خیلی کمتر بود.
یعنی در تهران دو برابر شده است؟
تقریبا؛ اما بعد از آن تا ماه رمضان که شاید فضای معنوی این ماه، سیر صعودی را کاهش داد یک مدتی توقف داشت. الان آمار‌ها نشان می‌دهد که حتی در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی و دانشگاه‌های دیگر سیر نزولی پیدا کرده است. این نشان می‌دهد که اغتشاشات سال گذشته، در بخشی از این آمار تاثیرگذار بوده است، اما برکت معنویت ماه مبارک رمضان خیلی تاثیر داشت که دوباره کاهش پیدا کرد.
طرحی که الان از سوی فراجا اجرا می‌شود و پیامک می‌دهند و ماشین توقیف می‌شود، از سوی شورا ابلاغ یا توصیه شده است؟
در شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست‌هایی را ابلاغ کرده است. اما طرح‌های ناظر ۱، ناظر ۲، ناظر ۳ براساس تصمیمات ستاد عفاف و حجاب وزارت کشور بوده است. وظیفه شورا تعیین قانون در هیچ مقوله‌ای نیست، بلکه تعیین سیاست‌هاست. مهم‌ترین دغدغه شورای عالی انقلاب فرهنگی این است که مساله حجاب را باید از طریق کار فرهنگی دنبال کرد. متاسفانه سال‌ها دستگاه‌های حوزه عفاف و حجاب تعطیل بوده است. به عنوان مثال رسانه‌ها چقدر درباره تقویت و ترویج عفاف و حجاب و آثار مثبت آن و آثار منفی بی‌حجابی مطلب منتشر کرده‌اند؟ متاسفانه اصولا در حوزه‌های علمی مثل دانشگاه‌ها تا رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی در مورد تبیین عفاف و حجاب کاری نکرده‌اند. از آن سوسریال‌هایی که پلتفرم‌های نمایش‌های خانگی منتشر می‌کنند گاهی اوقات به ترویج بدحجابی تشویق می‌کردند.
فکر نمی‌کنید این ذائقه جامعه نیست که به این سمت می‌رود؟
خیر؛ این‌ها ذائقه جامعه را تغییر می‌دهند. اینکه برخی فیلم می‌سازند و یک خانواده را با نظامی آشفته نشان می‌دهند که مثلا پدر نسبت به فرزندان بی‌اعتماد است و فرزندان به پدر توهین می‌کنند و خانواده‌ای متزلزل و شلخته‌ای را به جامعه معرفی می‌کنند.
منظورتان فیلم برادران لیلاست؟
حالا نمی‌خواهم اسم بیاورم. منظور اینکه به جای آنکه تحکیم خانواده را دنبال کنند و خانواده اصیل ایرانی- اسلامی را دنبال کنند، عکس آن را دنبال می‌کنند؛ خب ذائقه طی مرور زمان تغییر پیدا می‌کند.
شما که قائل به کار فرهنگی هستید به نظرتان برخورد‌هایی که مثلا تحت عنوان آمر به معروف با برخی خانم‌هایی که حجاب ندارند، می‌شود، تنش‌زایی در جامعه را به دنبال ندارد؟
برخی افراد در جامعه رفتار نادرستی انجام می‌دهند که باید هر دو رفتار را منعکس کرد. یکی این است که اراذل و اوباشی هستند که شروع می‌کنند به بداخلاقی و آزار رساندن به زنان و امنیت خانم‌ها را به خطر می‌اندازند که گاهی اوقات حتی روسری و چادر از سر خانم‌ها می‌کشند و توهین می‌کنند. از آن طرف هم برخی ممکن است به اسم امر به معروف و نهی از مکر تندخویی داشته باشند که هر دو غلط است. ما در اسلام امر به معروف و نهی از منکر داریم، اما در این کار نباید با منکر، نهی از منکر کرد بلکه باید با معروف، امر به معروف و نهی از منکر را انجام داد. یک وقت کسی هم که نهی از منکر شد و بداخلاقی و توهین کرد، بی‌اخلاقی خودش را نشان می‌دهد.
در راستای همین موضوع که گفتید قائل به کار فرهنگی هستید، توقیف خودرو‌هایی که اصطلاحا «کشف حجاب» کرده‌اند چه ضرورتی دارد؟
حجاب قانون کشور است. شما باید این‌طور سوال کنید که چرا عده‌ای از خانم‌ها خلاف قانون عمل می‌کنند. مثلا اگر کسی در رانندگی تخلف کند و جریمه شود، سوال پرسیده می‌شود که چرا جریمه شده یا اینکه چرا تخلف صورت گرفته است؟ لذا اگر یک وقتی یک خانم بی‌حجابی جریمه شود، اینکه پلیس چرا جریمه کرده سوال درستی نیست باید سوال پرسید که چرا تخلف رخ داده است. اما باز هم اگر عده‌ای از رانندگان قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت نمی‌کنند و پلیس آن‌ها را جریمه می‌کند، باز هم با فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی قانون را ترویج دهیم. جریمه سر جای خودش، درست؛ اما مساله جریمه تنها راهکار رفع یک آسیب اجتماعی نیست. مثلا الان فرض کنید توزیع‌کنندگان مواد مخدر را حتما باید پلیس برخورد کند؛ اما آیا برخورد نیروی انتظامی کافی است؟ قطعا نه؛ باید فرهنگ دوری از مواد مخدر وارد کتب درسی شود و سبک زندگی انسانی و اسلامی را در تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش قرار دهیم.
علت اینکه درصد بی‌حجابی پس از اعتراضات سال گذشته بالا رفت، چیست؟
عوامل روانشناختی و جامعه‌شناختی فراوانی دارد. یک عامل آن جنگ‌شناختی است که رسانه‌های بیگانه همه‌شان متحد شدند که تمرد اجتماعی شکل بگیرد. اما خیلی از خانم‌ها حمایت نکردند و حتی خیلی از خانم‌هایی که ضعیف‌الحجاب بودند، همراهی و کشف حجاب نکردند. به هر حال دشمن خیلی کار کرد. متاسفانه برخی روزنامه‌ها و رسانه‌های داخلی هم با اینترنشنال و رسانه‌های معاند همزبان شدند. وقتی شما می‌بینید بی‌بی‌سی یا اینترنشنال مطلبی را منتشر می‌کند، نباید روزنامه اعتماد همان راه را برود.
وقتی خبر مثلا برخورد نامناسب پلیس باشد، نباید منتشر کرد؟ خب خبر است!
شما ببینید یک خبر ناقصی را از بنده منتشر می‌کنند و شما این خبر نادرست را از قول من پخش می‌کنید. بنده به عنوان یک شخصیت علمی مثلا گفته‌ام پدر بنده در دوران کودکی ما را سینما نمی‌برده و سینما نمی‌رفتیم. این را پررنگ می‌کنند که خسروپناه سینما نرفته؛ خب این چه حرفی است و چه چیزی را می‌خواهند ثابت کنند؟ ببینید، این خبر نیست بلکه بی‌اخلاقی است. خبر اینترنشنال و بی‌بی‌سی برای روزنامه اعتماد معتبر باشد، اما خبر جمهوری اسلامی را اعتماد نکنید، خوب نیست!
البته که تمام اخبار روزنامه، از خبر‌های رسمی داخل کشور است که اگر این‌طور نباشد...
البته بنده تشکر می‌کنم از اینکه در عرصه رسانه تلاش می‌کنید، تشکر می‌کنم. کار رسانه ارزشمند است و باید از همه دوستانی که در روزنامه‌ها فعالیت دارند تشکر کنم. روزنامه و رسانه یک ابزار دموکراسی است و به هیچ‌وجه نباید تضعیف شود، بلکه باید تقویت شود.
فشار‌ها که زیاد است؛ اما بگذریم. اینکه گفتید بی‌حجابی پس از اعتراضات پارسال افزایش داشته، فکر نمی‌کنید لایه‌هایی از جامعه وجود دارد که حاکمیت از آن اطلاع و با آن ارتباطی ندارد؟
آماری که خیلی افزایش پیدا کند واقعا نبوده است. یک مدتی متوقف شد و بعد سیر کاهشی پیدا کرده است. آماری که ما از دانشگاه‌ها داریم، سیر کاهشی پیدا کرده است. در دانشگاه‌های شهرستان‌ها که تقریبا الان مکشفه (خانمی که کشف حجاب کند) نداریم، اما در شهرهای بزرگ و تهران در دانشگاه‌ها به ۴-۳ درصد رسیده است.
فکر می‌کنید بگیر و ببند‌ها جواب داده؟
به نظرم فرهنگ مردم ما فرهنگ بی‌حجابی و برهنگی نیست؛ حالا ممکن است ضعیف‌الحجاب هم باشد. بعد از حوادث پارسال خانم‌هایی که ضعیف‌الحجاب بودند، مکشفه نشدند و همراهی نکردند.
اما اینکه همه به دشمن نسبت داده شود، پاک کردن صورت مساله نیست؟
اگر کسی فعالیت دشمن را باور نکند، کوته‌فکری است. دشمن کار خودش را می‌کند. اما نباید یک پدیده اجتماعی را تنها به عامل و دشمن بیرونی منحصر کنیم.
بالاخره یک طیفی یک خواستی وجود دارد.
یکی از نقد‌هایی که به کوتاهی‌ها داریم نقش مهمی داشته که مثلا کار‌های فرهنگی و جهاد تبیین در عفاف و حجاب انجام نشده است که خیلی ضروری و لازم است.